«Արտաշես Բաբալյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ ուղղագրական, փոխարինվեց: : → ։ (50), ջնջվեց: ­ (972)
Տող 39.
 
== Կենսագրություն ==
=== Ուսում ===
Ծնվել է 1886 թվականի նոյեմբերի 17-ին, Լեռնային Ղարաբաղի Շուշի քաղաքում։ Սովորել է Շուշիի ռուսական ռեալական դպրոցում։ Պատանեկան տարի քից մասնակցել է ՀՅԴ աշակերտական խմբերին։ Վաղ երիտասարդ տարիքում անդամակցել է ՀՅԴ Շուշիի կոմիտեին, ապա` Ղարաբաղի կենտրոնական կոմիտեին։ Հայ-թաթարական կռիվների ժամանակ գործուն մասնակցություն է ունեցել Ղարաբաղի ինքնապաշտ պանության ճակատում։ 1906-1907 թվականներին [[Բաքու|Բաք­վում]] գործակատար է աշխատել նավ թարդյունաբերական մի ըն կերությունում։ 1907-1912 թվականներին սովորել է [[Շվեյ­ցա­րի­աՇվեյցարիա]]յի [[Ժնև]] քաղաքի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում և բժշկության դոկտորի աստիճան ստացել։ Ժնևում ևս շարունակել է կուսակցական եռանդուն գործունեությունը, եղել «Ու­ սա­նող» ամսագրի խմբագ րական կազմի անդամ և աշխատակցել ՀՅԴ օրգան «Դրօ­շա­կին»։ 1912թ. վերադարձել է Շուշի, ապա մեկնել Սանկտ Պետերբուրգ և Օբուխովի հիվանդանոցում բժիշկ է աշխատել։ Միաժամանակ պատրաստվել է պետական քննություն հանձնելու` Ռուսաստանում բժշկությամբ զբաղվելու թույլտվություն ստանալու համար։ 1913 թվականի օգոստոսին, որպես ՀՅԴ [[Ռուսական կայսրություն|Ռու­սաս­տա­ն]]ի ու սանողական միությունների խորհրդից ընտրված պատվիրակ, մասնակցել է [[Կարին]]ում ՀՅԴ 7-րդ ընդհանուր ժողովին։
 
