«Արգոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Լավ/Ընտրյալ հոդվածի կամ ցանկի կաղապարների հեռացում: Այժմ Վիքիշտեմարանից է գալիս։, ջնջվեց: {{Link FA|de}}, {{Link GA|en}} (2) |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Քիմիական տարր
| անվանում = Արգոն / Argon (Ar)
| համար = 18
| սիմվոլ = Ar
| վերևից =[[Նեոն|Ne]]
| ներքևից =[[Կրիպտոն|Kr]]
| խումբ =
| պարբերություն =
| բլոկ =
| արտաքին տեսք =[[Պատկեր:Argon ice 1.jpg|140px]]<br /> անգույն, անհամ, անհոտ իներտ գազ
| պատկեր =
| ատոմային զանգված =39,948(1)<ref name="iupac atomic weights">{{ռուսերեն հոդված|автор=Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu.|заглавие=Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)|ссылка=http://iupac.org/publications/pac/85/5/1047/|язык=en|издание=[[Pure and Applied Chemistry]]|год=2013|том=85|номер=5|страницы=1047-1078|doi=10.1351/PAC-REP-13-03-02}}</ref>
| радиус атома =
| энергия ионизации 1 =
| конфигурация =
| ковалентный радиус =
| радиус иона =
| электроотрицательность =
| կոնֆիգուրացիա = [Ne] 3s<sup><nowiki>2</nowiki></sup> 3p<sup>6</sup>
| էլեկտրոնային թաղանթ =
| ատոմի շառավիղ = ? (71)<ref name="sizes">{{cite web|url=http://www.webelements.com/argon/atom_sizes.html|format=|author=|title=Size of argon in several environments|work=|publisher=www.webelements.com|datepublished=|accessdate=2009-08-6|lang=en|description=}}</ref>
| կովալենտային շառավիղ = 106
| Վան-դեր-Վալսի շառավիղ =
| իոնի շառավիղ = 154
| էլեկտրաբացասականություն =4,3
| էլեկտրոդային պոտենցիալ =0
| օքսիդացման աստիճան '''0'''
| իոնիզացման էներգիա 1 = 1519,6(15,76)
| իոնիզացման էներգիա 2 =
| իոնիզացման էներգիա 3 =
| ֆազ =
| խտություն = 1,784{{e|−3}}
| խտություն2 =
| խտություն3 =
| խտություն հջ =1,40
|| հալման ջերմաստիճան =44,15 °C (317,3 K)
| եռման ջերմաստիճան = 279,85 °C (553 K)
| կրիտիկական կետ Կ =
| հալման ջերմունակություն =2,51
| հալման ջերմունակություն2 =49,8
| գոլորշիացման ջերմունակություն =
| ջերմունակություն = 0,79<ref name="ХЭ">{{ռուսերեն գիրք
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
|часть =
|заглавие = Химическая энциклопедия: в 5 т
|оригинал =
|ссылка =
|ответственный =
|издание =
|место = Москва
|издательство = Советская энциклопедия
|год = 1988
|том = 1
|страницы = 194
|страниц = 623
|серия =
|isbn =
|тираж = 100 000
}}
</ref>
| էլեկտրոդային պոտենցիալ=
| իոնիզացման էներգիա 1 = 1519,6(15,76)
| իոնիզացման էներգիա 2 =
| իոնիզացման էներգիա 3 =
| ֆազ =
| խտություն = 1,784{{e|−3}}
| խտություն2 =
| խտություն3 =
| խտություն հջ =1,40
| հալման ջերմաստիճան =83,8 К (-189,35 °C)
| եռման ջերմաստիճան = 87,3 К (-185,85 °C)
| կրիտիկական կետ Կ =
| հալման ջերմունակություն =7,05 կկալ/կգ
| հալման ջերմունակություն2 =6,45 կՋլ/մոլ
| գոլորշիացման ջերմունակություն =
| խտություն = 1,784{{e|−3}}
| ջերմունակության =0,79<ref name="ХЭ">{{книгаռուսերեն գիրք
|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
|часть =
|заглавие = Химическая энциклопедия: в 5 т
