Վիքիպեդիա

«Օդագնացություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Aeronautics2.jpg|300x300px|մինի]]'''Օդագնացություն''', աերոնավտիկա ([[Հունարեն|հուն.]]` αέρας – աերո և ναυτικός – ծովագնաց), օդից թեթև ապարատներով թռչելը (ի տարբերություն ավիացիայի)։ Օդագնացության գիտական հիմունքների սկզբնավորումը և օդ բարձրանալու առաջին փորձերը վերաբերվում են 18–րդ դարին։ ▼
[[Պատկեր:Afisz_lotu_balonem_z_Foksal_Jordakiego_Kuparenki.jpg|346x346px|մինի]]
▲'''Օդագնացություն''', աերոնավտիկա ([[Հունարեն|հուն.]]` αέρας – աերո և ναυτικός – ծովագնաց), օդից թեթև ապարատներով թռչելը (ի տարբերություն ավիացիայի)։ Օդագնացության գիտական հիմունքների սկզբնավորումը և օդ բարձրանալու առաջին փորձերը վերաբերվում են 18–րդ դարին։
 
== Պատմությունը ==
Ըստ տարերգության [[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]] ծխով լցված մեծ [[Օդապարիկ|օդապարիկով]] օդ բարձրանալու փորձ կատարվել է 1731 թվականին։ 1783 թվականին [[Սանկտ_Պետերբուրգ|Պետերբուրգի]] ԳԱ անդամ Լ. Էյլերը արտածել է օդապարիկների վերամբարձ ուժի հաշվարկի բանաձևեր։ Նույն թվականին Ժ. և Է. Մոնգոֆիե եղբայրները կառուցել են օդապարիկ, որը թռիչքում փորձարկվել է 1783–ի հունիսի 5–ին, իսկ նոյեմբերի 21–ին [[Փարիզ|Փարիզում]] Պիլատր դե Ռոզիեն և դ՛Առլանդը 25 րոպե տևողությամբ թռիչք են կատարել տաք օդով լցված օդապարիկով։ Ֆրանսիացի գիտնական Ժ. Շառլի առաջարկությամբ օդապարիկները սկսեցին լցնել ջրածնով։ Ջրածնով լցված` 8,5 մետր տրամագծով օդապարիկով առաջին թռիչքը (2,5 ժամ տևողությամբ) կատարել են (նույնպես Փարիզում) Ժ. Շառլը և Ռոբերը 1783 թվականի դեկտեմբերի 1-ին։ Ռուսաստանում օդապարիկով առաջին թռիչքները կատարել է ֆրանսիացի Ժ. Գառներենը. 1803–ի հունիսի 20–ին և հուլիսի 18–ին` Պետերբուրգում, իսկ 1803–ի սեպտեմբերի 20–ին` [[Մոսկվա|Մոսկվայում]]։<ref>Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, տասներկուերորդ հատոր, էջ 516</ref>
[[File:Wright Military Flyer arrives at Fort Myer VA DA-SD-05-00659.JPEG|left|thumb|277x277px]]
 
== Գիտական և Ռազմական օգտագործումը ==
Զվարճալի բնույթի առաջին թռիչքներից հետո օդապարիկները սկսեցին կիրառել գիտական և ռազմական նպատակներով։ 1804–ի հունիսի 30–ին Պետերբուրգում ռուս գիտնական Յա. Դ. Զախարովը և բելգիացի ֆիզիկոս Է. Ռոբերտսոնը օդապարիկով թռիչք են կատարել զանազան ֆիզիկական երևույթներ դիտելու նպատակով։ Թռիչքի տևողությունը 3 ժամ 45 րոպե էր, բարձրությունը` 2550 մետր։ 1805–ի փետրվարին շուրջերկրյա ռուսական գիտարշավի մասնակիցները, գտնվելով [[Ճապոնիա|Ճապոնիայում]], օդային հոսանքների դիտման համար առաջին անգամ օգտագործել են տաք օդով լցված օդապարիկը։ 19–րդ դարի կեսերին օդապարիկները սկսել են լայնորեն կիրառել ռազմական նպատակներով (ռմբակոծում, հետախուզում, լուսանկարում, հրետանային կրակի ճշգրտում և այլն)։ Մինչև 19–րդ դարի 70–ական թվականները կիրառում էին միայն ազատ և կապովի օդապարիկներ։
 
