|
| Գործունեության տարիներ = 1794-1840
| ազդվել է =
| ազդել է= Կարլ Գուստավ Կարուս, Յոհան Քրիստիան Դահլ, Էրնսթ Ֆերդինանդ Օհմե, Կարլ Վիլհելմ Գյոտցլոֆֆ, Իվան Իվանովիչ Շիշկին, Ալբերտ Պինկհամ Ռայդեր և Ռալֆ Ալբերտ Բլեյքլոկ
| ազդել է=
}}
[[Պատկեր: Friedrich C D autograph.png|աջից|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխի ստորագրությունը|մինի]]
'''Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ''' ([[Գերմաներեն|գերմ]].՝ Caspar David Fridrich, 5 սեպտեմբերի, 1774([[Գրայֆսվալդ]])-7 մայիսի, 1840 ([[Դրեզդեն]]))՝ [[գերմանացի]] [[գեղանկարիչ]], [[գրաֆիկ]] և [[գծանկարիչ]]: Նա հանդիսանում է գերմանական վաղ ռոմանտիզմի նշանավոր ներկայացուցիչներից մեկը: Իր՝ գեղագիտական ազդեցության վրա հիմնված նոր աշխատանքներով, որոնք սենտիմենտալ տարրեր էին պարունակում և հակադրվում էին ռոմանտիզմի ընդունված գաղափարներին՝ նա մեծապես նպաստել է ժամանակակից արվեստի զարգացմանը: Ֆրիդրիխի գլխավոր ստեղծագործություններում բարոկկոյի և կլասիցիզմի բնանկարչության ավանդույթների խզումն ընթանում է հեղափոխական ոճով: Այս նկարների հիմնական թեմատիկան և մոտիվները միավորում են բնապատկերն ու կրոնը միայնության, մահվան, այնկողմյան պատկերացումների ու կորստյան հույսի այլաբանությունների հետ: Ֆրիդրիխի՝ աշխորհիաշխարհի և ինքնաճանաչողության մելանխոլիկ պատկերները հանդիսանում են ռոմանտիզմի դարաշրջանի նկարչի կերպարի ձևավորման օրինակներ: Նկարիչն իր գործերում առաջ է քաշում թեմատիկ ազատ տարբերակներ, որոնք դիտողին իր զգայական աշխարհով ներգրավվում են մեկնաբանության գործընթացի մեջ: Նկարների թեմատիկ ազատությունը 20-րդ դարում Ֆրիդրիխի գործերի վերանայման արդյունքում հանգեցնում է զանազան վերլուծությունների, ինչպես նաև արվեստաբանական, փիլիսոփայական, գրականագիտական, հոգեբանական և աստվածաբանական տեսությունների ստեղծմանը:
== Կենսագրություն ==
[[Պատկեր:Caspar David Friedrich Zentrum.jpg|thumb|Գրայֆսվալդ քաղաքի Կասպար Դավիդ Ֆրիդրխ կենտրոնը]]
[[Պատկեր:Friedrichsche Seifensiederei.jpg|thumb|Ադոլֆ Գոթլիբի օճառի արտադրամասը Կասպար Դավիդ Ֆրիդրխ կենտրոնում]]
Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխը օճառագործ Ադոլֆ Գոթլիբի ու նրա կնոջ՝ Սոֆի Դորոթեայի վեցերորդ զավակն է: Ծնվել է նավահանգստային քաղաք [[Գրայֆսվալդ]]ում: Որպես շվեդական նահանգի բնակիչ, որը նաև գերմանական դքսություն էր հանդիսանում, նա [[Շվեդիա]]յի քաղաքացիություն չուներ: Ե՛վ հայրը, և՛ մայրը սերում են մեկլենբուրգյան [[Նոյբրանդենբուրգ]] քաղաքից, և ինչպես իրենց նախնիները, նրանք նույնպես արհեստավորներ էին: Տեղեկությունները, ըստ որոնց նրանց ընտանիքներըընտանիքը շլեզվիգյան կոմսերից<ref>Wilhelm von Kügelgen: ''Jugenderinnerungen eines alten Mannes.'' Düsseldorf-Leipzig 1907, S. 833</ref> կամ շվեդական ազնվականությունից<ref name="Börsch-SupanS211">Helmut Börsch-Supan, Karl Wilhelm Jähnig: ''Caspar David Friedrich. Gemälde, Druckgraphik und bildmäßige