=== Բժշկական պրակտիկա ===
աշխատակցել ՀՅԴ օրգան «Դրօ­շա­կին»։ 1912թ. վերադարձել է Շուշի, ապա մեկնել Սանկտ Պետերբուրգ և Օբուխովի հիվանդանոցում բժիշկ է աշխատել։ Միաժամանակ պատ րաստվել է պետական քննություն հանձնելու` Ռու սաստանում բժշկությամբ զբաղվելու թույլտվություն ստանալու համար։ 1913 թվականի օգոստոսին, որպես ՀՅԴ [[Ռուսական կայսրություն|Ռու­սաս­տա­ն]]ի ու սանողական միությունների խորհրդից ընտրված պատ վիրակ, մասնակցել է [[Կարին]]ում ՀՅԴ 7-րդ ընդհանուր ժողովին։ 1914թ. տեղափոխվել է [[Խարկով]] և Տրուդովսկու հիվանդանոցում աշխատել։ Մասնակցել է պետական քննություններին և ստացել վկայական` բժշկական ազատ գործունեությամբ զբաղվելու համար։ 1915 թվականին, երբ ընթանում էր Առաջին համաշխարհային պատերազմը, թողնելով Խարկովը, մտել է Վարդան Մեհրաբյանի (Խանասորի Վարդան) հրամանատարած հայ կամավորական գնդի մեջ, եղել դրա բժշկապետը և գնդի հետ միասին հասել Վան։ 1915թ. մայիսի 7-ին Վանն ազատագրելուց հետո այդ տեղ հիվանդանոցներ էկազմակերպել։ Համագոր ծակցել է Վանի ժամանակա վոր կառավարության հետ և նշանակվել ժամանակավոր կառավարության առողջա պահության բաժնի պետ ու քաղաքապետության ան դամ։ Վանի նահանջի օրերին, նրա ջանքերի շնորհիվ, հի վանդանոցներում բուժվող վիրավոր և հիվանդ հայ զին վորները Իգդիր են տեղա փոխվել։ Այս տարհանումը հաջողությամբ կազմակեր պելու և իրագործելու հա մար պարգևատրվել է ռու սական կառավարության Գեորգիևյան խաչի շքանշա նով և մեդալով։ Կարճ ժամանակ Էջմիած նում զբաղվել է գաղթական ների խնամատարության գործով։ 1916թ. ուղարկվել է Վան, այնտեղ վերադարձած գաղ թականների խնամատա րությունը կազմակերպելու առաքելությամբ։ Այնուհետև մեկնել է Թիֆ լիս, երբ սկսվել է ռուսական բանակի նահանջը Կովկա սյան ռազմաճակատից։ 1917-20թթ. Թիֆլիսում հրատարակել է «Աշ­խա­տա­ ւոր» օրաթերթը։ 1917թ. Թիֆլիսում ընտր վել է Հայոց ազգային խորհր դի անդամ, «Հա­մա­ռու­սա­ կան քա­ղաք­նե­րի մի­ու­թյուն» կազմակերպության մեջ կարևոր պարտականություն ներ կատարել։ Անդրկովկասյան Սեյմի կազմավորումից հետո մաս նակցել է ընտրապայքարին` որպես Կենտրոնական ընտ րական հանձնաժողովի ան դամ։ 1918թ. ամռանը, Հա յաստանի Հանրապետու թյան հռչակումից հետո ՀՀ խորհրդարանի անդամ է ընտրվել։ 1918թ. գնացել է Կ. Պոլիս` միանալու Ավետիս Ահարո նյանի պատվիրակությանը, որպես ՀՀ կառավարության խորհրդական։ 1919 թվականին սեպտեմբերին մասնակցել է Երևանում ՀՅԴ 9-րդ ընդհանուր ժողովին։ 1919թ. հոկտեմբերի 31-ից մինչև 1920 թվականի մայիսի 5-ը եղել է ՀՀ հանրային խնա մատարության և աշխա տանքի, ապա` հանրային խնամատարության և վե րաշինության նախարար, մայիսի 5-ից հոկտեմբերի 30-ը եղել է այդ գերատես չության նախարարի պաշ տոնակատար։ 1920թ. մայիսին Ղարաքի լիսայում մասնակցել է բոլ շևիկյան ապստամբության ճնշմանը։ 1920թ. սեպտեմբերին սկսված թուրք-հայկական պատերազմին, ՀՀ կառավա րության որոշումով, [[Սիմոն Վրացյան]]ի հետ ուղարկվել է
1914թ. տեղափոխվել է [[Խարկով]] և Տրուդովսկու հիվանդանոցում աշխատել։ Մասնակցել է պետական քննություններին և ստացել վկայական` բժշկական ազատ գործունեությամբ զբաղվելու համար։ Բժշկի կինն ու երեխան հետագա յում Թավրիզ են տեղափոխվել։ 1924 թվականին տեղափոխվել է Զանջան։ 1928 թվականին ընտանիքով տեղափոխվել է Թեհրան և Պարսկաստանի մայրաքաղաքում հաստատվել։ 1928-1938 թվականներին բաժանմունքի վարիչ է աշխատել Թեհրանի «Փահ­լա­վի» զինվորական հիվանդանոցում։
=== Քաղաքական գործունեություն ===
աշխատակցել ՀՅԴ օրգան «Դրօ­շա­կին»։ 1912թ. վերադարձել է Շուշի, ապա մեկնել Սանկտ Պետերբուրգ և Օբուխովի հիվանդանոցում բժիշկ է աշխատել։ Միաժամանակ պատ րաստվել է պետական քննություն հանձնելու` Ռու սաստանում բժշկությամբ զբաղվելու թույլտվություն ստանալու համար։ 1913 թվականի օգոստոսին, որպես ՀՅԴ [[Ռուսական կայսրություն|Ռու­սաս­տա­ն]]ի ու սանողական միությունների խորհրդից ընտրված պատ վիրակ, մասնակցել է [[Կարին]]ում ՀՅԴ 7-րդ ընդհանուր ժողովին։ 1914թ. տեղափոխվել է [[Խարկով]] և Տրուդովսկու հիվանդանոցում աշխատել։ Մասնակցել է պետական քննություններին և ստացել վկայական` բժշկական ազատ գործունեությամբ զբաղվելու համար։ 1915 թվականին, երբ ընթանում էր [[Առաջին համաշխարհային պատերազմըպատերազմ]]ը, թողնելով Խարկովը, մտել է [[Վարդան ՄեհրաբյանիՄեհրաբյան]]ի (Խանասորի Վարդան) հրամանատարած հայ կամավորական գնդի մեջ, եղել դրա բժշկապետը և գնդի հետ միասին հասել Վան։ 1915թ. մայիսի 7-ին Վանն ազատագրելուց հետո այդ տեղ հիվանդանոցներ էկազմակերպել։ Համագոր ծակցել է Վանի ժամանակա վոր կառավարության հետ և նշանակվել ժամանակավոր կառավարության առողջա պահության բաժնի պետ ու քաղաքապետության ան դամ։ Վանի նահանջի օրերին, նրա ջանքերի շնորհիվ, հի վանդանոցներում բուժվող վիրավոր և հիվանդ հայ զին վորները Իգդիր են տեղա փոխվել։ Այս տարհանումը հաջողությամբ կազմակեր պելու և իրագործելու հա մար պարգևատրվել է ռու սական կառավարության Գեորգիևյան խաչի շքանշա նով և մեդալով։ Կարճ ժամանակ Էջմիած նում[[Էջմիածին|Էջմիածնում]] զբաղվել է գաղթական ների խնամատարության գործով։ 1916թ.1916 թվականին ուղարկվել է [[Վան]], այնտեղ վերադարձած գաղ թականներիգաղթականների խնամատա րությունը կազմակերպելու առաքելությամբ։ Այնուհետև մեկնել է Թիֆ լիս[[Թիֆլիս]], երբ սկսվել է ռուսական բանակի նահանջը Կովկա սյան ռազմաճակատից։ 1917-20թթ.20 թվականներին Թիֆլիսում հրատարակել է «Աշ­խա­տա­ ւորԱշխատաւոր» օրաթերթը։ 1917թ.1917 թվականին Թիֆլիսում ընտր վելընտրվել է [[Հայոց ազգային խորհրխորհուրդ դի(Թիֆլիս)|Հայոց ազգային խորհրդի]] անդամ, «Հա­մա­ռու­սա­ կան քա­ղաք­նե­րի մի­ու­թյուն» կազմակերպության մեջ կարևոր պարտականություն ներ կատարել։ Անդրկովկասյան[[Անդրկովկասի Սեյմիսեյմ]]ի կազմավորումից հետո մաս նակցել է ընտրապայքարին` որպես Կենտրոնական ընտ րականընտրական հանձնաժողովի ան դամ։ 1918թ.1918 թվականի ամռանը, Հա[[Հայաստանի յաստանիՀանրապետություն Հանրապետու(1918-1920)|Հայաստանի թյանՀանրապետության]] հռչակումից հետո ՀՀ խորհրդարանի անդամ է ընտրվել։ 1918թ.1918 թվականին գնացել է [[Կ. Պոլիս]]` միանալու [[Ավետիս Ահարո նյանիԱհարոնյան]]ի պատվիրակությանը, որպես ՀՀ կառավարության խորհրդական։ 1919 թվականին սեպտեմբերին մասնակցել է Երևանում[[Երևան]]ում ՀՅԴ 9-րդ ընդհանուր ժողովին։ 1919թ.1919 թվականի հոկտեմբերի 31-ից մինչև 1920 թվականի մայիսի 5-ը եղել է ՀՀ հանրային խնա մատարությանխնամատարության և աշխա տանքիաշխատանքի, ապա` հանրային խնամատարության և վե րաշինությանվերաշինության նախարար, մայիսի 5-ից հոկտեմբերի 30-ը եղել է այդ գերատես չությանգերատեսչության նախարարի պաշպաշտոնակատար։ տոնակատար։1920 1920թ.թվականի մայիսին Ղարաքի լիսայում[[Ղարաքիլիսա]]յում մասնակցել է բոլ շևիկյանբոլշևիկյան ապստամբության ճնշմանը։ 1920թ.1920 թվականի սեպտեմբերին սկսված թուրք-հայկական պատերազմին, ՀՀ կառավա րությանկառավարության որոշումով, [[Սիմոն Վրացյան]]ի հետ ուղարկվել է [[Սարիղամիշի ճակատամարտ|Կարս-Սարիղամիշի ռազմաճակատ]]` կառավարության լիազոր ներկայացուցիչի իրավունքներով։ 1920 թվական հոկտեմբերի 30-ին Կարսի անկման ժամանակ [[թուրքեր]]ի ձեռքը գերի է ընկել։ 1920-1921 թվականին արգելափակվել է [[Կարս]]ի, ապա [[Կարին]]ի բանտերում։ 1921 թվականին հոկտեմբերին գերությունից ազատվելուց հետո անցել է [[Թավրիզ]], քանի որ Հայաստանն արդեն խորհրդայնացվել էր։
 
