«Լիտվա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Լիտվան հարուստ է [[տորֆ]]ով, [[կրաքար]]ով, [[դոլոմիտ]]ով, [[Կավիճ|կավճով]], տարբեր [[կավ]]երով, հայտնաբերվել է նաև [[նավթ]]ով:ով։

Ամենուր կարելի է տեսնել հնագույն սառցադաշտերի հետքեր՝ խոշոր գլաքարեր, կլորացած ժայռաբեկորներ, ծովային քարակարկառներ:քարակարկառներ։ Գրեթե 100 կմ ձգվում է գեղեցիկ ծովափը՝ իր սպիտակին տվող մանրավազ լողափերով ու ավազաթմբերով:ավազաթմբերով։ Ցամաքի նեղ շերտը՝ Կուրշի ցամաքալեզվակը, որը նույնանուն ծոցը բաժանում է [[Բալթիկ]] ծովից, բնության մի եզակի անկյուն է:է։

Լիտվայի ամենամեծ գետը Նյամունասն (Նեման) է, որը թափվում է Բալթիկ ծովը:ծովը։ Լիտվան գտնվում է այդ գետի միջին և ստորին հոսանքների ավազանում:ավազանում։ Բալթիկ ծովի հարևանությունն իր կնիքն է դրել երկրամասի կլիմայի վրա. այն բարեխառն անցումային է՝ ծովայինից ցամաքայինի:ցամաքայինի։ Ծովի մոտիկությունը, արևմուտքից փչող տաք քամիները մեղմում են ձմռան սառնամանիքները:սառնամանիքները։ Ամառն այստեղ հաճախ թխպոտ ու անձրևային է:է։

Լիտվայի տարածքի գրեթե 1/4-ն անտառներ են:են։ Այստեղ կան [[եղջերու]], որմզդեղն, [[այծյամ]], [[աղվես]], [[ճագար]], [[վարազ]], [[գայլ]], [[լուսան]], [[կզաքիս]], [[սկյուռ]] և այլն:այլն։ Հարևան Բելովեժյան թավուտից այստեղ է թափանցել նաև վայրի [[ցուլ]]ը:ը։ Անտառները լի են զանազան [[թռչուններ]]ով:ով։ Գետերում ու լճերում կան տարբեր [[ձկներ|ձկնատեսակներ]]՝ [[բրամ]], [[գայլաձուկ]], [[պերկես]], [[օձաձուկ]], [[կարմրախայտ]], ապրում է նաև [[կուղբ]], որն ունի թանկարժեք [[մորթի]]:։

13-րդ դարի 1-ին կեսին կազմավորվել է ավատատիրական Լիտվական իշխանությունը, որն իր գոյության սկզբից պայքարի մեջ է մտել գերմանական ասպետական օրդենների հետ, որոնք ձգտում էին նվաճել մերձբալթյան հողերը:հողերը։ Հաղթելով այդ օրդեններին՝ Լիտվական իշխանությունը մեծ վերելք ապրեց, բայց արդեն [[1569]] թվականին այն միավորվեց Լեհաստանի հետ՝ կազմելով Ռեչ Պոսպոլիտա միացյալ պետությունը:պետությունը։ Ավելի ուշ՝ 18-րդ դարի վերջին, այդ պետական միավորման քայքայումից հետո Լիտվայի մեծ մասը մտավ [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրության]] մեջ:մեջ։

Լիտվական նոր պետականության կազմավորումը տեղի ունեցավ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին, [[1918]] թվականի փետրվարին, օգտվելով ռուս-գերմանական հակամարտությունից, Լիտվան մի կարճ ժամանակ իրեն անկախ հռչակեց, սակայն արդեն [[1940]] թվականի հուլիսին սկսված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պայմաններում կրկին կորցրեց պետական անկախությունը՝ դառնալով [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետույան]]ների Միություն միութենական հանրապետություններից մեկը:մեկը։ Իր նոր պետականությունը Լիտվան ձեռք բերեց արդեն մեր օրերում՝ [[1990]] թվականի փետրվարի 24-ին՝ համաժողովրդական հանրաքվեի միջոցով դուրս գալով փլուզվող Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետույանների Միություն միութենական հանրապետության կազմից:կազմից։

Լիտվայի հիմնական բնակչությունը լիտվացիներն են:են։ Այստեղ ապրում են նաև ռուսներ, լեհեր, բելառուսներ, հրեաներ, հայեր և այլոք:այլք։

Տնտեսությունը հարմարեցված է երկրի բնական պայմաններին:պայմաններին։ [[Մետաղաձուլություն|Մետաղաձուլության]] բացակայության պատճառով և աշխատուժի բարձր որակավորման շնորհիվ այստեղ զարգացել են արդյունաբերության ոչ մետաղատար, այլ աշխատատար և գիտատար ճյուղերը, օրինակ՝ էլեկտրոնային, էլեկտրա և ռադիոտեխնիկական արդյունաբերությունը, հաշվողական տեխնիկայի արտադրությունը, սարքա և հաստոցաշինությունը:հաստոցաշինությունը։ Արդյունաբերության ավանդական ճյուղերից է փայտամշակումը. արտադրում են կահույք, ստվարաթուղթ, [[թուղթ]] և այլն:այլն։ Զարգացած են նաև նավաշինությունն ու [[քիմիական արդյունաբերություն]]ը, արտադրվում են [[գործվածքներ]], հագուստ, կոշիկ:կոշիկ։

