Վիքիպեդիա

«Սարյակներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Տաքսոտուփ
| name = Սարյակներ
| regnum = Կենդանիներ▼
| image file = Asian Pied Starling I IMG 5520.jpg
| image title = ՍարյակՍարյակներ
| image descr = ՍարյակՍարյակներ
▲| regnum = Կենդանիներ
| parent = Sturnidae
| phylum = [[Քորդավորներ]]
| rang = Ընտանիք
| classis = [[Թռչուններ]]
| latin = Sturnus▼
| wikispeciesgenus = Sturnus
| ordo = [[Ճնճղուկանմանների կարգ|Ճնճղուկանմաններ]]
| commons = Category:Sturnus▼
| familia = [[Սարյականմաններ]]
| genus = '''Սարյակներ'''
| species =
| latin= Sturnus (Linnaeus, 1758)
| section name = Բնապահպանական կարգավիճակը
| section text =
| itis = 179636
| ncbi = 9171
| eol = 34816
▲| latinwikispecies = Sturnus
▲| commons = Category:Sturnus
| range map =
}}
'''Սարյակներ''' ({{lang-la|Sturnus}}), [[ճնճղուկանմանների կարգ]]ի թռչուններ։ Սարյակների ցեղի մեջ մտնում են գրեթե 111 [[Կենսաբանական տեսակ|տեսակ]]ներ, որոնց ներկայացուցիչները գրեթե չեն տարբերվում միմյանցից թե արտաքինով և թե կենսակերպով: [[ՀՀ]]-ում հանդիպում են 2 տեսակ՝ [[Սովորական սարյակ|սովորական]]ը և [[Վարդագույն սարյակ|վարդագույն]]ը։
[[Պատկեր:Sturnus unicolor 027.jpg|մինի|աջից|280px|Սև սարյակ]]▼
[[Պատկեր:Sturnus vulgaris (Chester).jpg|մինի|աջից|280px|Սովորական սարյակ]]▼
 
==Ապրելակերպ==
'''Սարյակներ '''({{lang-la|Sturnus}}), ճնճղուկազգիների կարգի թռչունների ընտանիք։
Սարյակները սովորաբար չվող, երամային թռչուններ են։ ՀՀ տարածքում բնակվող սովորական սարյակը նաև նստակյաց կյանք է վարում և տաք ձմռանը չի չվում։ Գարնանը բնակվում են այգիներում, դաշտերում և մարգագետիններում։ ▼
 
[[Գարուն|Գարնան]] ու [[Ամառ|ամռան]] ամիսներին նրա փետրածածկը սևավուն է, արևի լույսի տակ՝ մանուշակագույն՝ կանաչ փայլով, իսկ [[Աշուն|աշնանն]] ու [[Ձմեռ|ձմռանը]] փետրածածկը բաց գույնի է՝ համաչափ տարածված սպիտակ պուտերով, ինչը թռչնին գրավչություն է տալիս։ Սովորական սարյակները գարնան ավետաբերներ են։ Մեծ երամներով նրանք վերադառնում են մարտ–ապրիլին[[մարտ]]–[[ապրիլ]]ին և բնադրում չոր խոտերից[[խոտ]]երից, բրդի ծվեններից ու փետուրներից ծառերի փչակներում, պատերի ճեղքերում հյուսում են իրենց բույնը, բնադրում են նաև մարդու անմիջական հարևանությամբ՝ արհեստական բներում։ Մայիսի սկզբին էգը 4–5 երկնագույն ձվեր է դնում։ Նույն ամսի կեսերին հայտնվում են ձագերը, որոնք 3 շաբաթ անց թռչում հեռանում են բնից և սկսում ինքնուրույն կյանք վարել։ [[ՀՀ]] տարածքում սովորական սարյակները հանդիպում են ամենուրեք՝ բացառությամբ ցածրադիր վայրերի։ Վարդագույն սարյակներն իրենց ձմեռանոցներից վերադառնում են մայիսի առաջին կեսին։▼
==Բազմազանություն==
Հայտնի է գրեթե 111, [[ՀՀ]]-ում՝ 2 տեսակ՝ սովորականը և վարդագույնը։
 