Zeichnungen'', Prestel Verlag, München 1973, ISBN 3-7913-0053-9 (Werkverzeichnis), S. 211</ref> են սերում, փաստարկված չեն: Հավանաբար նրանց բարեկամների համար ամոթալի էր իրենց հեռավոր բարեկամի «օճառագործ» պիտակը, որը որպես վիրավորական բառ էր գործածվում Նոյբրանդենբուրգի անկիրթ հասարակության շրջանակներում<ref>Wilhelm Karl Georg Ahlers: ''Historisch-topografische Skizzen aus der Vorzeit der Vorderstadt Neubrandenburg.'' Verlag von E. Brünslow, Neubrandenburg 1876, S. 50</ref>:
Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխի մանկությունն անցել է Լանգե փողոց, 28 հասցեում գտնվող հայրական տանը: Մոր վաղահաս մահից հետո նրան մայրություն էր անում քույրը՝ Դորոթեան, իսկ տնտեսուհին Հայդեն մայրիկն էր: Դաստիարակության մեջ իշխում էր հոր պուրիտանական խստությունը<ref>Helmut Börsch-Supan, Karl Wilhelm Jähnig: ''Caspar David Friedrich. Gemälde, Druckgraphik und bildmäßige Zeichnungen'', Prestel Verlag, München 1973, ISBN 3-7913-0053-9 (Werkverzeichnis), S. 212</ref>: Ընտանիքի տնտեսական վիճակի մասին փաստերը հակասական են՝ հանապազօրյա հացից մինչև բուրժուական հարստություն<ref name="Börsch-SupanS211" />: ՀայրըԱսում են, որ նրա հայրը հետագայում հաջողակ վաճառական էր և կարողացավ սնանկությունից փրկել նույնիսկ Բեզենի կալվածատեր Ադոլֆ ֆոն Էնգելին<ref>Herrmann Zschoche: ''Caspar David Friedrich. Die Briefe.'' ConferencePoint Verlag, Hamburg 2006 S. 46 f.</ref>:
Ֆրիդրիխի դպրոցական կրթության և նկարչական տաղանդի բացահայտնման մասին փաստեր չկան: Այս ժամանակից պահպանվել են միայն թղթեր՝ եկեղեցական տեքստերի կալիգրաֆիական վարժություններով: 1790 թվականին նա բնորդից գծանկարչության և բնանկարչության, ինչպես նաև պատրաստի ֆիգուրներ նկարելու վարժանքների մի քանի դաս էր ստանում շաբաթական համալսարանի դասախոս Յոհան Գոթֆրիդ Քվիստրոֆից<ref>Martin Klar: ''Johann Gottfried Quistorp und die Kunst in Greifswald.'' In: Pommersche Jahrbücher. 12. Bd., Greifswald 1911, S. 118</ref>: Քվիստրոֆը աշակերտներ ուներ նաև ֆորփոմերյան երկրամասում և իր հարուստ հավաքածուի օգնությամբ կարողանում էր նրանց խոր գիտելիքներ տալ 17-18-րդ դարերի բարոկկոյի[[բարոկկո]]յի արվեստի մասին: Ենթադրվում է, որ հենց նա է ծանոթացրել Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխին Լյուդվիգ Գոթհարդ Կոզեգարթենի արվեստին:
Մանկության վերհուշը կերտող նշանակալից իրադարձություն էր այն, որ գետն ընկած Կասպար Դավիդին փրկելիս 1787 թվականին խեղդվեց իր կրտսեր եղբայրեղբայրը՝ Քրիստոֆերը: Կարլ Գուստավ Կարուսի, Գոթհիլֆ Հայնրիխ ֆոն Շուբերտի, Վիլհելմ Բարդուայի և կոմս Աթանասիուս ֆոն Ռոկնիզկիի<ref>Athanasius Graf Raczynski: ''Geschichte der neueren deutschen Kunst''. Band 2, Berlin 1841, S. 222</ref> ողբերգական վկայությամբ Ֆրիդրիխը դահուկավազքի ժամանակ սառույցի ճեղքվածքի պատճառով ընկել է ջուրը: Նկարչի ընտանիքում խոսվում էր միայն այն