Լորենցո Բերնինի

Լորենցո Բերնինի ( 7 դեկտեմբեր,1598 Նեապոլ-28 նոյեմբեր, 1680 Հռոմ)՝ բարոկկոյի ժամանակաշրջանի նշանավոր իտալացի քանդակագործ և ճարտարապետ:

Լորենցո Բերնինի
Լորենցո Բերնինի
Ի ծնե	Gian Lorenzo Bernini
Ծնվել է	1598 դեկտեմբերի 7
Ծննդավայր	Նեապոլ, Իտալիա
Մահացել է	նոյեմբերի 28, 1680(1680-11-28) (տարիքը 81)
Վախճանի վայրը	Հռոմ, Իտալիա
Քաղաքացիություն	Իտալիա
Ազգություն	իտալացի
Կրոն	կաթոլիկություն
Ստեղծագործություն(ներ)	Պալացցո Բարբերինի, Սուրբ Պետրոսի հրապարակ, Ecstasy of Saint Teresa?, Կոնստանցա Բոնարելլիի կիսարձան, Սանտ Անդրեա ալ Քուիրինալե և Չորս գետերի շատրվան
Ոճ	բարոկկո
Ժանր	քրիստոնեական արվեստ, բնանկար, նյու, դիմապատկեր և Ծաղրանկար
Մասնագիտություն	քանդակագործ, արվեստագետ, նկարիչ, ճարտարապետ, գծագրող և դիզայներ
Գործունեությունը	Ճարտարապետ, քանդակագործ
ազդել է	Էրկոլե Ֆերատա, Անտոնիո Ռագի, Դոմենիկո Գուիդի, Կոզիմո Ֆանցելի
Ամուսին	Caterina Tezio?
Ծնողներ	հայր՝ Պիետրո Բերնինի
Երեխաներ	Դոմենիկո Բերնինի
Gianlorenzo Bernini Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Սուրբ Թերեզայի առևանգումը

Մեդուզայի կիսանդրին

Քառաթև շատրվան, Հռոմ

Սուրբ Լոնգինուս

Ուսումնառությունն ստացել է իր հոր՝ Պիետրո Բերնինիի (1562–1629) արվեստանոցում: 1606 թվականին նա իր որդու հետ տեղափոխվել է Հռոմ՝ Պաուլ 5-րդ պապի համար Պաոլինայի տաճարը կառուցելու համար:

1618-1625 ընկած ժամանակահատվածում Բերնինին կարդինալի եղբորորդու՝ Սցիպիոնե Բորգեսեի պատվերով ստեղծել է հայտնի դիցաբանական քանդակախումբը՝ Էնեասն ու Անքիզը, Պրոսերպինայի առևանգումը (1621/22), Ապոլոնն ու Դափնեն և Դավիթը: Այս քանդակներն աչքի են ընկնում իրենց դինամիկայով, շարժունությամբ, ստվերների և լույսի յուրօրինակ խաղով ու ժեստերի հուզականությամբ: Այս քանդակներն այժմ գտնվում են Հռոմում՝ Բորգեսեի պալատում:

Բերնինիի նշանավոր աջակիցներից էր Հռոմի պապ Ուրբանոս VIII-ը, ով մեծապես նպաստել է նաև Հռոմի սբ. Պետրոս եկեղեցում Սբ. Պետրոսի շիրիմի վրա կաթողիկոսական գահավորակի կառուցմանը: Բերնինին այն կառուցել է Բորոմինիի օգնությամբ՝ միացնելով Պանթեոնի բրոնզապատ սյունասրահին (1624–1633):

Նրա ճարտարապետական աշխատանքներում հիշարժան է քանդակի ու ճարտարապետության միաձուլումը, ինչի լավագույն օրինակներ են է «Սուրբ Թերեզայի առևանգումը» (1646–1652), «Պետրոսի տաճարը» (1656–1666). Բերինինին 1629 թվականին ավարտին է հասցրել Բարբերինի պալատի կառուցումը, ստեղծել է Սուրբ Պետրոսի հրապարակի սյունաշարը (1656–1667 թվականներ, Ալեքսանդր VII-ի հովանավորությամբ), Քառաթև շատրվանը՝ Նավոնա հրապարակում (1647–1651 Ինոսցենս X-ի հովանավորությամբ):