==Ապրելակերպը==
[[Պատկեր:Starling eggs.jpeg|ձախից|մինի|240px|Սովորական սարյակի բույնը ձվերով]]▼
[[Պատկեր:Rosy Starling (Sturnus roseus) I Malaysia 005.jpg|ձախից|մինի|320px|Վարդագույն սարյակների երամը]]▼
▲Սարյակները սովորաբար չվող, երամային թռչուններ են։ ՀՀ տարածքում բնակվող սովորական սարյակը նաև նստակյաց կյանք է վարում և տաք ձմռանը չի չվում։
Գարնանը բնակվում են այգիներում, դաշտերում և մարգագետիններում։
▲Գարնան ու ամռան ամիսներին նրա փետրածածկը սևավուն է, արևի լույսի տակ՝ մանուշակագույն՝ կանաչ փայլով, իսկ աշնանն ու ձմռանը փետրածածկը բաց գույնի է՝ համաչափ տարածված սպիտակ պուտերով, ինչը թռչնին գրավչություն է տալիս։ Սովորական սարյակները գարնան ավետաբերներ են։ Մեծ երամներով նրանք վերադառնում են մարտ–ապրիլին և բնադրում չոր խոտերից, բրդի ծվեններից ու փետուրներից ծառերի փչակներում, պատերի ճեղքերում հյուսում են իրենց բույնը, բնադրում են նաև մարդու անմիջական հարևանությամբ՝ արհեստական բներում։ Մայիսի սկզբին էգը 4–5 երկնագույն ձվեր է դնում։ Նույն ամսի կեսերին հայտնվում են ձագերը, որոնք 3 շաբաթ անց թռչում հեռանում են բնից և սկսում ինքնուրույն կյանք վարել։ [[ՀՀ]] տարածքում սովորական սարյակները հանդիպում են ամենուրեք՝ բացառությամբ ցածրադիր վայրերի։
Վարդագույն սարյակներն իրենց ձմեռանոցներից վերադառնում են մայիսի առաջին կեսին։
 
==Արտաքին տեսք==
Մարմնի չափերով (երկարությունը 21,5 սմ է, կենդանի զանգվածը՝ 70–90 գ) նրանք գրեթե չեն տարբերվում սովորական սարյակից, միայն թե նրանց մեջքի և որովայնի փետուրները վարդագույն են, իսկ գլուխը, թևերն ու պոչը՝ սև։ Արուները գլխին ունեն երկար, փուփուլանման փետուրներ։ Վարդագույն սարյակները բնադրում են մեծ գաղութներով (ավելի քան 10 հազար թռչուն)։ Թեև կեր են հայթայթում նաև մարդկանց բնակավայրերի մոտ, բայց բնադրում են նրանցից հեռու՝ քարակույտերի մեջ, ժայռերի ծերպերում։ Վարդագույն սարյակների բնադրագաղութներ կան [[Արագած]]ի, [[Գեղամա լեռներ]]ի քարքարոտ լանջերին։ Բույնը պատրաստում են չոր խոտերից, բարակ ցողուններից։ Դնում են 4–6 երկնագույն ձվեր, որոնցից հունիսի 2-րդ կեսին դուրս են գալիս ձագերը։
 
Սարյակները սնվում են հիմնականում [[միջատներ]]ով, նաև զանազան պտուղներով (գերադասում են թութը) և հատապտուղներով։
 
Սարյակները շատ օգտակար թռչուններ են. ոչնչացնում են բազմաթիվ վնասատու միջատների, հատկապես՝ մորեխների։[[մորեխներ]]ի։ Վարդագույն սարյակները 1 գաղութի սահմաններում կարող են ոչնչացնել մեծ քանակության վնասատու միջատներ։ Ուստի սարյակներին հարկավոր է պահպանել։
 
== Տեսակներ ==
* ''Sturnus pagodarum''
* ''Sturnus burmannicus''
* [[Կարմրակտուց սարյակ]] (''Sturnus sericeus'')
* [[Սովորական սարյակ]] (''Sturnus vulgaris'')
* ''Sturnus sturninus''
* ''Sturnus contra''
* [[Վարդագույն սարյակ]] (''Sturnus roseus'')
* Sturnus malabaricus
* [[Մոխրագույն սարյակ]] (''Sturnus cineraceus'')
* ''Sturnus albofrontatus''
* [[Սևաթև սարյակ]] (''Sturnus melanopterus'')
* ''Sturnus nigricollis''
* [[Սև սարյակ]] (''Sturnus unicolor'')
 
== Պատկերասրահ ==
<gallery>
▲[[Պատկեր:Star Sturnus vulgaris (Chester).jpg|մինի|աջից|280px|Սովորական սարյակ]]
Sturnus vulgaris (Chester).jpg|
▲[[Պատկեր:Sturnus unicolor 027.jpg|մինի|աջից|280px|Սև սարյակ]]
▲[[Պատկեր:Rosy Starling (Sturnus roseus) I Malaysia 005.jpg|ձախից|մինի|320px|Վարդագույն սարյակների երամը]]երամ
▲[[Պատկեր:Starling eggs.jpeg|ձախից|մինի|240px|Սովորական սարյակի բույնը ձվերով]]
</gallery>
 
[[Կատեգորիա:Ճնճղուկանմաններ]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սարյակներ» էջից