մասին, որ երկու եղբայրները փոքրիկ նավակով շրջվել էին ջրամբարում<ref>Kurt Wilhelm-Kästner u. a.: ''Caspar David Friedrich und seine Heimat''. Nicolaische Verlagsbuchhandlung, Berlin 1940, S. 28</ref>: Սառույցը կոտրելու վարկածին հակասում է այն փաստը, որ 1787 թվականին ձմեռը բավականին մեղմ էր: Ենթադրվում է, որ 1801 թվականին ստեղծված «Գերեզմանին քնած պատանին» քսիլոգրաֆիան պատկերում է հենց նրա եղբորը՝ Քրստոֆերին: Նրա անձնական բժշկական պատմության մեջ այս իրադարձությունը նշված էր որպես հետագա դեպրեսիաների դրդապատճառ:
<gallery>
Bildnis des Adolf Gottlieb Friedrich.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Ադոլֆ Գոթլիբ Ֆրիդրիխ»'', 1798
Mother Heiden by Caspar David Friedrich.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Հայդեն մայրիկը»'', 1798
SigridHinz72.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Կաթերինա Դորոթեա Շփանհոլց»'', 1798
Schriftübung Caspar David Friedrich.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Գրելու վարժանք»'', 1788
Caspar David Friedrich - Knabe auf einem Grab schlafend.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Գերեզմանին քնած պատանին»'', 1801
Kopfstudien Caspar David Friedrich.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ «''Կնոջ գլխի երկու ուսումնասիրություն»'', 1790-1794
</gallery>
=== Ուսումը Կոպենհագենում ===
[[Պատկեր:Charlottenborg, Kopenhagen 2007.JPG|thumb|Շառլոթենբուրգ ամրոցը Կոպենհագենում]]
1794 թվականին Ֆրիդրիխը սկսեց հաճախել Դանիայի[[Դանիա]]յի արվեստի արքայական ակադեմիան Կոպենհագենում[[Կոպենհագեն]]ում, որը հանդիսանում էր Եվրոպայի ժողովրդավարական կենտրոններից մեկը: Ուսումնառության ընթացքում նա կրկնօրինակում էր Յորգեն Դինսենի, Էրնսթ Հայնրիրխ Լյոֆլերի և Կարլ Դավիդ Պրոբշթայնի գծագրերն ու գրաֆիկաները: Գիպսով աշխատելու դասարան փոխադրվելուց հետո 1796 թվականի հունվար 2-ին դասապլանում կար անտիկ քանդակների գծագրություն: Կենդանի բնորդից նկարչության վարժանքներ նա ստանում էր 1798 թվականի հունվարի 2-ից՝ [[Անդրեաս Վայդենհաուպթի]], [[Յոհանես Վիդեվելթի]] և [[Նիկոլայ Աբիլդգաարդի]] մոտ<ref>Colin J. Bailey: ''Caspar David Friedrich. Eine Einführung in Leben und Werk.'' In: Kasper Monrad, Colin J. Bailey: ''Caspar David Friedrich og Danmrak.'' Ausst.- Kat. Kopenhagen, Statens Museum for Kunst, Kopenhagen 1991, S. 119 f.</ref>: Նրա վարպետության կայացման մեջ կա նաև Յենս Յուելի և Էրիկ Պաուելզենի ներդրումը<ref>Dirk von Lukow u. a.: ''Die Kopenhagener Schule. Meisterwerke dänischer und deutscher Maler von 1770 bis 1850.'' Katalog, Kunsthalle zu Kiel, Ostfildern-Ruit 2005, S. 242</ref>: Գեղանկարչությունը Կոպենհագենում ուսումնառության նորմատիվ առարկա չէր: Սակայն Կոպենհագենի հարուստ պատկերասրահը նիդեռլանդական նմուշներով ծառայում էր որպես զննական նյութ: Դասախոսները հազիվ թե անհանգստանում