== Նախագծեր ==
[[Պատկեր:Aeronautics2Afisz_lotu_balonem_z_Foksal_Jordakiego_Kuparenki.jpg|250px274x274px|մինի|left]]Մինչև 19–րդ դարի 70–ական թվականները կիրառում էին միայն ազատ և կապովի օդապարիկներ։ Ձեռքով պտտվող օդային պտուտակներով կառավարելի օդապարիկի առաջին նախագիծը 1784 թվականին առաջարկել է ֆրանսիացի ռազմային ինժեներ Ժ. Մենիեն։ 19–րդ դարի 40–ական թվականներին կառավարելի օդապարիկների (մասնավորապես, [[Հրթիռային_շարժիչ|հրթիռային շարժիչով]]) նախագծեր են առաջարկել ռուս ռազմային ինժեներ Ի. Ի. Տրետեսսկին և ուրիշները։ 1852–ի սեպտեմբերի 24–ին ֆրանսիացի Ա. Ժիֆարը կատարել է շոգեշարժիչավոր օդապարիկով առաջին կառավարելի թռիչքը` մինչև 11 կմ/ժ արագությամբ (անհողմ եղանակին)։ 1869 թվականին Ռուսաստանում կազմակերպվել է ռազմային նպատակներով օդային օգտագործման մշտական հանձնաժողով։ 1875 թվականին [[Դմիտրի_Մենդելեև|Դ. Ի. Մենդելեևը]] առաջ է քաշել ստրատոստատի գաղափարը։ 1885–ին Մ. Ա. Ռիկաչովի ղեկավարած Գլխավոր ֆիզիկական աստղադիտարանում մշակվել են օդապարիկ–զոնդեով և դապարուկներով օդ բարձրացող ինքնագրիչ օդերևութաբանական սարք։ 1887 թվականի օգոստոսի 19–ին Մենդելեևը ռազմային օդապարիկով 3 ժամ 36 րոպե տևողության և 3350 մետր բարձրության թռիչք է կատարել Արևի խավարումը դիտելու համար։ Կատարվել են ազատ օդապարիկները (ավելի ուշ` [[Դիրիժաբլ|դիրիժաբլները]]) դժվարամատչելի տեղանքների հետազոտման համար օգտագործելու փորձեր։ 1897–ին շվեդ օդագնաց Ս Անդրեն երկու ուղեկիցների հետ 5000 մ³ ծավալ ունեցող օդապարիկով դուրս է եկել [[Շպիցբերգեն|Շպիցբերգեն]] կղզուց և փորձել հասնել Հյուսիսային բևեռ, սակայն` ապարդյուն։
== Դիրիժաբլներ ==
[[File:USS Macon F9C.jpg|thumb|270x270px272x272px|left]]
1887 թվականին Կ. Է. Ցիոլկովսկին առաջարկել է լրիվ մետաղական անկմախք դիրիժաբլի նախագիծ` թռիչքի ընթացքում փոփոխվող ծավալով և գազի տաքացումով։ Դիրիժաբլով 22-25 կմ/ժ արագությամբ առաջին հաջող թռիչքը կատարել է ֆրանսիացի օդագնաց Ա. Սանտոն–Դյումոնը, որը 1899 թվականի նոյեմբերի 13–ին, պտույտ կատարելով Էյֆելյան աշտարակի շուրջը, բարեհաջող վերադարձել է մեկնատեղ։ 1900 թվականին Գերմանիայում առաջին թռիչքն է կատարել Ֆ. Ցեպելինի` կոշտ համակարգի դիրիժաբլը, որի կոնստրուկցիան հիմք հանդիսացավ [[Գերմանիա|Գերմանիայում]], [[Անգլիա|Անգլիայում]] և [[Ամերիկայի_Միացյալ_Նահանգներ|ԱՄՆ]]–ում կառուցվող դիրիժաբլների համար։ Գերմանիայի և մյուս պետությունների ագրեսիվ ձգտումների պատճառով օդագնացությունը առաջին հերթին սկսվեց օգտագործվել ռազմական նպատակներով։
 
Տող 21.
 
== Օդագնացությունը ԽՍՀՄ–ում ==
[[File:W-6 Ossoaviachim wiki.jpg|thumb|307x307px]]
[[Խորհրդային_Սոցիալիստական_Հանրապետությունների_Միություն|ԽՍՀՄ]]–ում օդագնացությունը զարգացում է ստացել նաև որպես մարզաձև։ [[Հայրենական_Մեծ_պատերազմ|Հայրենական մեծ պատերազմից]] առաջ օդագնացության բնագավառում պաշտոնապես սահմանված 24 համաշխարհային ռեկորդներից 17–ը նվաճել էին սովետական օդագնացները։ Օդագնացությունը լայն կիրառություն է գտել Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին (1941-1945)։ Կապովի օդապարիկներից բացի, պատերազմի ժամանակ կիրառվել է նաև փափուկ համակարգի` 3000 մ³ ծավալով «Վ–12» դիրիժաբլը։ Նախագծվել և կառուցվել է 5000 մ³ ծավալով «Պոբեդա» դիրիժաբլը, որն օգտագործվել է [[Սև_ծով|Սև ծովում]]` ականային դաժտերի և խորտակված նավերի հայտնաբերման համար։ Պատերազմից հետո ՍՍՀՄ–ում շարունակվում էր օդագնացության զարգացումը գիտական և մարզական նխատակներով։
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Օդագնացություն» էջից