«Էլեկտրականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Էլեկտրականություն''', [[Էներգիա|էներգիա]]յի օգտակար ձևն, որը հեշտորեն վերափոխվում է այլ ձևերի ([[Ջերմություն|ջերմություն]], [[Լույս|լույս]]), կամ կարող է լարերի միջով տարածվել մեծ հեռավորությունների վրա։ Էլեկտրականությամբ են աշխատում բոլոր էլեկտրական սարքերը՝ թեյնիկից մինչև համակարգիչ։

Ատոմը կազմված է երեք տեսակի փոքրիկ մասնիկներից՝ [[պրոտոններ|պրոտոններից]]ից, [[նեյտրոններ|նեյտրոններից]]ից և [[էլեկտրոններ|էլեկտրոններից]]։ից։ Պրոտոններն ու նեյտրոնները գտնվում են [[ատոմ|ատոմի]]ի միջուկում, իսկ էլեկտրոնները պտտվում են միջուկի շուրջ։ Պրոտոններն ունեն դրական էլեկտրական լիցք, էլեկտրոնները՝ բացասական, իսկ նեյտրոնները լիցք չունեն։ Ատոմը սովորաբար չեզոք է, ինչը նշանակում է,որ այն պարունակում է հավասար քանակի էլեկտրոններ և պրոտոններ։

Երբ լիցքավորված մասնիկները մոտ են, սկսում են ազդել իրար վրա։ Այդ երևույթը կոչվում է էլեկտրական փոխազդեցության [[Ուժ|ուժ]]։ Այն տարածությունը, որի վրա ազդում է այդ ուժը, կոչվում է [[էլեկտրական դաշտ]]։

Որոշ նյութերում առանձին էլեկտրոնները ազատ տեղաշարժվում են մի ատոմից մյուսը։ Եթե մրամց ստիպենք շարժվել տրված ուղղությամբ, էլեկտրական լիցքերի այդպիսի շարժումը կկոչվի էլեկտրական հոսանք։ Նյութը, որի միջով անցնում է էլեկտրական հոսանքը, կոչվում է հաղորդիչ։ Բոլոր մետաղները էլեկտրական հոսանքի հաղորդիչներ են։ Այն նյութերը, որոնք էլեկտրական հոսանք չեն հաղորդում, կոչվում են մեկուսիչներ։ Մեկուսիչներեն [[փայտ|փայտը]]ը, [[Պլաստմասսա|պլաստիկ]]ը, ռետինը։

Էլեկտրականության մեծ մասն ստանում ենք էլեկտրակայաններից։ Ածուխը կամ [[գազ|գազը]]ը [[գեներատոր|գեներատորներով]]ներով վերածվում են էլեկտրականության։ Սյուներին ամրացված լարերով էլեկտրականությունն անցնում է ստորգետնյա մալուխներով ու լարերով, այնտեղից էլ՝ մարդկանց տներ։ [[Պղինձ|Պղնձե]] ու պլաստիկ շերտով մեկուսացված լարերով էլեկտրականությունը բաշխվում է տների հարկաբաժինները։

Որոշ մեկուսիչ նյութեր լիցքավորվում են շփումից։ Պատճառն այն է, որ էլեկտրոնները մի նյութից անցնում են մյուսին։ Հաղորդիչի բացակայության պատճառով լիցքը կուտակվում է նյութի մակերևույթի վրա։ Նյութի մակերևույթին կուտակված էլեկտրական լիցքը կոչվում է ստատիկ էլեկտրականություն։ Դուք կարող եք տեսնել ստատիկ էլեկտրականության աշխատանքը՝ փչովի գնդակը շփելով ձեր բրդյա բլուզին։ Էլեկտրոնների մի մասը բլուզից անցնում է գնդակին։ Գնդակը դառնում է բացասական լիցքավորված, իսկ ձեր բլուզը՝ դրական լիցքավորված։ Նրանք կպչում են իրար, քանի որ հակառակ լիցքերը ձգում են միմյանց։

Կայծակը կայծային էլեկտրական պարպում է մթնոլորտում` ամպերի կամ ամպի և երկրի միջև:միջև։ Կայծակը ստատիկ էլեկտրականության գործողության արդյունքն է։ Ներքև թափվող [[ջուր|ջրի]] կաթիլներն ու վերև բարձրացող սառցե բյուրեղիկներն իրար են դիպչում ամպերում, այդ շփումն առաջացնում է ստատիկ էլեկտրականություն,որն աստիճանաբար կուտակվում է։

Դրական լիցքերը հավաքվում են ամպի վերին մասում, իսկ բացասականնները՝ ներքևում։ Միաժամանակ ամպերից ներքև՝ երկրի վրա, դրական լիցքավորված մասնիկներն են հավաքվում։ Առաջին հարվածը վիթխարի կայծը դուրս է պրծնում ամպից՝ երկրի վրա դրական լիցքով տեղ «փնտրելով»։ Երբ «գտնվում է», երկրից մինչև [[ամպեր|ամպերը]]ը փայլատակում է հզոր լուսային կայծը, որը կոչվում է հակադարձ հարված։

Կայծակից տաքացած [[Օդ|օդնօդ]]ն արագ ընդարձակվում է՝ առաջացնելով աղմուկ, թրն անվանում ենք որոտ։ Քանի որ [[լույս|լույսը]]ը [[ձայն|ձայնից]]ից ավելի արագ է տարածվում, սկզբում [[կայծակ|կայծակն]]ն ենք տեսնում,հետո լսում ենք որոտի ձայնը։

Կայծակները լինում են գծային, գնդային և օղաձև :։ Ավելի հաճախ հանդիպում է գծային կայծակ, որի երկարությունը հասնում է մի քանի կմ-ի, տևողությունը` 10-4 վրկ-ի, հոսանքի ուժը` 100 կա-ի:ի։ Գնդային կայծակի բնույթը դեռևս բացահայտված չէ:չէ։ Կայծակի ավերիչ հետևանքներից պաշտպանվելու համար կիրառվում են շանթարգելներ<ref>[http://armsoul.com/index.php?topic=165.0 Բնական երևույթներ: Կայծակ]</ref>:։