էին ուսանողների համար: Ուսուցիչների ազդեցությունը Ֆրիդրիխի վրա դժվար է գնահատել: [[Ֆրիդրիխ Շիլլեր]]ի «Ավազակները» պիեսի նկարների վրա զգալի է Աբիլդգաարդի ազդեցությունը<ref>Gertrud Fiege: ''Caspar David Friedrich.'' Reinbek 1977, S. 14</ref>: Ուսումից հետո բարեկամների դիմանկարները, ինչպես նաև առաջին փորագրությունները պարտադիր կերպով մտնում էին կոպենհագենյան կրթության տեխնիկայի մեջ: Կոպենհագենի բնապատկերների գծանկարչությունը չէր մտնում ուսումնական պլանի մեջ: Բնանկարչության մեջ նրա աշխատանքների վրա մեծապես ազդել է 1785 թվականին Կոպենհագենում լայն տարածում գտած լենդարտը <ref>Christian Cay Lorenz Hirschfeld: ''Theorie der Gartenkunst''. Fünf Bände, M. G. Weidmanns Erben und Reich, Leipzig 1779 bis 1785</ref><ref>Willi Geismeier: ''Zur Bedeutung und entwicklungsgeschichtlichen Stellung von Naturgefühl und Landschaftsdarstellung bei Caspar David Friedrich.'' Diss. Berlin 1966, S. 26</ref>: Բազմաթիվ նկարներ ստեղծվել են հենց այգիների ձևավորման ուղեցույցների ուսումնասիրության արդյունքում<ref name="StapfS238ff">Detlef Stapf: ''Caspar David Friedrichs verborgene Landschaften. Die Neubrandenburger Kontexte''. Greifswald 2014, S. 238 ff., netzbasiert [http://www.caspar-david-friedrich-240.de/#P-Book P-Book]</ref>:
1830 թվականի հեռանկարներից ելնելով՝ գեղանկարիչը սկսում է ընդվզել իր ուսուցիչների հեղինակության դեմ:
{{մեջբերում|Nicht alles läßt sich lehren, nicht alles erlernen und durch bloßes totes Einüben erlangen; denn was eigentlich rein geistiger Natur in der Kunst genannt werden kann, liegt über die engen Schranken des Handwerks hinaus. Darum, ihr Lehrer der Kunst, die ihr euch dünket so viel mit eurem Wissen und Können, hütet euch sehr, daß ihr nicht einem jeden tyrannisch aufbürdet eure Lehren und Regeln; denn dadurch könnt ihr leichtlich zerknicken die zarten Blumen, zerstören den Tempel der Eigentümlichkeit, ohne den der Mensch nichts Großes vermag.|Autor=Caspar David Friedrich|ref=<ref>Sigrid Hinz (Hrsg.): ''Caspar David Friedrich in Briefen und Bekenntnissen.'' Henschelverlag Kunst und Gesellschaft, Berlin 1974, S. 84/93</ref>}}
(Ամեն ինչ հանարվոր չէ սովորեցնել, սովորական, մեռած վարժություններով հասնել ամեն ինչի, քանի որ այն, ինչ արվեստում կարելի է հոգևոր բնություն կոչել, դուրս է արվեստի նեղ շրջանակներից: Այդ պատճառով է, որ դուք՝ արվեստի ուսուցիչներդ, ում արվեստը ձեր գիտելիքներով ու կարողություններով այդքան մեծ բան է թվում, զգուշացե՛քպիտի զգուշանաք, որպեսզի յուրաքանչյուրին ձեր բռնատիրական ուսմունքն ու կանոնները չպարտադրեք, քանի որ այդպիսով դուք կարող եք սպանել նուրբ ծաղիկները, փշրել ինքնատիպության սյուները, առանց որոնց մարդը ոչինչ է:)
Ֆրդրիխը ուսանողական ընկերների մեծ շրջանակ ուներ, իսկ ընկերական հարաբերությունները գեղանկարիչ Յոհան Լյուդվիգ Գեբհարդ Լունդի հետ շարունակվում էին նաև ուսանողական տարիներից հետո:
