«Նոր Հաճն»–ի խմբագրումների տարբերություն

| հայերեն անվանում = Նոր ՀաճընՀաճն

'''Նոր ՀաճընըՀաճնը''' քաղաք է [[Հայաստան|Հայաստանի Հանրապետության]] [[Կոտայքի մարզ]]ում, մարզ-կենտրոնից 37 կմ հարավ-արևմուտք։ Հիմնադրվել է 1953 թվականին և գտնվում է Կոտայքի մարզում, Արզնի կիրճի և Արզնի-Շամիրամ ջրանցքի հարևանությամբ։ Այն ունի մոտովորապեսմոտավորապես 13.000 բնակիչ։ Ռ.[[Ռաֆայել ԻսրաելյանիԻսրայելյան|Ռաֆայել Իսրայելյանի]] նախագծով 1973 թ.թվականին Նոր ՀաճընումՀաճնում կանգնեցվում է ՀաճընՀաճն հերոսամարտի նահատակների հիշատակը հավերժացնող հուշարձան կոթող։ Նոր ՀաճընըՀաճնը արդյունաբերական կենտրոն է ադամանդագործության բնագավառում։ ՆորհաճընցիՆորհաճնցի վարպետների հղկած թանկարժեք քարերն այսօր էլ մեծ պահանջարկ են վայելում համաշխարհային շուկայում։ Քաղաքն ունի արվեստի և հանրակրթական դպրոցներ, քաղաքային գրադարան, մարզադպրոց, մշակույթի պալատ, Կիլիկիայի պատմության թանգարան։

Նոր ՀաճընիՀաճնի ազգաբնակչության փոփոխությունը.<ref name=hay_gyux>{{cite web|url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 150|date= |accessdate=2014 Ապրիլի 16}}</ref>

1945թ.1945 թվականին ավարտվել էր երկրորդ[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը]], բնականաբար ավարտվել էր նաև [[Հայրենական Մեծ պատերազմ|Հայրենական Մեծ պատերազմը]], ու այդ հաղթանակում իր ուրույն տեղն ու դերն ուներ հայ ժողովուրդը։ Ու թեև Հայաստանը պատերազմի տարիներին ռազմական ավերածությունների չէր ենթարկվել, այնուամենայնիվ կատարում էր ռազմական պատվերներ, այսինքն ամբողջ արդյունաբերությունը ծառայում էր ռազմաճակատի կարիքների բավարարմանը, իսկ պատերազմից հետո հարկ էր լուծել մի շարք սոցիալ-տնտեսական խնդիրներ, քանզի պատերազմի ավարտից հետո պահանջվում էր արագորեն վերակառուցել հանրապետության ժողովրդական տնտեսությունը, այն համապատասխանեցնել խաղաղ ժամանակաշրջանի պահանջներին։

1948թ.[[1948]] թվականին հանրապետության արդյունաբերության համախառն արտադրանքը 1940թ.[[1940]] թվականի մակարդակը գերազանցել էր 3 տոկոսով։ Հատուկ ուշադրություն դարձվեց հանրապետության էներգետիկ բազայի ընդլայնմանը։ 1949թ.[[1949]] թվականին շահագործման հանձնվեց Սևանի ստորերկրյա հիդրոէլեկտրակայանը։ Ավարտվեց Ձորագետի վերակառուցումը, և գործարկվեց նրա երկրորդ ագրեգատը, նոր հզորություններ ավելացվեցին Քանաքեռի հեէՀԷԿ-ում և սկսվեց Սևան-Հրազդան կասկադի խոշորագույն ՀԷԿ-ի՝ Գյումուշի շինարարությունը։

1955թ.[[1955]] թվին Գյումուշի ՀՀԿ-ը կառուցելուց հետո հիմք դրվեց մի նոր շինարարության՝ Արզնիի ՀԷԿ-ին և հենց այդ ժամանակ էր, որ այսօրվա Նոր ՀաճընՀաճն քաղաքի հարավային տարածքում հիմնվեց մի փոքրիկ ուժային հանգույց, որն անվանվում էր “Սիլովոյ ուզել”։

Ու երբ 1956թ.[[1956]] թվականին ավարտվեց Արզնիի ՀԷԿ-ի շինարարությունը մի խումբ շինարար ընկերներ Արզնի ձորից բարձրանալով սարավանդի վրա կառուցեցին Նոր ՀաճընըՀաճնը, այն քաղաքն ու արդյունաբերական խոշոր համալիրը, որը մի մասն էր կազմում 1960-1980-ական թվականներին կառուցված քաղաքների՝ Չարենցավան, Աբովյան և արդյունաբերական մոտ 300 ձեռնարկությունների։

1958թ.1958 թվականին նորավարտ ինժեներ Աշոտ Մկրտիչի Հարությունյանին ուղարկեցին այստեղ հիմնելու մեխանիկական արտադրամաս։ Այն ժամանակ Արզնիի հիդրոէլեկտրակայանի շինարարությունը նոր էր ավարտվել և փայտե տնակներով պատված բնակավայրը կոչվում էր Սիլավոյ։ Այն ոչ միայն անբարեկարգ էր, ցեխի ու քարի մեջ կորած, այլ չուներ կուլտուր – կենցաղային տարրական պայմաններ։

