«Թրթնջակաթթու»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: ։Թ → ։ Թ, ջնջվեց: ; (5) oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Նյութ
| պատկեր =Oxalic acid.png
| պատկեր 3D =
| պատկեր 2 =
<!-- Ընդհանուր հատկություններ -->
| քիմիական անվանում =Թրթնջակաթթու
| ավանդական անվանում = Էթանդիթթու, օքսալաթթու
| քիմիական բանաձև = HCOOH-COOH
| կրճատ անվանում =
| ռացիոնալ բանաձև =
<!-- Ֆիզիկական հատկություններ -->
| վիճակ =բյուրեղային
| խառնուրդներ =
| մոլային զանգված = 90,04
| մոլյար կոնցենտրացիա =
| խտություն =1,36
| ամրության սահման =
| կարծրություն =
| մակերեսային լարվածություն =
| դինամիկ մածուցիկություն =
| կինեմատիկ մածուցիկություն =
| իոնիզացման էներգիա =
| հաղորդականություն =
| էլեկտրական դիմադրություն =
| էլ. դիմ գործակից =
| ձայնի արագություն =
| մոլային զանգված = 90,04
| խտություն = 1,36
| հալման ջերմ. =189,5
| եռման ջերմ. = 100,7
| բռնկման ջերմ. =
| ջերմատարողություն =
| ձևավորման էնթալպիա =
| լուծելիություն =
<!-- Ջերմային հատկություններ -->
| հալման ջերմ. = 189,5
| փափկեցման ջերմ. =
| սուբլիմացման ջերմ. = 125
| եռման ջերմ. = 100,7
| եռման ջերմ. բն. =
| տրոհման ջերմ. = 100-130
| տրոհման ջերմ. = 100-130
| ֆազային անցումներ =
| այրման ջերմ. =
| բյուրեղացման ջերմ. =
| բռնկման ջերմ. =
| ինքնաայրման ջերմ. =
| գազի ճնշում =
| պայթուցիկության աստիճան =
| Վան դեր Վալսի հաստ. =
| տրանսֆորմացիայի միջակայք =
| հալման տեսակ. ջերմուն. =
| սուբլիմացիայի էնթալպիա = 90,58
| գազառաջացման տեսակ. ջերմուն. =
| ջերմային լայնացում =
| լուծման էնթալպիա = −9,58
| եռման էնթալպիա =
| հալման էնթալպիա =
| ձևավորման էնթալպիա =
| ջերմահաղորդականություն =
| կրիտիկական խտություն =
| ջերմատարողություն =
| կրիտիկական ճնշում =
| եռակի կետ =
<!-- Քիմիական հատկություններ -->
| թթվի չեզոք. հաստ. = 1,25; 4,14
| լուծելիություն = 10 գ/100գ (20 °C);<br />25 գ/100գ (44,5 °C);<br />120 գ/100գ (100 °C)
| լուծելիություն = 10 գ/100գ (20 °C);<br />25 գ/100գ (44,5 °C);<br />120 գ/100գ (100 °C)
| լուծելիություն1 =
| նյութ1 = ջուր
| լուծելիություն2 =
| նյութ2 =
| լուծելիություն3 =
| նյութ3 =
| լուծելիություն4 =
| նյութ4 =
| պտույտ =
| իզոէլեկտրական կետ =
| դիէլեկտր. թափանց. =
<!-- Օպտիկական հատկություններ -->
| թափանցիկություն =
| բեկման ցուցիչ =
| Բրյուստերի անկյուն =
<!-- Կառուցվածք -->
| հիբրիդիզացիա =
| կոորդինացիոն երկրաչափություն =
| բյուրեղային կառուցվածք =
| դիպոլ մոմենտ =0,1{{e|−30}} Կլ·մ
<!-- Դասակարգում -->
| CAS = 6153-56-6, 144-62-7
| PubChem = 971
| EINECS = 205-634-3
| SMILES = C(=O)(C(=O)O)O
| EC =
| RTECS = RO2450000
| ChEBI = 946
| OOH =
<!-- Թունավորություն -->
| ՍԹԿ =
| ՄԲ = 0,2 մգ/լ
| թունավորություն =
| R-արժեքներ =0
| S-արժեքներ = 0
| H-արժեքներ = 0
| P-արժեքներ = 0
| ԳՀՀ=
| NFPA =
}}
'''Թրթնջկաթթու''', HOOC-COOH, հագեցած երկհիմն պարզ [[օրգանական թթու]]։ Ասեղնաձև բյուրեղներ են, հալման ջերմաստիճանը՝ 189,5 °C, խտությունը՝ 1653 կգ/մ<sup>3</sup> (18,5 °C-ում)։ Բյուրեղանում է երկու մոլեկուլ ջրի հետ՝ HOOC—COOH·H<sub>2</sub>O, անգույն բյուրեղներ են, հալման ջերմաստիճանը՝ 101,5 °C։ 100 մ ջրում, 15 °C-ում լուծվում է 9,5 գրամ թրթնջկաթթու։ Առաջացնում է թթու և չեզոք աղեր, էսթերներ, ամիդներ են։ թրթնջկաթթու տարածված է բույսերում, գլխավորա պես [[կալցիումի աղ]]ի ձևով։ Աննշան քանակի թրթնջկաթթու կա կենդանիների և մարդու օրգանիզմում։ Թրթնջկաթթվի աղերն ստացվում են մրջնաթթվի աղերը 400 °C ում տաքացնելիս, ազատ վիճակում՝ աղերը թթուներով մշակելիս։ Թրթնջկաթթվի ստացման համար մշակված է նոր եղանակ՝ ածխածնի երկօքսիդից և ջրածնից։ Թրթնջկաթթուն և նրա աղերը կիրառվում են վերլուծական քիմիայում որպես վերականգնիչներ, ինչպես նաև արհեստական ներկերի արտադրության մեջ։
| |||