=== Առաջին տարիները՝ Դրեզդենում ===
[Պատկեր:Caspardavidfriedrich self1.jpg|մինի|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «Ինքնանկար», 1800]]
1798 թվականի գարնանը Ֆրիդրիխը Կոպենհագենից վերադարձավ ԳրայֆսոալդԳրայֆսվալդ և արդեն ամռանը, հավանաբար գծանկարչության ուսուցիչ Քվիստրոֆի խարհրդով, ընտրեց իր բնակարանը Դրեզդենում՝ մի արվեստանոց: Այստեղ նրա մասնագիտական զարգացման վրա մեծ ազդեցություն են ունեցել Յոհան Քրիստիան Կլենգելը, Ադրիան Ցինգը, Յակոբ Քրեսկենց Զեյդելմանը և Քրիստիան Գոթֆրիդ Շուլցեն: Քաղաքի շրջակա տարածքներում են ծնվել բազմաթիվ էսքիզներ ու գծանկարներ: Հետագայում նա հաճախ էր կրկնում նույն մոտիվը: Նա կրկնօրինակում էր նաև դրեզդենյան դպրոցն անցած նկարիչների գործերը:
Հետագա տարիներին նա հիմնականում աշխատում էր փետուրով և տուշով և, ջրաներկով: 1800 թվականից սեպիայով նկարներով նա վաստակում էր իր ապրուստի միջոցը՝ որպես առաջինն այն արվեստագետներից, ովքեր իրենց պատվերները իշխանական տներից չէին ստանում: Գնորդները հիմնականում Դրեզդենից և Փոմերնից էին: 1800 թվականին որպես մի լեհ իշխանի մոտ գծանկարչության ուսուցիչ աշխատելու հեռանկարը չիրականացավ<ref>Herrmann Zschoche: ''Caspar David Friedrich. Die Briefe.'' ConferencePoint Verlag, Hamburg 2006 S. 24</ref>: 1799 թվականին նա առաջին անգամ հադես եկավ Դրեզդենի ակադեմիայի ցուցադրության ժամանակ: Նա կապ էր պաշտպանում նաև իր համաերկրացիների հետ՝ Ֆիլիպ Օտտո Ռունգեի և Ֆրիդրիխ ԱոգուստԱուգուստ ֆոն ԿլինկօվստրոմիԿլինկովշտրոմի: Ռունգեի հետ հավանական ընկերության մասին հավաստի տվյալներ չկան: 1800 թվականին նա գեղանկարիչ Ֆրանց Քրիստիան Բոլլի հետ, ով հենց նոր էր ավարտել իր աստվածաբանական ուսումը [[Յենա]]յում, ճանապարհորդեց դեպի Էլբզանդշթայն լեռները<ref>Detlef Stapf: ''Caspar David Friedrichs verborgene Landschaften. Die Neubrandenburger Kontexte''. Greifswald 2014, S. 89, netzbasiert [http://www.caspar-david-friedrich-240.de/#P-Book P-Book]</ref>: Դրեզդենից նա հաճախ էր հեռավոր ճանապարհորդություններ կատարում ոտքով դեպի Նոյբրանդենբուրգ, [[Բրեզեն]], Գրայֆսվալդ և [[Ռյուգեն]]: Առիթ էին հանդիսանում, օրինակ, 1801 թվականի հոկտեմբերին նրա եղբայրներ Յոհան Սամուելի և Յոհան Քրիստիան Ադոլֆի հարսանիքները, ինչպես նաև 1802 թվականի հունիսին ՎրանցՖրանց Քրիստիան Բոլլի հարսանիքը՝հարսանիքը Նոյբրանդենբուրգում: Համեմատաբար երկար կանգառներ եղել են Բեզելում: Քույրը՝ ԴորոդեանԴորոթեան ամուսնացել էր գյուղում՝ տեղի քահանա Աուգուստ ՅակովՅակոբ Ֆրիդրիխ ՇպանհոլցիՇփանհոլցի հետ, և Ֆրիդրիխն իրեն նրանց մոտ իսկապես ընտանիքի գրկում էր զգում: Այսպիսի պայմաններում են ծնվեծնվել լգյուղականգյուղական տեսարաններ պատկերող բազմաթիվ նկարներ և բարեկամների դիմանկարներ: 1802 և 1803 թվականների ամառան ընթացքում նա երկարատև ճանապարհորդություններ կատարեց Ռյուգեն կղզում, որի արդյունքը եղավ նոր գործերի մեծ հավաքածուն:
