«Քրիստիան Դոպլեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ Հետ է շրջվում 2713436 խմբագրումը, որի հեղինակն է՝ Vahram Mekhitarian (քննարկում) մասնակիցը
No edit summary
Տող 18.
| workplaces = [[Պրահա]]յում [[Չեխիա]]յի տեխնիկական համալսարան,<br />Միսկոլքի համալսարան ''([[Հունգարիա]])'',<br />[[Վիեննայի համալսարան]] ''([[Ավստրիա]])''
| alma_mater = [[Վիեննայի համալսարան]]
| known_for = [[Դոպլերի էֆեկտերևույթ]]ի հայտնաբերող
| Commons = Christian Doppler
}}
 
'''Քրիստիան Անդրեաս Դոպլեր''' ({{lang-de|''Christian Andreas Doppler''}}, 29 նոյեմբերի, 1803, [[Զալցբուրգ]] ― 17 մարտի, 1853, [[Վենետիկ]]), ավստրիացի հայտնի մաթեմատիկոս և ֆիզիկոս։ Դոպլերը հայտնի է իր անունով կոչվող [[Դոպլերի էֆեկտերևույթ]]ի միջոցով։
 
== Կենսագրություն ==
Տող 30.
[[Պատկեր:Wohnhaus von Christan Doppler österreichischer Pysiker während seiner zeit als österreichischer Professor in Prag an der Karl-Ferdinad-Universität.jpg|մինի|links|150px|Դոպլերի տունը Պրահայում]]
 
Դոպլերը ծնվել է [[Զալցբուրգ]]ում՝ քարտաշի ընտանիքում։ Սակայն, քանի որ նա թուլակազմ էր, պիտանի չէր քարտաշի ծանր աշխատանքի համար, ուստի [[ֆիզիկա]] և [[մաթեմատիկա]] էր ուսանում [[Վիեննա]]յի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում և [[փիլիսոփայություն]]՝ Զալցբուրգում։ 1829 թվականից նա արդեն աշխատում էր Վիեննայի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում՝ որպես ավագ գիտաշխատող և գրում է իր առաջին գիտական աշխատանքը։ 1835 թվականից նա դասավանդումֆիզիկա և մաթեմատիկա էր դասավանդում Պրահայի դպրոցներից մեկում, ապա՝ [[Պրահա]]յի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում ֆիզիկա և մաթեմատիկա։ինստիտուտում։ 1836 թվականին նա ամուսնացավ Մաթիլդա Շթուրմի հետ։ 1840 թվականին նա դարձավ Թագավորական գիտական ընկերության պատվավոր անդամ։ 1841 թվականին նա դարձավ Պրահայի [[Կարլ Ֆերդինանդ համալսարան]]ի դասախոս՝ մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ամբիոններում։
 
Պրահայի համալսարանում դասավանդելու տարիներին նա հրապարակել է ավելի քան 50 աշխատություն ֆիզիկայի, մաթեմատիկայի ու աստղագիտության վերաբերյալ։ Իր գլխավոր աշխատությունը՝ «Երկնքի կրկնակի աստղերի և մի քանի համաստեղությունների գունավոր լույսի մասին» ("Über das farbige Licht der Doppelsterne und einiger anderer Gestirne des Himmels"), նա ներկայացրել է Թագավորական գիտական ընկերության առջև 1842 թվականի մայիսի 25։25-ին։ Նրա հիպոթեզը, որը վերաբերում էր տարածության փոփոխության դեպքում աստղերի գունավորությանը՝ լուսարձակման ընթացքում, արդեն այն ժամանակ աստղագետների գիտելիքների համաձայն անիրական էր թվում։ Ըստ նրանց՝ աստղերի պտույտը դրա համար չափազանց դանդաղ է։ Սակայն նրա ջանքերը՝ ուղղված դրա ճանաչմանը, շուտով հանգեցրին Դոպլերի էֆեկտիերևույթի փորձնականորեն հաստատված փաստերի. պտույտը դրա համար բավականաչափ արագ էր, այնպես որ նրա անունը մնաց էֆեկտիերևույթի հետ կապված։
 
Մարտի հեղափոխության ժամանակ նա իր ընտանիքի հետ 1848 տեղափոխվեց Վիեննա և 1850 թվականին Ֆրանց Յոզեֆ կայսեր կողմից հռչակվեց Վիեննայի ֆիզիկայի ինստիտուտի տնօրեն։ Արագ մեծացող մետրոպոլիայում նա փորձնական ֆիզիկայի առաջին պրոֆեսորն էր։ Որպես ընտանիքի հոր՝ մրան մեծապես աջակցում էր իր կինը։
Տող 41.
 
== Պարգևներ ==
Ծննդյան 100-ամյակին Դոպլերի՝ Զալցբուրգի քաղաքային թատրոնի դիմաց գտնվող տան վրա ամրացվեց հուշատախտակ, իսկ Վիեննայում այդպիսին արդեն վաղուց կար։ «Քրիստիան Դոպլեր» Ֆոնդը ստեղծված է Դոպլերին՝ որպես գիտնական և նրա աշխատանքները հայտնի դարձնելու, հետազոտությունները Դոպլերի էֆեկտիերևույթի գործածման համար օգտակարկիրառելի դարձնելու համար<ref>[http://uni-salzburg.at/index.php?id=64865&L=0/ «Քրիստիան Դոպլեր» ֆոնդը]</ref>։
 
1972 թվականից Զալցբուրգի քաղաքային իշխանությունը գիտական ու տեխնիկական նվաճումների ու հետազոտությունների համար շնորհում է Քրիստիան Դոպլերի անվան պարգևներ<ref>[http://www.dieuniversitaet-online.at/personalia/beitrag/news/rupert-ursin-erhaelt-christian-doppler-preis-2009/297/neste/3.html/ Ռուպերտ Ուրզինը ստանում է Քրիստիան Դոպլերի անվան պարգև 2009 թվականին]</ref>։ Քրիստիան Դոպլերի անվան ընկերությունը հանդիսանում է Քրիստիան Դոպլերի լաբորատորիայի հիմնադիրը, որի նպատակն էր ծառայել ավստրիական բուհերի առաջընթացին<ref>[http://www.cdg.ac.at/ Քրիստիան Դոպլերի անվան ընկերությունը]</ref>։