Նման գործարանի գոյության համար կարևոր նախադրյալ էր [[Կիրովական|Կիրովականի]] քիմիական կոմբինատում ստեղծված արհեստական կորունդի նոր արտադրամասը, որը հումքով ապահովելու էր նորաստեղծ գործարանին, կարևոր նշանակություն ուներ նաև որ ապագա գործարանի արտադրանքը տեխնոլոգիապես աշխատատար էր, քիչ նյութատար և դրա կազմակերպումը Հայաստանի պայմաններում մասնավորապես երկաթգծից համեմատաբար հեռու բնակավայրում նպատակահարմար էր։ 1959թ.-ին1959 թվականին գործարանը մտավ գործող ձեռնարկությունների շարքը և նույն թ.-իթվականի հուլիսին գործարանը տվեց իր առաջին արտադրանքը՝ կորունդե ասեղներ ձայնապնակների համար, հետագա երկու-երեք տարիների ընթացքում յուրացվեց տարբեր սարքերում կիրառվող կորունդե առանցկակալներիառանցքակալների, հարթ, գնդային և կոնական կրնկակալների ողջ տեսականու զանգվածային արտադրությունը։ Ի միջիալյոցԻմիջիալյոց նշենք, որ արհեստական կորունդը բյուրեղային նյութ է, իր կարծրությամբ երկրորդը ալմաստից հետո, ունի բարձր ամրություն, միաժամանակ փխրուն է։ Այս հատկությունները թելադրում են դրա մեխանիկական մշակման բարդ յուրահատուկ տեխնոլոգիան, որում որպես կտրող գործիքներ օգտագործվում են ալմաստի փոշին և ալմաստից պատրաստված գործիքներ։

1960թ.[[1960]] թվականին սկսվեց գործարանի հիմնական մակերեսների կառուցումը և երեք - չորս տարիների ընթացքում շարք մտան կորունդե տեխնիկական քարերի, գործիքաշինական, հատուկ հաստոցաշինական, վարչակենցաղային մասնաշենքերը։ Ամբողջ գործարանի արտադրական ընդհանուր մակերեսը ավելի քան քսանհինգ հազար քառակուսի մետր է, ունի 14 հիմնական արտադրամասեր։

Եթե 1960թ.1960 թվականին գործարանը թողարկել է միայն մեկ տեսակի արտադրանք՝ 68.000 ռուբլու, ապա 1976թ.1976 թվին այն թողարկել է ավելի քան 60 տեսակի՝ 12.6 միլիոն [[Ռուբլի|ռուբլու։]]

1978-1980թթ. գործարանը թողարկում էր ավելի քան 80 տեսակ արտադրանք, սերտ կապերի մեջ էր նախկին [[ԽՍՀՄ]]-ի ավելի քան 250 գործարանների, իսկ գիտատեխնիկական խնդիրներով՝ 64 գիտահետազոտական ինստիտուտների հետ։

Արտադրանքն արտահանվում էր 14 երկիր, այդ թվում [[ԳՖՀ]], [[Անգլիա]], [[Իտալիա]], [[Հնդկաստան]] և այլուր։

Նոր ՀաճընիՀաճնի մշակույթի պալատը կառուցվել է 1971 թվականին։ Առ այսօր չի հիմնանորոգվել։ Գտնվում է անմխիթար վիճակում։

Շենքի սենյակներից մեկն էլ ծառայում է որպես եկեղեցի. ՀաճընիՀաճնի հոգևոր առաջնորդ քահանա Արսեն Տեր Համբարձումյանն այստեղ է անում կիրակնօրյա պատարագներն ու քարոզչությունը։

Նոր ՀաճընիՀաճնի արվեստի դպրոցը հիմնադրվել է 1968-ին, որի նպատակն է հաճընցիհաճնցի երեխաների գեղագիտական դաստիարակությունն ապահովելը։

Դպրոցի երգչախումբն ամեն տարի հոկտեմբերի երկրորդ կիրակի՝ ՀաճընիՀաճնի հերոսամարտի օրը ելույթ է ունենում։

Տասնյակ շրջանավարտներ են իրենց կրթությունը շարունակել և այժմ էլ ուսանում են [[Երևանի Կոմիտասի անվան պետկոնսերվատորիայում։կոնսերվատորիա|Երևանի Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայում]]։

ՀաճընիՀաճնի 1920 թ.թվականի հերոսամարտի նահատակների հիշատակը հավեժացնող և ՀաճընիՀաճնի վերածնության խորհրդանիշ՝ հուշարձան-կոթողը կառուցվել է 1973թ.1973 թվականին (հեղինակ՝ ժողովրդական ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյան)։ Կոթողի ներսում 1978թ.1978 թվականին հիմնադրվել է “Կիլիկիայի հայերի պատմության” թանգարանը, որն իր գոյության 25 տարիների ընթացքում հանգամանալից լուսաբանել է Կիլիկիայի հայկական թագավորության փառահեղ պատմությունը, ՀաճընիՀաճնի հերոսական անցյալի դրվագները։ Թանգարանը Կիլիկիայի մշակութային ժառանգության միակ գիտամշակութային կենտրոնն է, ոչ միայն Նոր ՀաճընիՀաճնի, այլև Կոտայքի մարզի ամենահայտնի մշակութային օջախներից է, սրբատեղի՝ սփյուռքահայության համար և կարևոր օղակ՝ Սփյուռք-Հայրենիք կապերի ամրապնդման համար։

1. ՀաճընիՀաճնի 1920թ.-ի1920 թվականի հերոսամարտի ամենամյա տարեդարձներին նվիրված միջոցառումերի անցկացմանը,

2. Սփյուռքահայ հաճընցիությանհաճնցիների հետ բարեկամական կամուրջներ ստեղծելուն,

3. Մշակույթի բնագավառում Նոր ՀաճընՀաճն համայնքի և [[Սփյուռք|Սփյուռքի]] գործնական շփումների իրականացմանը,

5. “Հաճըն“Հաճն-Նոր Հաճըն”Հաճն” բուկլետի ստեղծմանը։

Գնալով ավելի լայն հեռանկարներ են բացվում Սփյուռքի հաճընցիականհաճնցիական գաղթօջախների հետ կապերի ընդլայնման և խորացման համար։