{{Մեջբերում|Man könnte diese Periode in Friedrichs Malerleben überall die rügensche nennen, so viel und mannigfaltig hat er damals den poetischen Charakter der Insel (besonders in Sepia) dargestellt, ja wenn man Kosegarten den Sänger Rügens nennt, könnte Friedrich mit Recht der Maler Rügens heißen.|մեջբերվում է=Karl Schildener|ref=<ref>Karl Schildener: ''Nachrichten über die ehemaligen und gegenwärtigen Kunst- sonderliche Gemäldesammlungen in Neuvorpommern und Rügen.'' In: Greifswalder Academische Zeitschrift, 1828, Bd. II, H. II, S. 43 f.</ref>}} (Karl Schildener)
(Ֆրիդրիխի կյանքի այս շրջանն իրավամբ կարելի է ռյուգենյան անվանել, այնպեսի մանրամասնությամբ է նա պատկերել այդ կղզու հովվերգական բնությունը, հատկապես՝ սեպիայով: Եվ, եթե Կոզեգարթենին անվանում են Ռյուգենի երգիչ, ապա Ֆրիդրիխը լիովին իրավասու է Ռյուգենի նկարիչ կոչվելու:)
Կարլ Շիլդեներ
Գրայֆսվալդում նա անդրադարձել է Էլդենայի վանքի մոտիվներին, որոնք կենտրոնական դեր են խաղում նրա ողջ ստեղծագործակաստեղծագործական կյանքում: Այս նկարները հանդիսանում են մահվան տեսիլի, քայքայման ու հին հավատի կործանման խորհրդանիշներ:
1803 թվականի հուլիսին նա տեղափոխվեց դրեզդենիԴրեզդենի իր ամառանոցը: Ենթադրվում է, որ 1801 թվականից նա ընկնում է հոգեկան ծանր ապրումների մեջ, որոնք ուղեկցվում էին պարբերաբար կրկնվող դեպրեսիվ նորպաներովնոպաներով, որոնք նրան իվերջո հասցրեցին ինքնասպանության փորձի, ինչինչը տարբեր աղբյուրների վկայությամբ նա պետք է կատարած լինի 1801 թվականին<ref name="Börsch-SupanS128">Hemut Börsch-Supan: ''Caspar David Friedrich. Gefühl als Gesetz.'' Deutscher Kunstverlag, Berlin 2008, S. 128</ref> կամ 1803-ից 1805 թվականն ընկած ժամանակահատվածում<ref>Carsten Spitzer: ''Zur operationaliserten Diagnostik der Melancholie Caspar David Friedrichs. Ein Werkstattberiecht.'' In: Matthias Bormuth, Klaus Podoll, Carsten Spitzer: ''Kunst und Krankheit. Studien zur Pathographie.'' Wallstein Verlag Göttingen 2007, S. 87</ref>: Իր ժամանակակիցների հաղորդմամբ՝ նա 1803-1804 թվականներին երկար ժամանակ հիվանդ էր, և նրա աշխատանքային գործունեությունը գրեթե ավարտվել էր: Հնարավոր է, որ այս ճգնաժամի սրման պատճառ է հանդիսացել անհաջող սիրային պատմությունը<ref name="Börsch-SupanS128" />, möglicherweise zu Julia Stoye, die Schwägerin seines Bruders Johann, die Friedrich 1804 in einem Hochzeitskleid zeichnete.<ref>Christina Grummt: ''Caspar David Friedrich. Die Zeichnungen. Das gesamte Werk''. 2 Bde., München 2011, S. 397</ref>: 1800 թվականից Ֆրիդրիխին հետաքրքրում էր միայն մահվան թեման: ՆրաՆա իր կտավներում մի քանի անգամ նույնիսկ հուղարկավորության տեսարան է պատկերել:
{{Մեջբերում|Warum die Frag ist oft an mich ergangen/ Wählst Du zum Gegenstand der Malerei/ So oft den Tod, Vergänglichkeit und Grab?/ Um ewig einst zu leben,/ muß man sich oft dem Tod ergeben.|Autor=Caspar David Friedrich|ref=<ref>Sigrid Hinz (Hrsg.): ''Caspar David Friedrich in Briefen und Bekenntnissen.'' Henschelverlag Kunst und Gesellschaft, Berlin 1974, S. 82</ref>}}(Caspar David Fridrich)
(Ինչո՞ւ են ինձ անընդհատ հարցնում՝ արդյոք ես որպես գեղանկարչության հակադիր բևեռ ընտրում եմ մահը, անցողիկությունն ու գերեզմանը: Հավերժ ապրելու համար հաճախ պետք է հաճախ մահվանը տրվել:)
Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ
<gallery>
Landschaft mit Brücke.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ` «''Բնանկար՝ կամրջով»'', 1800
Friedrich Boll Doppelporträt.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Ֆրանց Քրիստիան Բոլլի կրկնակի դիմանկարը»'', 1800
Wanderer am Meilenstein.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Մայլենշթայնի ճանապարհորդը»'', 1802
Selbstbildnis mit Mütze.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Ինքնանկար՝ գլխարկով և աչքակապով»'', 1802
Ruine mit Begräbnis.jpg|Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ՝ «''Էլդենայի վանքը՝ թաղման տեսարանով»'', 1802-1803
</gallery>
=== Մեծարում ===
Վոլֆ-Այկե Կունչեն 1990 թվականին ստեղծել է հուշակոթող՝ նվիրված Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխին Դրեզդենի Բրյուհլյան տազավարում՝ Դրեզդենումտազավարում: Ֆրիդրիխի հայրենի քաղաքում՝ Գրայֆսվալդում, 2008 թվականին բացվել է նկարչի անունը կրող ծառուղի, իսկ 2010 թվականին հուշարձան է տեղադրվել սեփական տարածքում<ref>''Die Pommersche Zeitung.'' Nr. 19/2010, S. 1–2.</ref>: Բրոնզե արձանը կերտել է քանդակագործ Կլաուս Մարտինը: Գրայֆսվալդում նրան նվիրված պաշտոնական արձան չկա: 1998 քաղաքի բնակչությունը որոշել էր, որ քաղաքի կենտրոնում պիտի տեղադրվեր նկարչի արձանը, սակայն ֆինանսական խնդիրներից եկնելով՝ որոշումչորոշումը չիրականացավ: Seit 2011 թվականի հունիսից Ֆրիդրիխի հայրական տան մոտ գտնվող կենտրոնը կոչվում է նկարչի անունով: Այստեղ ցուցադրությունները հանգամանորեն ներկայացնում են նկարչի կյանքն ու ստեղծագործությունը և այդ ժամանակվա արվեստը: Յուրաքանչյուր տարի շնորհվում եմ Կասպար ՖավիդԴավիդ Ֆրիդրիխի անվան պարգևներ:
=== Նամականիշեր, հուշադրամներ ===
=== Ֆիլմ ===
Փեթեր Շամոնիի նկարահանած «Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ. ժամանակի սահմանները» ֆիլմը (1986) ներկայացնում է Ֆրիդրիխի ստեղծագործության վերլուժությունըվերլուծությունը: Ինք՝Ինքը՝ Ֆրիդրիխն այս ֆիլմում հանդես չի գալիս, այլ. նրա կյանքի ու ստեղծագործության մասին պատմում են այլ անձիք, մասնավորապես՝ իր բժիշկ ընկեր Կարլ Գուստավ Կարուսի կողմիցԿարուսը:
2007 նկարահանվել է պատմական փաստագրական ֆիլմ՝ Թոմաս Ֆրիկի ղեկավարությամբ, որը պատմում է նկարչի հոգեկան տառապանքների ու ստեղծագործության փոխազդեցության մասին:
=== Գրականություն Ֆրիդրիխի մասին===
