«Ջրածին»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 40.
| բյուրեղացանցի տվյալներ = a=3,780 c=6,167
}}
'''Ջրածին'''ը (''H'') [[պարբերական համակարգ]]ի առաջին տարրն է: Առաջին անգամ մաքուր վիճակում ստացել է [[Հենրի Կավենդիշ]]ը [[1766]] թվականին: Այն [[տիեզերք]]ում ամենատարածված [[Քիմիական տարրեր|տարր]]ն է: Երկրի վրա այն գտնվում է հիմնականում միացությունների ձևով: Ջրածինը միացություններում միավալենտ է:
== Իզոտոպներ ==
Իզոտոպները <sup>1</sup></tt><sub>1</sub>H-պրոտիում (ըստ զանգվածի 99,98 %), <sup>2</sup></tt><sub>1</sub>H-դեյտերիում (ըստ զանգվածի 0,02 %)
Ատոմական համարը՝ 1, ատոմական զանգվածը՝ 1.
== Պատմություն ==
Ջրածինը հայտնաբերվել է [[16-րդ
Ջրածին անջատվում է նաև հրաբխային ժայթքումների
Բացի ջրածնից՝ 1 ատոմական զանգվածով, հայտնի են նաև 2 և 3 ատոմական զանգվածներով ջրածիններ՝ ծանր ջրածիններ՝ [[դեյտերիում]] (D) և [[տրիտիում]] (T), որոնք թթվածնի հետ առաջացնում են ծանր ջուր՝ (M=2Օ)
== Կիրառում ==
Ջրածինը կիրառվում է դիրիժաբլների լցման համար, որպես թեթև գազ, վեր բարձրացնող ուժ, ավտոգեն զոդման ժամանակ բոցի ջերմաստիճանը հասնում է 2000 °
Անգլիացի քիմիկոս [[Ջոն Դալտոն]]ը [[19-րդ
Այն որոշակի վտանգ է ներկայացնում տիեզերագնացների == Ֆիզիկական հատկություններ ==
Ջրածինը սովորական պայմաններում անգույն, անհամ, անհոտ [[գազ]]
ջրածնի դիրքը 1 եվ 7 րդ խմբում պայմանավորված է նրանով, որ ջրածնի ատոմը կարող է կորցնել էլեկտրոն նմանվելով [[ալկալիական
== Ստացում ==
Տող 88 ⟶ 91՝
:: <math>\mathsf{Si + 2NaOH + H_2O \rightarrow Na_2SiO_3 + 2H_2}</math>
*
:: <math>\mathsf{NaH + H_2O \rightarrow NaOH + H_2\uparrow}</math>
Տող 115 ⟶ 118՝
== Քիմիական հատկություններ ==
Ջրածնի ատոմը խիստ ռեակցիոունակ է և շատ արագ առաջացնում է H<sub>2</sub> [[մոլեկուլ]]
*[[Լույս]]ի կամ ջերմության ազդեցությամբ H<sub>2</sub> միանում է [[հալոգեններ]]ի և այլ [[ոչ մետաղներ]]ի
:: <math>\mathsf{H_2 + Cl_2 \rightarrow 2HCl}</math>
Տող 125 ⟶ 128՝
:: <math>\mathsf{3H_2 + N_2 \rightarrow 2NH_3}</math> (400-500°С,p,Fe)
*Ջրածինը միանում է թթվածնի հետ՝ հսկայական քանակի [[էներգիա]]յի անջատմամբ (ջրածնաթթվածնային բոցի ջերմաստիճանը հասնում է 3000°
:: <math>\mathsf{2H_2 + O_2 \rightarrow 2H_2O + Q}</math>
այս գազերի
*Ջրածինը ուժեղ վերականգնիչ է, այն վերականգնում է շատ մետաղներ իրենց օքսիդներից.