Լիտվայի գյուղատնտեսությունը բազմաճյուղ է, մշակում են [[գարի]], [[ցորեն]], [[շաքար]]ի [[ճակնդեղ]], [[վուշ]], [[կանեփ]], [[կարտոֆիլ]], կերային մշակաբույսեր:մշակաբույսեր։ Բայց հիմնականը անասնաբուծությունն է, որի արտադրանքը վերամշակվում է տեղում:տեղում։

Աչքի է ընկնում սննդի արդյունաբերությունը, հատկապես [[կաթնամթերք]]ի ու [[մսամթերք]]ի արտադրությունը:արտադրությունը։

Տնտեսության մեջ կարևոր տեղ ունի [[ձկնորսություն]]ը:ը։ Նրա ձկնորսանավերը Կլայպեդա նավահանգստից դուրս են գալիս Բալթիկ ծով ու Ատլանտյան օվկիանոսի շատ շրջաններ:շրջաններ։

Նեմանի ամենամեծ վտակի՝ Նյարիսի ափին փռված է Լիտվայի մայրաքաղաք Վիլնյուսը:Վիլնյուսը։

Վիլնյուսից 100 կիլոմետր արևմուտք, որտեղ Նյարիսը թափվում է Նեման գետը, գտնվում է Լիտվայի նախկին մայրաքաղաքը՝ Կաունասը, որի հին թաղամասերը հիշեցնում են միջնադարյան թանգարան:թանգարան։

Կլայպեդան հանրապետության ծովային դարպասն է:է։ Այստեղ է գտնվում «Բալթիա» խոշորագույն նավաշինական գործարանը:գործարանը։

Լիտվան հայտնի է նաև առողջարանային վայրերով:վայրերով։ Պալանգա ծովափնյա քաղաքում, մանրավազ լողափերին, ամեն տարի հանգստանում են հազարավոր մարդիկ:մարդիկ։ Լայնորեն հայտնի է նաև Դրուսկինինկայ առողջարանային քաղաքը, որտեղ հիվանդներին բուժում են ցեխաբուժությամբ, հանքային ջրերով ու ասեղնատերև անտառների կազդուրիչ օդով:օդով։

Լիտվայում հատկապես շատ են սիրում խմբերգային երգեցողությունը:երգեցողությունը։ Մեծ ժողովրդականություն են վայելում ազգագրական անսամբլները:անսամբլները։ Մայրաքաղաք Վիլնյուսում 5 տարին մեկ անցկացվող երգի ավանդական փառատոներին, որոնք սկիզբ են առել [[1924]] թվականից, մասնակցում են տասնյակ հազարավոր մարդիկ:մարդիկ։

Դեռևս միջնադարում, թուրք-սելջուկների կողմից [[Անի]]ի բռնազավթումից հետո, բազմաթիվ գաղթական հայեր են այս եզերք հասել և հաստատվել լեհ-լիտվական միացյալ պետության մեջ:մեջ։ Հիշատակություն կա, որ գերմանական ասպետների դեմ [[1410]] թվականի Գրյունվալդի ճակատամարտում լեհ-լիտվական դաշնակից զորքերի կազմում կռվել է նաև հայկական ջոկատ:ջոկատ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նույնպես հայ ժողովրդի բազմաթիվ զավակներ մասնակցել են Լիտվայի տարածքում մղված մարտերին:մարտերին։ Գերմանական զորքերը Լիտվայից դուրս մղելու գործում մեծ է հատկապես հայ զորավար, ռազմաճակատի հրամանատար, Խորհրդային Միության մարշալ [[Հովհաննես Բաղրամյան]]ի դերը:դերը։

Հայ-լիտվական մշակութային կապերը նույնպես երկարամյա պատմություն ունեն:ունեն։ Դրանք սկիզբ են առել 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին, երբ լիտվական մամուլում տպագրվեցին հայ իրականությանը, պատմությանն ու մշակույթին նվիրված հոդվածներ ու ակնարկներ:ակնարկներ։ Այնուհետև այդ կապերը սերտացան հատկապես Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո՝ գրողների և արվեստագետների փոխայցելություններով, նրանց ստեղծագործությունների թարգմանություններով ու գրական-գեղարվեստական համատեղ հանդեսներով:հանդեսներով։ Լիտվերեն լույս են տեսել Խաչատուր [[Խաչատուր Աբովյան|Աբովյան]]ի, [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]], [[Հակոբ Պարոնյան]]ի, [[Գրիգոր Զոհրապ]]ի, [[Նար-Դոս]]ի, [[Սիլվա Կապուտիկյան]]ի ստեղծագործություններից:ստեղծագործություններից։

Ներկայումս Լիտվայում բնակվում է մոտ 2500 հայ՝ հիմնականում [[Վիլնյուս]]ում և [[Կաունաս]]ում:ում։ [[1988]] թվականին գրանցվել է «Գարուն» հայ մշակութային միությունը, [[1992]] թվականին ստեղծվել է Լիտվա-հայկական ընկերությունը:ընկերությունը։ Հայկական կիրակնօրյա դպրոցներ են գործում Վիլնյուսում, Կաունասում, [[Վիսագինաս|Վիսագինա]]սում:սում։