«Լյութերականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

▲'''Լյութերականություն''', լութերարականություն, [[Բողոքականություն|բողոքականության]] հիմնական ուղղություններից: Առաջացել է [[Գերմանիա|Գերմանիայում]]՝ 14-րդ դարի [[Ռեֆորմացիա|Ռեֆորմացիայի]] ընթացքում՝ Մ. Կութերի ու նրա հետևորդների (Ֆ. Մելանխթոն և ուրիշներ) ուսմունքի հիման վրա և տարածվել այլ երկրներում: Լյութերականությունում ձևակերպվել են [[Բողոքականություն|բողոքականության]] հիմնական սկզբունքները՝ «միայն հավատով», առանց հոգևորականության և եկեղեցու միջնորդության աստծուն հաղորդակցվելով փրկվելու գաղափարը, Սուրբ գրքի ([[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչի]]) առաջնությունը են: Մերժելով կաթոլիկության [[Եկեղեցի|եկեղեցական]] բարդ նվիրապետությունը և հիմնական ծիսակատարությունը, Լյութերականությունը պահպանել է այն, ինչ ուղղակիորեն չի հակադրվում Սուրբ գրքին: խորհուրդներից ընդունվել են մկրտությունը և հաղորդությունը: Լյութերականությունում եկեղեցական համայնքի իրավունքները սահմանափակ են: Բարձրագույն իշխանություն ունեն եպիսկոպոսները և արքեպիսկոպոսները, սակայն նրանց առավելությունը շարքային հավատացյալների նկատմամբ լոկ վարչական է: Բացի Աստվածաշնչից, Լյութերականություն դավանաբանության հիմքն են կազմում «Համաձայնության գիրքը» ([[1580]])՝ բաղկացած «Աուգսբուրգյան խոստովանությունից», նրա «Ջատագովություններից» և [[աստվածաբան|աստվածաբանական]] այլ երկերից: Լ. բողոքականության ամենաբազմաքանակ ուղղությունն է: Կազմված է բազմաթիվ ինքնուրույն եկեղեցիներից (հիմնականում ավետարանական-լյութերական): [[1970]]-ին ունեցել է մոտ 75 մլն հետևորդ: Առավել տարածված է ԳՖՀ-ում, ԳԴՀ-ում: Դավանանքով լյութերական են [[Շվեդիա|Շվեդիան]], [[Դանիա|Դանիան]], [[Ֆինլանդիա|Ֆինլանդիան]], [[Նորվեգիա|Նորվեգիան]], [[Իսլանդիա|Իսլանդիան]]: Լյութերական եկեղեցիներ կան նաև [[ԱՄՆ]]-ում, [[Չեխոսլովակիա|Չեխոսլովակիայում]], [[Հունգարիա|Հունգարիայում]], [[ԽՍՀՄ]]-ում (էստոնայի ավետարանական սութերական եկեղեցի և [[Լատվիա|Լատվիայի]] ավետարանական֊լյութերական եկեղեցի, որոնց գլխավորում են արքեպիսկոպոսները): Համաշխարհային լյութերական ֆեդերացիան ([[1947]]-ից) միավորում է 48 երկրի ([[1970]]) 82 եկեղեցի: Լյութերական եկեղեցիները Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի անդամ են: Հայ իրականության մեջ Լյութերականություն հիմնականում հանդես է եկել բողոքականության ձևով: Թարգմանվել են Լյութերականությանը վերաբերող տարբեր ուսումնասիրություններ (Դ’O պինիե Մեռլ, «Պատմութիւն վեշտասաներորդ դարու բարեկարգութեանն ի Գերմանիա», հ. 1-2, [[1846]]-[[1858]], Լյութերականությունը Մ., «Փոքրիկ Քրիստոնեական», [[1846]], [[1904]]): Սակայն բողոքականության դեմ մղվող պայքարի ընդհանուր պլանում քննադատվել է նաև բուն Լյութերականություն (Դըլաֆորե, «Եղծ աղանդոյն Լութերի և Կալվինի և հրահանգ զօրաւոր յոլղղափառութիւն», [[1847]]), փորձ է արվել ցուցադրելու նրա «ոչ աստվածապաշտական», վնասակար, ազգի և [[կրոն|կրոնի]] միասնությունը քայքայող էությունը (Հովնանյանց Ղ., «Մարտինոս Լուտերին վարուց և նորոգութեան պաւոմու- թիվնը», [[1850]]):