Իր ողջ կյանքի ընթացքում Բերնինին աշխատել է Հռոմի ութ պապերի համար և այդ ընթացքում երբեք չի լքել Հռոմը՝ բացառությամբ այն դեպքի, երբ Լյուդովիկոս XIV Արև արքան հրավիրեց նրան Փարիզ՝ Լուվրի վերակառուցման պլաններ մշակելու համար: Եթե դրանք նույնիսկ չեն պահպանվել ամբողջությամբ, ապա մեծ հետք են թողել եվրոպական աշխարհիկ ճարտարապետության վրա: Սակայն Բերնինիի՝ դասական բարոկկոյի յուրովի ներկայացումը զերծ չմնաց քննադատությունից: Այսպես օրինակ՝ ֆրանցիսկո Բորոմինին մեղադրում է Միքելանջելոյի ոճական հնարանքները միօրինակ ձևով պատճենելու մեջ:

Բերնինիի անունով է կոչվել Մերկուրի մոլորակի մի խառնարանը Նրա երկու դուստրերը՝ Կելեստեն ու Անգելան մինչ նրա մահը ապրել են որպես միանձնուհի՝ Սուրբ Ռուֆինայի վանքում: Բերնինիի խղճուկ գերեզմանը գտնվում է Սուրբ Մարիա եկեղեցու մոտ:

Արվեստի հովանավորությունը Հռոմում

Հռոմի պապ Ուրբանոս VIII-ի և Լորենցո Բերնինիի համագործակցությունն արվեստի բնագավառում բավականին արգասաբեր էր: 17-րդ դարում որոշ իտալական քաղաք-պետություններ անկում ապրեցին, ինչը բերեց հովանավորչական միավորումների կառուցվածքային փոփոխությունների: Շատ արվեստագետներ ձգտում էին դեպի Հռոմ, քանի որ Հռոմի պապերն ու նրանց զարմիկները, բացի ազդեցիկ լինելուց նաև հարուստ ազնվականներ էին, ովքեր ամենակարևոր պատվիրատուներն էին: Երբ կարդինալ Մաֆեո Բարբերինին 1623 թվականին Հռոմի պապ ընտրվեց, Վատիկանը շատ հարուստ քաղաք էր: Նա խոշոր չափերի գումարներ էր տրամադրում՝ արվեստագետների ազատ զարգացմանը նպաստելու համար: Նա՝ որպես կաթոլիկ եկեղեցու միապետ, իր ուսերին դրված պարտականություններն արդարացնելու համար պիտի մեծապես աջակցեր արվեստի զարգացմանը: Մինչ օրս հիշատակության արժանի է հատկապես Ուրբանոս VIII-ի ներդրումը Հռոմի՝ որպես արվեստի հավերժական քաղաք հռչակվելու մեջ: Բերնինին ճանաչում էր նրան դեռևս կարդինալ եղած ժամանակ: Նա նկատել էր երիտասարդ արվեստագետի տաղանդը և վստահելով նրան՝ տվել իր առաջին պատվերը: Սակայն նա դեռևս այնքան մեծ ազդեցություն չուներ, որեսզի կարողանար երիտասարդ արվեստագետին հանարաճանաչ դարձներ: Պապ ընտրվելուն պես նա մեծ հռչակ պատրաստեց Բերնինիի համար ողջ Հռոմում ու Եվրոպայում: Նա ցանկանում էր արվեստագետին իրեն մոտ պահել՝ նրա հռչակից օգտվելու համար: Դա պայմանավորված էր այն փաստով, որ այդպիսի մեծ պատվերները հռչակ էին բերում ո միայն արվեստագետին, այլ պատվիրատուին նույնպես: Այսպես Բերնինին ստեղծագործում էր առավելապես Բարբերինի ընտանիքի համար: Պապը մեծապես ջանում էր, որպեսզի թույլ չտար որևէ այլ արվեստագետի Բերնինիի հետ մրցակցության մեջ մտնելու: Ինքը՝ Բերնինին ևս ուշադրություն էր դարձնում, որպեսզի իր՝ այդ բնագավառում ունեցած առաջին տեղը կասկածի տակ չառնվեր: Այլ արվեստագետներ կարողանում էին հայտնի դառնալ, միայն, երբ հովանավորվում էին Բերնինիի կողմից: Պապի և Բերնինիի հարաբերությունները հիմնված էին փոխադարձ հարգանքի ու վստահության վրա: Ուրբանոս VIII-ի մահից հետո նա աշխատում էր Ինոցենս X-ի համար և շարունակում էր հովանավորել երիտասարդ արվեստագետներին:

Պատմամշակութային դասակարգում

Բերնինին մեծ ազդեցություն է ունեցել Հռոմի ճարտարապետության ու քանդակագործության զարգացման վրա:

Բերնինիի համար, ի տարբերություն իր հակառակորդ Բորոմինիի, բնութագրական է այն, որ նա իր ժամանակի նշանավոր ճարտարապետներից մեկն էր, ով հայտնի էր հատկապես շինության ճակատային մասի հստակ ուրվագծերուվ, Վերածննդի դարաշրջանի ձևերի վրա ավելի մեծ ուշադրության կենտրոնացմամբ և քանդակագործության ու ճարտարապետության ներդաշնակ համադրությամբ:

Քանդակագործի նրա գործունեության մեջ ռեալիստական մի կարճ ժամանակահատվածին հաջորդել է իդեալիստական փուլը, որում դիմանկարին հիմնական ոճին հետևելուց բացի մեծ դեր է կատարել նաև ներկայացման վեհությունը: Այս հատվածից սկսած՝ նրան բնորոշ է իդեալիստական, բայց շատ շարժուն ոճ:

Բերնինիի հայտնի ժամանակակիցն է նաև ժարտարապետ ու քանդակագործ Ալեսանդրո Ալգարդին (1598–1654)՝ հռոմեական բորոկկոյի նշանավոր ներկայացուցիչներից մեկը: Բերնինիի հայտնի աշակերտներից են՝ Էրկոլե Ֆերատա, Անտոնիո Ռագի, Դոմենիկո Գուիդի, Կոզիմո Ֆանցելի:

Գրականություն

• Ernst Benkard: Giovanni Lorenzo Bernini. Iris-Verlag, Frankfurt am Main 1926
• Rudolf Wittkower: Bernini. The Sculptor of Roman Baroque. London 1955.
• Gianlorenzo Bernini: Zeichnungen. Insel, Leipzig 1982.
• Alessandro Angellini: Giannlorenzo Bernini e i Chigi tra Roma e Siena. Siena 1998.
• Charles Avery: Bernini. Hirmer, München 1998, ISBN 3-7774-7630-7.
• Tod A. Marder: Bernini and the Art of Architecture. Abbeville Press, New York/London/Paris 1998, ISBN 0-7892-0115-1.
• Sabine Burbaum: Die Rivalität zwischen Francesco Borromini und Gianlorenzo Bernini. Athena, Oberhausen 1999, ISBN 3-932740-35-1.
• Philipp Zitzlsperger: Gianlorenzo Bernini. Die Papst- und Herrscherporträts. Zum Verhältnis von Bildnis und Macht. Hirmer, München 2002.
• Sebastiano Roberto: Gianlorenzo Bernini e Clemente IX Rospigliosi. Arte e architettura a Roma e in Toscana nei seicento. Gangemi, Rom 2004.
• Arne Karsten: Bernini. Der Schöpfer des barocken Rom. Beck, München 2006, ISBN 3-406-54085-6.
• Pablo Schneider, Philipp Zitzlsperger (Hrsg.): Bernini in Paris. Das Tagebuch des Paul Fréart de Chantelou über die Reise des Gianlorenzo Bernini nach Frankreich. Akademie Verlag, Berlin 2006.
• Susanne Kunz-Saponaro: Rom und seine Künstler, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2008, S. 114 ff., ISBN 978-3-534-17678-6
• Mathias F. Müller, Gianlorenzo Bernini: Das Klesl-Epitaph für die Domkirche zu Wiener Neustadt. Einige Bemerkungen zu Entstehung und Datierung. In: Unser Neustadt (Blätter des Wiener Neustädter Denkmalschutzvereines) 4 (2010) S. 1–6.
• Franco Mormando: Bernini : his life and his Rome, Chicago, Ill. [u. a.] :Univ. of Chicago Press, 2011, ISBN 978-0-226-53852-5
• Franco Mormando (Hrsg.): The life of Gian Lorenzo Bernini / by Domenico Bernini. A transl. and critical ed., with introd. and comment. by Franco Mormando, University Park, Pa. : Pennsylvania State Univ. Press, 2011, ISBN 978-0-271-03749-3

Արտաքին հղումներ

Gian Lorenzo Bernini էջը Վիքիպահեստում

• Der Berniniweg in Rom
• Verzeichnis der Werke von Gianlorenzo Bernini
• Bernini in 3D. Forschungsprojekt zur Virtualisierung der David-Statue von Gian Lorenzo Bernini