== Հասարկական գործունեություն ==
Կարս-Սարիղամիշի ռազմա ճակատ` կառավարության լիազոր ներկայացուցիչի իրավունքներով։ 1920թ. հոկտեմբերի 30ին Կարսի անկման ժամա նակ թուրքերի ձեռքը գերի է ընկել։ 1920-21թթ. արգելափակ վել է Կարսի, ապա Կարինի բանտերում։ 1921թ. հոկտեմբերին գերությունից ազատվելուց հետո անցել է Թավրիզ, քա նի որ Հայաստանն արդեն խորհրդայնացվել էր։ Բժշկի կինն ու երեխան հետագա յում Թավրիզ են տեղափոխ վել։ 1924թ. տեղափոխվել է Զանջան։ 1928թ. ընտանիքով տե ղափոխվել է Թեհրան և Պարսկաստանի մայրաքա ղաքում հաստատվել։ 1928-38թթ. բաժանմուն քի վարիչ է աշխատել Թեհ րանի «Փահ­լա­վի» զինվորա կան հիվանդանոցում։ 1931թ. և 1939թ. բժիշկը ծանր ողբերգություններ է ապրել կորցնելով զավակ ներին` Ռենոյին և Վիգենին։ Իր ծանր վիշտը փարատե լու համար ամբողջությամբ նվիրվել է հանրային և կու սակցական գործերին։ 1943թ. սեպտեմբերին խորհրդային զորքերի Իրան մուտքից հետո ձերբակալվել է խորհրդայինների կողմից։
1931 թվականին և 1939 թվականին բժիշկը ծանր ողբերգություններ է ապրել կորցնելով զավակներին` Ռենոյին և Վիգենին։ Իր ծանր վիշտը փարատելու համար ամբողջությամբ նվիրվել է հանրային և կուսակցական գործերին։ 1943 թվականին սեպտեմբերին խորհրդային զորքերի Իրան մուտքից հետո ձերբակալվել է խորհրդայինների կողմից։ 1943-1945 թվականները անցկացրել է բանտում։ 1945 թվականի հունիսի 4-ին ազատվել է բանտից։ 1945 թվականին և հետագա տարիներին ընտրվել է Թեհրանի գործակալական ժողովի անդամ, ապա` Եկեղեցա կան վարչության ատենապետ, ապա Թեհրանի թե մի Պատգամավորական ժողովի անդամ և Թեմական խորհրդի փոխնախագահ, ապա` նախագահ։ Այնուհետև [[Հայոց ազգային խորհուրդ (այլ կիրառումներ)|Հայոց ազգային խորհրդի]] նախագահ է ընտրվել։ Երկու անգամ մասնակցել է ՀՅԴ ընդհանուր ժողով ներին։ 1959 թվականին [[Կահիրե]]ում հրա տարակվել է նրա հուշերի գիրքը։ Նրա հոդվածները տպագրվել են Բեյրութի «Նա­ի­րի» շաբաթաթերթում<ref>{{Գիրք:Մինասյան}}</ref>։
 
