«Սասունի ապստամբություն (1904)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Տես նաև|Սասունի հերոսամարտ (այլ կիրառումներ)}}
'''Սասունի ապստամբություն 1904 թվական''', [[Սասուն]]ի հայերի զինված ընդվզումը թուրքական բռնատիրության դեմ։ ՀայերինՍասունի հայերին բնաջնջելու նպատակով [[ՕսմանականԲարձր Թուրքիադուռ|թուրքական կառավարությունը]] կառավարությունը 19041904թ.-ին Սասունի դեմ խոշոր արշավանք է ձեռնարկել։ 1904-ի գարնանը [[քուրդ|քրդական]] ուժերն արշավել են [[Խիանք]] և [[Խուլփ]], սակայն ջախջախվելձեռնարկում։ են։
 
1904թ.-ի գարնանը [[քուրդ|քրդական]] զինված ուժերը արշավում են [[Խիանք]] և [[Խուլփ]] բնակավայրերի ուղղությամբ, սակայն ջախջախվում։
Դրանից հետո թուրքական (10 հազարանոց) և քրդական (5 հազարանոց) զորքը [[Քեոսե Բինբաշի|Քեոսե Բինբաշու]] գլխավորությամբ հյուսիսից, [[Կեփ]], [[Սեմալ]], [[Խզըլաղաճ]] գյուղերի վրայով ներխուժել է Սասուն, մտել [[Ալիանք]] և [[Շենիկ]]։ Այդ գծի պաշտպանությունը գլխավորել է [[Հրայր Դժոխք|Հրայրը]] (Ա. Ղազարյան)։ [[Տափըկ]] գյուղում հաստատվել է [[Անդրանիկ Օզանյան|Անդրանիկի]] ջոկատը՝ խանգարելով [[Գելիեգուզան]] շարժվող թշնամու առաջխաղացումը։ [[Իշխանաձոր]]ի և [[Տալվորիկ]]ի պաշտպանական ուժերը գլխավորել է [[Գևորգ Չաուշ]]ը, իսկ [[Չայի գլուխ]] կոչվող շրջանը պաշտպանել են [[Հաճի]]ն (Հ. Կոտոյան), [[Սեբաստացի Մուրադ]]ը և [[Սպաղանաց Մակար]]ը։
 
Դրանից հետո թուրքական (10 հազարանոց) և քրդական (5 հազարանոց) զորքը [[Քեոսե Բինբաշի|Քեոսե ԲինբաշուԲինբաշուի]] գլխավորությամբ հյուսիսից, [[Կեփ]], [[Սեմալ]], [[Խզըլաղաճ]] գյուղերի վրայով ներխուժել է Սասուն, մտել [[Ալիանք]] և [[Շենիկ]]։ Այդ գծի պաշտպանությունը գլխավորել է [[Հրայր Դժոխք|Դժոխք Հրայրը]] (Ա. Ղազարյան)։ [[Տափըկ]] գյուղում հաստատվել է [[Անդրանիկ Օզանյան|Անդրանիկի Օզանյանի]] ջոկատը՝ խանգարելով [[Գելիեգուզան]] շարժվող թշնամու առաջխաղացումը։ [[Իշխանաձոր]]ի և [[Տալվորիկ]]ի պաշտպանական ուժերը գլխավորել է [[Գևորգ Չաուշ]]ը, իսկ [[Չայի գլուխ]] կոչվող շրջանը պաշտպանել են [[Հաճի]]ն (Հ. Կոտոյան), [[Սեբաստացի Մուրադ]]ը և [[Սպաղանաց Մակար]]ը։
Ապրիլի 11-ին Շենիկի մոտ հակահարված ստանալով՝ թուրքական հրամանատարությունը հայերին առաջարկել է դադարեցնել դիմադրությունը։ Ի պատասխան՝ սասունցիները պահանջել են իրագործել 1895-ի «[[Մայիսյան բարենորոգումներ]]ը»։ 1904-ի ապրիլի 14-ին և 15-ին [[Մերկեր]] գյուղի շրջակայքում տեղի ունեցած համառ կռվում հայերը թշնամուն ստիպել են նահանջել, սակայն վերջինս [[հրանոթ]]ային կրակ է բացել։ Սասունի պաշտպանները և 20 հազար անզեն բնակիչներ կուտակվել են Գելիեգուզանում, որտեղ թուրքերը ապրիլի 17-ին դարձյալ պարտվել են։ Երկու օր անց 12 հրանոթների գնդակոծության ուղեկցությամբ թուրքական զորքերն անցել են նոր գրոհի։ Մի քանի օր հերոսաբար դիմադրող հայերը զինամթերքը սպառվելու պատճառով թողել են Գելիեգուզանը և քաշվել [[Ալուճակ]]ի բարձունքները։ Անզեն ժողովուրդն իջել է [[Մշո դաշտ]], իսկ մարտիկները մինչև մայիսի 14-ը շարունակել են դիմադրությունը։ Թուրքական ջարդարարները կոտորել են մոտ 8 հազար հայ, ավերել ու կողոպտել շուրջ 2 հազար տուն։
 