Տող 141 ⟶ 144՝
:: <math>\mathsf{2NO_2 + 4H_2 \rightarrow N_2 + 4H_2O}</math>
*Մետաղների հետ ջրածինը առաջացնում է հիդրիդներ, որոնք պինդ նյութեր են և կարծես ջրածնի շտեմարան լինեն, որովհետև ջրի հետ՝ տալիս են ջրածին, որը հնարավոր է ապագայում օգտագործել որպես վառելիք՝ [[բենզին]]ի
:: <math>\mathsf{H_2 + 2Na \rightarrow 2NaH}</math>
Տող 147 ⟶ 150՝
:: <math>\mathsf{Ca + H_2 \rightarrow CaH_2}</math>
*[[Օրգանական քիմիա]]կան [[ռեակցիա]]ներում ջրածինը օգտագործում են հիդրացնելու
== Կիրառություն ==
Մեծ քանակությամբ ջրածին կիրառվում է [[ամոնիակ]], [[HCl]] սինթեզելու համար, հեղուկ [[ճարպ]]երի հիդրոգենացման
Այս ռեակցիան ընթանում է 10 մլն աստիճանում, եթե հնարավոր լիներ կառավարել այս ռեակցիան, մարդկությունը կլուծեր էներգիայի
Կարևոր է նաև պինդ վիճակում ջրածնի ստացումը (մետաղական ջրածին), որը օժտված է
== Իզոտոպների հատկություններ ==
Իզոտոպների հատկությունները ջրածնում բերված է աղյուսակում<ref>G. Audi, O. Bersillon, J. Blachot and A. H. Wapstra (2003). «The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties». Nuclear Physics A 729: 3–128. DOI:10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001. Bibcode: 2003NuPhA.729....3A.</ref><ref>G. Audi, A.H. Wapstra, and C. Thibault (2003). «The AME2003 atomic mass evaluation (II). Tables, graphs, and references.». Nuclear Physics A 729: 337—676. DOI:10.1016/j.nuclphysa.2003.11.003. Bibcode: 2003NuPhA.729..337A.</ref>:
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
|-
!Իզոտոպ
! Z
! N
! Զանգված, ա. է. մ.
! Կայունություն
!Սպին
!Բնության մեջ, %
! colspan=2 | տեսակը և էներգիան
|-
| <sup>1</sup>H
| 1
| 0
| 1,007 825 032 07(10)
| կայուն
| {{Frac|1|2}}<sup>+</sup>
| 99,9885(70)
| colspan=2 |
|-
| <sup><nowiki>2</nowiki></sup>H
| 1
| 1
| 2,014 101 777 8(4)
| կայուն
| 1<sup>+</sup>
| 0,0115(70)
| colspan=2 |
|-
| <sup><nowiki>3</nowiki></sup>H
| 1
| 2
| 3,016 049 277 7(25)
| 12,32(2) տարի
| {{Frac|1|2}}<sup>+</sup>
|
| β<sup>−</sup> || 18,591(1) ԿէՎ
|-
| <sup>4</sup>H
| 1
| 3
| 4,027 81(11)
| 1,39(10){{e|−22}} с
| 2<sup>−</sup>
|
| -n || 23,48(10) ՄէՎ
|-
| <sup>5</sup>H
| 1
| 4
| 5,035 31(11)
| ավելի քան 9,1{{e|−22}} с
| ({{Frac|1|2}}<sup>+</sup>)
|
| -nn || 21,51(11) ՄէՎ
|-
| <sup>6</sup>H
| 1
| 5
| 6,044 94(28)
| 2,90(70){{e|−22}} с
| 2<sup>−</sup>
|
| −3n || 24,27(26) ՄէՎ
|-
| <sup>7</sup>H
| 1
| 6
| 7,052 75(108)
| 2,3(6){{e|−23}} с
| {{Frac|1|2}}<sup>+</sup>
|
| -nn || 23,03(101) ՄէՎ
|}
</center>
== Տես նաև ==
Տող 161 ⟶ 243՝
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
* Մոլորակի աղյուսները, հեղինակ՝ Մ. Գ. Զալինյան, էջեր՝ 7-8
Տող 170 ⟶ 254՝
[[Կատեգորիա:Վառելանյութեր]]
[[Կատեգորիա:Ջրածին]]
{{Chem-stub}}
| |||