Մահացել է 1959 թվականի օգոստոսի 1-ին, Թեհրանում, սրտի հիվանդությունից, 73 տարեկանում։
1943-45թթ. անցկացրել է բանտում։ 1945թ. հունիսի 4-ին ազատվել է բանտից։ 1945թ. և հետագա տա րիներին ընտրվել է Թեհրա նի գործակալական ժողովի անդամ, ապա` Եկեղեցա կան վարչության ատենա պետ, ապա Թեհրանի թե մի Պատգամավորական ժողովի անդամ և Թեմական խորհրդի փոխնախագահ, ապա` նախագահ։ Այնուհե տև Հայոց ազգային խորհր դի նախագահ է ընտրվել։ Երկու անգամ մասնակ ցել է ՀՅԴ ընդհանուր ժողով ներին։ 1959թ. Կահիրեում հրա տարակվել է նրա հուշերի գիրքը։ Նրա հոդվածները տպագրվել են Բեյրութի «Նա­ի­րի» շաբաթաթերթում։ Մահացել է 1959թ. օգոս տոսի 1-ին, Թեհրանում, սրտի հիվանդությունից, 73 տարեկանում։ Աշխատությունները. 1. Հուշերի գիրք, Գահիրէ, 1959։ 2. Կարսի անկումը, «Նա­ի­ րի» շաբաթաթերթ, Պէյրութ, ԺԵ տարվա (1968թ.- Հ. Մ.) 4550 միացյալ համարների փո խարեն լույս տեսած բացա ռիկ համար։ 3. Հայաստանի անկախու թեան պատմութիւնը եւ այլ յիշատակներ, Գլենդեյլ, 1997<ref>{{Գիրք:Մինասյան}}</ref>։
 
== Երկեր ==
 
# Հուշերի գիրք, Գահիրէ, 1959
# Կարսի անկումը, «Նա­ի­րի» շաբաթաթերթ, Պէյրութ, ԺԵ տարվա (1968թ.- Հ. Մ.) 4550 միացյալ համարների փոխարեն լույս տեսած բացառիկ համար
# Հայաստանի անկախութեան պատմութիւնը եւ այլ յիշատակներ, Գլենդեյլ, 1997
 
== Նրա մա­սին ==