Ապրիլի 11-ին Շենիկի մոտ հակահարված ստանալով՝ թուրքական հրամանատարությունը հայերին առաջարկել է դադարեցնել դիմադրությունը։ Ի պատասխան՝պատասխան թուրքերի առաջարկի՝ սասունցիները պահանջել են իրագործել 18951895թ.-ի «[[Մայիսյան բարենորոգումներ]]ը»։: 1904.-ի ապրիլի 14-ին և 15-ին [[Մերկեր]] գյուղի շրջակայքում տեղի ունեցած համառ կռվում հայերըհայկական թշնամունզինյալ ստիպելստորաբաժանումները ենթուրքական նահանջել,և սակայնքրդական վերջինսզինված [[հրանոթ]]այինուժերին կրակստիպել էեն բացել։նահանջել։ Սասունի պաշտպաններըինքնապաշտպանական ուժերը և մոտ 20.000 հազարխաղաղ անզենբնակչություն բնակիչներ կուտակվելտեղափոխվել են ԳելիեգուզանումԳելիեգուզան, որտեղ թուրքերը ապրիլի 17-ին դարձյալտեղի պարտվելունեցած են։մարտում կրկին պարտության են մատնել հակառակորդին: ։ Երկու  օր անց 12 հրանոթների գնդակոծության ուղեկցությամբ թուրքական զորքերն անցել են նոր գրոհի։ Մի քանի  օր հերոսաբար դիմադրող հայերը զինամթերքը սպառվելու պատճառով թողել են Գելիեգուզանը և քաշվել [[Ալուճակ]]ի բարձունքները։բարձունքները: Անզեն ժողովուրդն իջելնահանջել է [[Մշո դաշտ]], իսկ մարտիկներըֆիդայինները մինչև 1904թ.-ի մայիսի 14-ը շարունակել են դիմադրությունը։ ԹուրքականԱյնուամենայնիվ, ջարդարարներըթուրքական կոտորելկառավարական ենզինուժին ու քրդական զինված ջոկատներին հաջողվել է կոտորել մոտ 8 հազար հայ, ավերել ու կողոպտել շուրջ 2 հազար տուն։
Սասունցիների հերոսական պաշտպանությունը և մեծ տերությունների միջամտությունը սուլթանական կառավարությանը հարկադրեցին ժամանակավորապես հրաժարվել Սասունի հայերին բնաջնջելու քաղաքականությունից։
 
Սասունցիների հերոսական պաշտպանությունը և մեծ տերություններիգերտերությունների միջամտությունը սուլթանական կառավարությանը հարկադրեցին ժամանակավորապես հրաժարվել Սասունի հայերին բնաջնջելու քաղաքականությունից։
 
==Գրականություն==