«Դարեհ I Մեծ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-` +՝)
չ կետադրական, փոխարինվեց: : → ։ (11)
Տող 1.
[[Պատկեր:Darius-Vase.jpg|thumb|Դարեհի պատկերը հին հունական վազայի վրա]]
'''Դարեհ I Մեծ''' (հայկական աղբյուրներում՝ '''Դարեհ Վշտասպյան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=59}}</ref>, [[հին պարսկերեն]]՝ ''Dārayavahuš'', [[աքադերեն]]՝ ''Dariamuš'', [[էլամերեն]]՝ ''Dariyamauiš'', {{lang-arc2|Dryhwš}}, {{lang-grc|Δαρεῖος}}, {{lang-la|Darius}}), Աքեմենյան Պարսկաստանի արքա (մ.թ.ա. 522-486թթ.), [[Աքեմենյաններ|Աքեմենյան կայսրության]] ներկայացուցիչ, Վշտասպի որդի:որդի։ Արքա է հռչակվել 28 տարեկան հասակում՝ պալատական հեղաշրջման արդյունքում մոգ Գաումատայի սպանությունից հետո։ Գահի նկատմամբ իր իրավունքները ամրապնդելու համար ամուսնացել է [[Կյուրոս II Մեծ]]ի դուստր Աթոսայի հետ։
 
Ճնշել է [[Կամբյուսես II|Կամբյուսես]]ի մահից հետո պարսկական տերության ներսում սկսված երկպառակություններն ու նվաճված մարզերում ( այդ թվում նաև Հայաստանում) բռնկված ապստամբությունները՝ վերականգնելով պետության միասնականությունը։ Վերսկսել է զավթողական պատերազմները՝ նվաճելով [[Եգիպտոս]]ից արևմուտք ընկած Կիրենե և Բարկե հյուսիսաֆրիկյան հունական գաղութները։
Տող 6.
Հաստատեց պարսկական տիրապետությունը [[Բոսֆոր]]ի և [[Հելլեսպոնտոս]] նեղուցների վրա։ Մ.թ.ա. 512թ. արշավել է [[Սկյութիա]] (Սև ծովի հյուսիս ընկած տարածքներ)՝անցնելով Իստրոս ([[Դանուբ]]) գետը, սակայն ճակատամարտերից խուսափելու և հյուծելու սկյութական մարտավարության հետևանքով արշավանքը ձախողվել է և Դարեհը նահանջել է՝ հազիվ կարողանալով խուսափել գերությունից։
 
Ձգտելով ամբողջությամբ իրեն ենթարկել [[Հին Հունաստան|Հունաստան]]ը՝ մ.թ.ա. 491թ. Դարեհը դեսպաններ է ուղարկում հունական բոլոր խոշոր քաղաք-պետություններ (պոլիսներ):։ Հունաստանի քաղաքներից շատերը ճանաչում են Պարսկաստանի գերիշխանությունը և միայն Աթենքն ու [[Սպարտա]]ն են հրաժարվում հնազանդվել:հնազանդվել։ Մ.թ.ա. 490թ. Դարեհը մեծ արշավանք է կազմակերպում Հունաստան:Հունաստան։ Պարսկական նավատորմը, անցնելով [[Էգեյան ծով]]ով և նվաճելով ու թալանելով իր ճանապարհին ընկած փոքր հունական առափնյա քաղաքներն ու կղզիները, հասնում է [[Ատտիկա]]:։ Պարսկական զորքերը ափ են իջնում և ճամբար գցում Մարաթոն գյուղի մոտ:մոտ։ Այդտեղ նրանց դիմավորում է աթենացիների զորքը [[Միլտիադես]]ի գլխավորությամբ:գլխավորությամբ։ Մարաթոնի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում պարսկական զորքը պարտություն է կրում:կրում։ Մարտի դաշտում են մնում 6400 պարսկական զինվորներ և 192 հունական [[հոպլիտ]]ներ:ներ։ Պարսկական նավատորմը զորքի մնացորդով ստիպված է լինում նահանջել:նահանջել։
 
Դարեհը չի հաշտվում պարտության հետ և նախապատրաստվում էր նոր լայնածավալ արշավանքի Հունաստանի դեմ:դեմ։ Սակայն մ.թ.ա. 486թ. նա մահանում է՝ չհասցնելով կյանքի կոչել իր այդ ծրագիրը։
 
== Աղբյուրներ ==