«Սուրբ Առաքելոց եկեղեցի (Անի)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ կետադրություն |
||
Տող 53.
Կառուցվել է 1004-1031-ին։ Ներսից՝ քառախորան, չորս անկյուններում՝ մատուռ-ավանդատներով, արտաքուստ քառակուսի հատակագծով կենտրոնագմբեթ կառույց է։ Ճակատները մասնատված են երկուական խորշերով և հարդարված որմնակամարներով։ Անիի Սբ. Առաքելոց եկեղեցին [[Ավանի տաճար|Ավանի կաթողիկոսության Սբ․ Հովհաննես]] եկեղեցուց հետո հայկական երկրորդ հնգագմբեթ եկեղեցին է։
XII դ․ Անիի Սբ. Առաքելոց եկեղեցուն հվ-ից կցել են գավիթ, որի ծածկը խաչվող կամարների կիրառման վաղ օրինակներից է։ Հարթ առաստաղը կազմված է սև ու կապույտ ներկված քարե սալերից։ Արլ․ ճակատի կենտրոնում շքամուտքի խորշն է, երկու կողմերում՝ զույգ խորշերով (այս հորինվածքը նախօրինակ է ծառայել Երևանի Մատենադարանի գլխ․ ճակատի ճարտարապետության համար)։ Անիի Սբ. Առաքելոց եկեղեցին XII–XIV դդ․ բազմաթիվ նվիրատվություններ է ստացել (դրամ, հողեր, կալեր, ջրաղացներ, կրպակներ)։ 1031-ին Իշխանաց իշխան Վահրամի որդի Աբուղամրը նվիրել է Կառնուտի այգին, 1038-ին ոմն Գրիգոր՝ Ավետարան։ Եկեղեցու և գավթի պատերին XIII դ․ փորագրվել են Անիի բնակչության կյանքը կանոնակարգող բազմաթիվ հրամաններ և օրենքներ (ապահարկության, երկրաշարժից հետո փողոցներում առևտրի արգելման, ամուսնության և ամուսնալուծման վերաբերյալ, կաշառակերությունը դատապարտող ևն)։ Ըստ գավթի ներսի արձանագրության, 1301-ին [[Զաքարե Բ]] Մեծի թոռ իշխան Աղբուղան այցելել է Անի, տեսել զքաղաքս աղքատացեալ․․․ զի շատ հարկ էր ի վերա դրած, որ ի սկզբանե չէր եղել, և հրամայել է քաղաքացիներին զիջել հարկերից երեքը։
1909-ին պեղվել է եկեղեցու տարածքը։ Այժմ կիսավեր վիճակում պահպանվել է գավիթը։
Տող 65.
=== Կից կառույցները ===
Հավանական է, որ ի սկզբանե Առաքելոց եկեղեցին կառուցվել է բացօթյա գավթում։ Դարերի ընթացքում այս գավիթը լցվել է եկեղեցուն գրեթե լրիվ շրջապատած շենքերով։ Այս կառույցներից միայն մեկը՝ հարավային գավիթն է, որ մեր օրեր է հասել այնպիսի վիճակում, որը հնարավորությունէ տալիս գաղափար կազմելու նրա մասին, սակայն 1909 թ. կատարված պեղումերը ի հայտ են բերել նաև այլ կառույցների հիմքեր։ Գավթից մնացած հատվածը գտնվել է եկեղեցու հարավարևելյան անկյան և հարավային գավիթի արևելյան ճակատի դիմաց։ Գավթի և եկեղեցու մակարդակը ավելի ցածր է եղել քաղաքի մակարդակից։ Եկեղեցու արևելյան կողմից մի ճանապարհ է անցել արևելյան ճակատին զուգահեռ՝ գավիթի մակերևույթից 1.5 մետր բարձրության վրա։ Այս ճանապարհից դեպի գավիթ և հարավային գավիթ են իջել վեց աստիճան ունեցող մի սանդուղքով։ Գավիթի հատակը ծածկված է մեծ մասամբ որպես գերազմանաքար ծառայող քարով։ Փորագրված խաչքարերի մնացորդները ևս գտնվել են գավթում։ Այն անցումը, որտեղ գտնվել են այլ գերեզմանաքարեր, եղել է մայր եկեղեցու արևելյան պատի կողմից։ Անցումներն այս պատի դիմացը գտնվող աստիճաններով ընթացել են ճանապարհի տակից՝ դեպի, հավանաբար, որպես դամբարան ծառայող մառանով սենյակ։ Եղել է նաև մի դամբարան, որը հենված է եղել եկեղեցու արևելյան ճակատի
=== Կառույցի ուսումնասիրությունը ===
|