Ֆրից Մայշները 1943 և 1971 թվականներին փորձել է իր «Աստծո բնապատկեր: Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխի մասին վեպ» և «Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ: Նրա կյանքի վեպը» կենսագրականներով մոտենալ նկարչի կյանքի նկարագրությանըպատմությանը<ref>Fritz Meichner: ''Caspar David Friedrich. Roman seines Lebens.'' Agentur D. Rauhen Hauses, Hamburg 1982</ref>:
Քրիստոֆ Վերներն 2006 թվականի իր «Հավերժ մենակ ապրելու մասին: Կասպար Դավիդ Ֆրիդրիխ և Յոզեֆ Մալլորդ Վիլիամ Թուրներ» վեպում պատմում է ռոմանտիզմի այս երկու նշանավոր նկարիչների մասին<ref>Christoph Werner: ''Um ewig einst zu leben. Caspar David Friedrich und Joseph Mallord William Turner''. Bertuch Verlag, Weimar 2006</ref>:
=== 19-րդ դար ===
[[Պատկեր:Carl Gustav Carus - Die Ruhe des Pilgers (1818).jpg|մինի|Կարլ Գուստավ Կարուս՝ «Ուխտավորի հանգստությունը», 1818]]
Ֆրիդրիխը ժամանակակից արվեստի մեջ առանձնացնում է բնապատկերը՝ որպես նշանակալից ժանր: Նրա և իր ժամանակակիցների ազդեցությունը զգացվում է Կարլ Գուստավ Կարուսի, Յոհան Քրիստիան Դահլի, Էրնսթ Ֆերդինանդ Օհմեի և Կարլ Վիլհելմ Գյոտցլոֆֆի ստեղծագործություններում: Մեծ ազդեցություն են թողել հատկապես «Քահանան ծովափին», «Աբբայությունը կաղնու անտառում» և «Մառախլապատ ծովի ճամփորդը» կտավները: 19-րդ դարում [[ռեալիզմ]]ի և [[սիմվոլիզմ]]ի ներկայացուցիչները մեծապես գործածում էին [[ռոմանտիզմ]]ի հիմնական կոնցեպցիաները իրենց բնապատկերներում: Դա վերաբերում է հատկապես Ջեյմս Աբոթ Վիսթլերին, Գուստավ Քուբերթին, Առնոլդ Բյոկլինին և Էդվարդ Մունչին: Պետերբուրգյան հավաքածուներում Ֆրիդրիխի կտավների առկայության առատությունը վկայում է նրա մեծ ազդեցությունը ռուսական բնապատկերների վրա, հատկապես՝ Արշիպ Իվանովիչ Կուինդշի և Իվան Իվանովիչ Շիշկինի մոտ: Ռոմանտիզմի միֆային այլաբանությունների ազդեցությունը զգալի է նաև ամերիկացի գեղանկարիչներ ԱլբեչտԱլբերտ Պինկհամ Ռայդերի և Ռալֆ Ալբերտ Բլեյքլոկի, ինչպես նաև արվեստագետ Հունդսոն Ռայվեր Շուլի վրա<ref>Suzanne Latt Epstein: ''The relationship of the American Luminists to Casper David Friedrich.'' Columbia University, 1964.</ref>:
<gallery>
=== 20-րդ դար ===
Սյուրռեալիստները Ֆրիդրիխի համալիր տեխնիկայի և մեջքով կանգնած կերպարների մեջ տեսնում էին իրենց արվեստի շարժունության նախատիպը: Մաքս Էրնսթը և Ռենե Մագրիտը նկարի ընկալման և դիտողի ուսումնասիրության հարցերում օգտվում էին ռոմանտիկների ավանդույթներից: Պաուլ Նաշի «Մեռած ծովը» կտավը ծնվեց Ֆրիդրիխի «Սառցե ծովը» կտավի փոփոխության արդյունքում: Երբ 1920-ական թվականներին նկարիչ Լիոնել Ֆայնինգերը ճամփորդում և նկարում էր [[Բալթիկ ծովիծով]]ի ափերին, նա անդրադաձնում է ծովափի պատկերների երկրաչափությանն ու Փոմերնի գոթական մոտիվներին: 20-րդ դարի երկրորդ կեսին այնպիսի արվեստագետներ, ինչպիսիք էին Մարկ Ռոթկոն, Գերհարդ Ռիշթերը և Անսելմ Քիֆերը մեծապես ազդվել են Ֆրիդրիխի գործերից:
== Ստեղծագործություններ ==
|