|оригинал =
|ссылка =
|ответственный =
|издание =
|место = Москва
|издательство = Советская энциклопедия
|год = 1988
|том = 1
|страницы = 194
|страниц = 623
|серия =
|isbn =
|тираж = 100 000
}}
</ref>
| մոլային ծավալ = 24,2
| հագեցած գոլորշի =
| ճնշում հգ 1 =
| ճնշում հգ 10 =
| ճնշում հգ 100 =
| ճնշում հգ 1 k =
| ճնշում հգ 10 k =
| ճնշում հգ 100 k =
| բյուրեղացանցի կառուցվածք = Խորանարդ
| բյուրեղացանցի տվյալներ =5,260
| c/a հարաբերություն =
| Դեբայի ջերմաստիճան =85
| մագնիսական կառուցվածք =
| տեսակարար դիմադրություն =
| ջերմահաղորդականություն = 0,0164
| ջերմաստիճանահաղորդականություն =
| ջերմային ընդարձակում =
| ձայնի արագություն =
| Յունգի մոդուլ =
| cAS համար =
| արգելվող գոտի =
| իզոտոպներ =
| իզոտոպներ լրացումներ =
}}
{{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=18}}
'''Արգոն''', քիմիական տարր է, որի նշանն է ''Ar'', ատոմային թիվը՝ 18։ (Argon, {{lang-el|άργός}} - անգործունյա), արգոնը գտնվում է տարրերի պարբերական համակարգի 8-րդ խմբի քիմիական տարր է։ Իներտ գազ է, կարգահամարը՝ 18, ատոմական զանգվածը՝ 39,948։ Արգոն р տարր է, նրա ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքն է 3s²3p<sup>6</sup>։ Բնական արգոնը բաղկացած է <sup>36</sup>Ar (0, 337%), 38Ar (0, 063%) և <sup>40</sup>Ar (99, 600%) կայուն իզոտոպներից։ Արհեստական ռադիոակտիվ յոթ իզոտոպներից ամենակայունը <sup>39</sup>Ar է (T<sub>1/2</sub> =
= 265 տարի)։
== Բնության մեջ ==
Բնության մեջ հանդիպում է միայն ազատ վիճակում։ Իներտ գազերից ամենատարածվածն է, կազմում է օդի [[ծավալ]]ի 0, 933%-ը (1,6•10¹³ տ), արգոն են պարունակում նաև երկրի կեղևը՝ 1,65•10¹¹ տ, ջուրը՝ 7,52•10¹¹ տ։ <sup>40</sup>Ar իզոտոպը մշտապես հանդիպում է կալիում պարունակող միներալներում․ այն <sup>40</sup>K-ի ռադիոակտիվ քայքայման արդյունք է։ Դրանով է բացատրվում <sup>40</sup>Аг-ի բարձր տոկոսը [[մթնոլորտ]]ում։
== Ստացում ==
Արգոնը առաջին անգամ անջատվել է մթնոլորտային [[ազոտ]]ից (Ջ․ Ռելե, Ու․ Ռամզայ, 1894)։
Արդյունաբերության մեջ արգոնը ստանում են հեղուկ օդի կոտորակային թորումից։ Մյուս իներտ գազերից բաժանում են գազաքրոմատոգրաֆիական եղանակով։ Արգոնը լայնորեն կիրառվում է իներտ միջավայր պահանջող քիմիական և [[մետալուրգիա]]կան պրոցեսներում՝ հազվագյուտ և գունավոր մետաղների եռակցման, կտրման, հալման, կիսահաղորդչային միաբյուրեղների աճեցման ժամանակ, լուսատեխնիկայում՝ շիկացման և ֆլուորեսցենտային լամպերի պատրաստման (արգոնային խողովակները տալիս են կապտաերկնագույն լույս, օգտագործվում են լուսային ազդասարքերում) համար և գիտական հետազոտություններում։
== Իզոտոպներ ==
Մթնոլորտում հայտնի է արգոն 3 կայուն իզոտոպներով <sup>36</sup>Ar (0,337 %), <sup>38</sup>Ar (0,063 %), <sup>40</sup>Ar (99,600 %)<ref name="fast1">{{ռուսերեն գիրք|автор= Фастовский В.Г., Ровинский А.Е., Петровский Ю.В.|часть= Глава первая. Открытие. Происхождение. Распространенность. Применение|заглавие= Инертные газы|оригинал=|ссылка=|издание= Изд. 2-е|место= М.|издательство = Атомиздат|год=1972|том=|страницы=3-13|страниц=352|isbn=|тираж=2400}}</ref>.
