«Ալիքներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
'''Ալիք''', [[տատանումներ]]ի տարածումը [[ժամանակ]]ի ընթացքում [[Տարածություն|տարածության]] մեջ։ Ալիքները բնության մեջ հաճախ հանդիպող երևույթ են։ [[Ձայն]]ը, [[լույս]]ը, [[էլեկտրամագնիսականություն]]ը ալիքային երևույթներ են։ Ալիքի երկու հիմնական տիպ կա՝ ''մեխանիկական'' և ''էլեկտրամագնիսական''։ Մեխանիկական ալիքները տարածվում են միջավայրում՝ փոխազդելով նրա մասնիկների հետ և առաջացնելով միջավայրի նյութի դեֆորմացիա։[[դեֆորմացիա]]։ Ձայնը մեխանիկական ալիք է։ Էլեկտրամագնիսական ալիքները լիցքավորված մասնիկների ստեղծած էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի պարբերական տատանումներ են և կարող են տարածվել վակուումում։ Այս տիպի ալիքները տարբեր ալիքի երկարություններ ունեն և ըստ դրա դասակարգվում են ռադիոալիքների, միկրոալիքների, ինֆրակարմիր ճառագայթման, տեսանելի լույսի, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման, ռենտգենյան և գամմա-ճառագայթների։
[[Պատկեր:Simple harmonic motion animation.gif|260px|մինի|աջից]]
 
== Լայնական և երկայնական ալիքներ==
Այն ալիքը, որում միջավայրի մասնիկները տատանվում են նրա տարածման ուղղությանն ուղղահայաց կոչվում է '''լայնական''': [[Ջուր|Ջր]]ի մակերևույթին տարածվող ալիքների դեպքում ջրի մասնիկներն ու ալիքի վրայով լողացող փայտի կտորը վեր ու վար են շարժվում, իսկ ալիքը հեռանում է հորիզոնական ուղությամբ: Պարանի ծայրը վերև-ներքև շարժվելիս ալիքը տարածվում է այդ շարժման ուղղահայաց ուղղությամբ:
 
Այն ալիքը, որում միջավայրի մասնիկները տատանվում են նրաալիքի տարածման ուղղությանն ուղղահայացուղղությամբ, կոչվում է '''լայնականերկայնական''': Երկայնական ալիքի օրինակ` եթե ձեռքով պարբերաբար հարվածենք մի ծայրը պատին ամրացրած երկար, թույլ զսպանակի ազատ ծայրին, ապա կնկատենք, թե ինչպես է [[զսպանակ]]ի երկայնքով գալարների խտացումների և նոսրացումների տեսքով ալիք տարածվում:
 
Հնարավոր է, որ ալիքի տարածման ուղղությունը համընկնի միջավայրի մսնիկների տատանման ուղղության հետ: Օրինակ` եթե ձեռքով պարբերաբար հարվածենք մի ծայրը պատին ամրացրած երկար, թույլ զսպանակի ազատ ծայրին, ապա կնկատենք, թե ինչպես է [[զսպանակ]]ի երկայնքով գալարների խտացումների և նոսրացումների տեսքով ալիք տարածվում:
[[Պատկեր:Ondes cisaillement 2d 20 petit.gif|260px|մինի|աջից]]
Իրոք, հարվածիՀարվածի ժամանակ գալարները զսպանակի այդ ծայրում մոտենում են իրար` կազմելով գալարների խտացում, իսկ երբ ձեռքը հեռացնում ենք զսպանակից, գալարները հեռանում են իրարից, և նախկին խտացման տեղում առաջանում է գալարների նոսրացում: Զսպանակի գալարներն այսպիսով տատանվում են:
[[Պատկեր:Ondes compression 2d 20 petit.gif|230px|մինի|աջից]]
Այն ալիքը, որում միջավայրի մասնիկները տատանվում են ալիքի տարածման ուղղությամբ, կոչվում է '''երկայնական''':
 
Նշենք, որ [[հեղուկներՀեղուկներ]]ի մեջ և [[գազեր]]ում կարող են տարածվել միայն երկայնական ալիքներ, իսկ [[պինդ մարմիններ]]ում` և՛ երկայնական, և՛ լայնական:
 
== Ալիքի տարածման արագություն ==
Դժվար չէ նկատել, որ զսպանակի ձախ ծայրում առաջացած խտացումներն ու նոսրացումները աջ ծայր հասնում են ոչ թե միանգամից, այլ որոշ ժամանակ անցնելուց հետո: Դա նշանակում է, որ տատանումները զսպանակի միջոցով տարածվում են ոչ թե ակնթարթորեն, այլ մի որոշ արագությամբ: Այդ արագությունը կոչվում է '''ալիքի տարածման արագություն''': Ալիքի արագությունը որոշվում է այն միջավայրի հատկություններով, որում տարածվում է:
[[Պատկեր:Onde compression impulsion 1d 30 petit.gif|260px|մինի|ձախից]]
 
== Ալիքի երկարություն, դրա կապն ալիքի տարածման արագության և տատանման պարբերության հետ ==
Միջավայրով ալիքի տարածման ժամանակ միջավայրի մասնիկները միաժամանակ չեն սկսում տատանողական շարժումը: Այն մասնիկները, որոնք ալիքի առաջացման կետից ավելի հեռու են գտնվում, ավելի ուշ կսկսեն տատանվել: Պարզ է, որ ուշացման ժամանակամիջոցը կախված է ալիքի տարածման արագությունից:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ալիքներ» էջից