::<math>\mathrm{{}^{40}_{19}K}\rightarrow\mathrm{{}^{40}_{20}Ca}+ e^- + \bar{\nu}_e</math>
::<math>\mathrm{{}^{40}_{19}K} + e^- \rightarrow \mathrm{{}^{40}_{18}Ar}+ \nu_e + \gamma</math>
== Ֆիզիկական հատկություններ ==
Սովորական պայմաններում անգույն, անհոտ, անհամ գազ է, խտությունը՝ 1, 7839 կգ/մ³ (0 °C-ում, 101325 կգ/մ<sup>2</sup> ճնշման տակ), հալման ջերմաստիճանը՝ -189,3 °С, եռմանը՝ -185,9 °С։ Մոլեկուլը բաղկացած է մեկ ատոմից։ Լուծվում է ջրում (1 լիտրում՝ 51, 9 սմ³), ավելի լավ՝ օրգանական լուծիչներում, [[մետաղներ]]ում գործնականորեն չի լուծվում։
Արգոնի իոնացման էներգիան (Ar°—>Ar<sup>+1</sup>) մեծ է (15,755 էվ)։ Էլեկտրոնի նկատմամբ խնամակցություն չունի և քիմիապես պասիվ է։ Որոշ նյութերի հետ դոնորակցեպտորային կապի հաշվին առաջացնում է կոմպլեքսային միացություններ՝ Ar•n (R=H<sub>2</sub>0, С<sub>6</sub>Н<sub>5</sub>ОН, СН<sub>3</sub>С<sub>5</sub>Н<sub>6</sub> են)։ Ավելի լավ է ուսումնասիրված հիդրատը՝ Аr•6Н<sub>2</sub>0, սինթեզել է Պ․ Վիյարը [[1896]] թվականին՝ [[ջուր]]ը բյուրեղացնելով արգոնի [[մթնոլորտ]]ում (150 մթն ճնշման տակ)։
Երկնաքարում և միներալներում պարունակվող <sup>40</sup>Ar-ի և <sup>40</sup>K-ի քանակների հարաբերությամբ որոշում են նրանց տարիքը։
== Կիրառություն ==
Արգոնը կիրառում են՝
*որպես արգոնային լազեր
*թեթև էլեկտրոնային լամպերում
*որպես պաշտպանիչ նյութ շրջակա միջավայրի համար
== Տես նաև ==
* [[Պարբերական աղյուսակ]]
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://n-t.ru/nl/fz/strutt.htm CTPETT (Strutt), Дж. У., лорд Рэлей (Lord Rayleigh)]
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Ar/key.html Аргон на Webelements]
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb018.htm Аргон в Популярной библиотеке химических элементов]
* [http://wsyachina.narod.ru/chemistry/inert_gas_chemistry.html Химия инертных газов — библиотечка журнальных статей «Всякая всячина» ]
* [http://twt.mpei.ac.ru/MCS/Worksheets/NPP/Argon-thermodynamic-properties.xmcd Термодинамические и переносные свойства аргона ]
{{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}
Տող 15 ⟶ 170՝
[[Կատեգորիա:Սննդային հավելումներ]]
[[Կատեգորիա:1892]]
| |||