«Գիտություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Գիտնականը գիտության ներկայացուցիչն է, որն իրականացնում է [[աշխարհի գիտական պատկեր]]ի ձևավորման իմաստավորված գործունեություն, ում գիտական գործունեությունը և [[որակավորում]]ը գիտական միության կողմից ճանաչում է ստացել։ Որակավորման ճանաչման հիմնական հատկանիշը գիտական հեղինակավոր հրատարակություններում հետազոտության արդյունքների հրապարակումն է և հեղինակավոր գիտական կոնֆերանսների զեկուցումը։ Ռուսաստանում փորձ է արվել բաժանել հեղինակավոր գիտական հրատարակությունները մյուսներից՝ հրատարակությունների ցուցակի տեսքով, որում հրապարակումները հայտնի են որպես [[ԲՈՀ]]։ Սակայն հեղինակավոր հրատարակությունների և կոնֆերանսների միջև անգամ գոյություն ունի ոչ միանշանակ գերակայության համակարգ։ Որպես կանոն ավելի մեծ առաջնայնություն ունեն միջազգային հրատարակություններն ու կոնֆերանսները, և միջազգային մակարդակով ճանաչումն ավելի բարձր է քան ազգայինինը։ Գիտնականի հեղինակությունը և որակավորման ճանաչումը կապված է մասնագետների նեղ շրջանում նրա հայտնիությամբ։ Փորձ է արվում կառուցել վարկանիշներ այլ գիտնականների աշխատանքներից տվյալ գիտնականի աշխատանքին արված հղումների քանակով։

 

Մասնագիտական գիտությանը պատկանելությունը և գիտնականի որակավորման մակարդակը կարող են ֆորմալ ձևով որոշվել տեղական և ազգային որակավորման հանձնաժողովների կողմից (ատենախոսություն պաշտպանության խորհուրդ, ատեստացիոն հանձնաժողով, ԲՈՀ)։ ԽՍՀՄ – ում և Ռուսաստանում գիտնականի որակավորումը ֆորմալ ձևով հաստատվում է գիտական աստիճանով ([[գիտությունների դոկտոր]] կամ [[գիտությունների թեկնածու]]) և գիտական կոչումով ([[դոցենտ]] կամ [[պրոֆեսոր]])։ Ինչպես աստիճանների, այնպես էլ կոչումների շնորհումը վերահսկվում է ԲՈՀ – ի կողմից։ Գիտական աստիճանները շնորհվում են ըստ գիտության ուղղվածության, օր, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու և այլն։ Ներկայումս ԲՈՀ – ը ճանաչում է այդպիսի 22 ուղղվածություն։ Համապատասխան գիտական աստիճան ստանալու համար անհրաժեշտ է գրել և պաշտպանել ատենախոսություն մասնագիտացված խորհրդում, որպես բացառություն, մեծ գիտական վաստակի դեպքում դիսերտացիան կարող է փոխարինվել արված աշխատանքի վերաբերյալ զեկույցով։ Բացառություններ շատ հազվադեպ են լինում, օր. գլխավոր կոնստրուկտորների համար։ Հաջող պաշտպանության պարտադիր պայման է գիտական աշխատանքի արդյունքների հրապարակումը և փորձարկումը։ Աբրոբացիա կամ փորձարկում ասելով սովորաբար հասկանում ենք կոնֆերանսների ժամանակ ելույթները, քանի որ այս ձևը թույլ է տալիս բանավիճելով քննարկել արդյունքները և համապատասխանորեն ստանալ բաց քննադատություն՝ գիտական միության անհամաձայնության դեպքում։ Գիտական կոչում ստանալու համար (դոցենտ կամ պրոֆեսոր) բացի գիտական աստիճանից պահանջվում է տանել նաև մանկավարժական աշխատանք, մասնավորապես ունենալ ուսումնամեթոդական հրապարակումներ։ Գոյություն ունեն նաև որակավորման ճանաչման ավելի փոքր հատկանիշներ, օրինակ [[ասպիրանտ]]ների գիտական աշխատանքի ղեկավարման թույլտվությունը հանդիսանում է թեկնածուից դոկտորի անցման պարտադիր քայլ։

 

 

== Գիտական մեթոդ ==

Ժամանակակից [[գիտական մեթոդ]]ի կառուցվածքի մեջ, որը ենթադրում է նոր գիտելիքների կառուցում, մտնում են.

# Փաստերի '''դիտարկում''' և չափում, ուսումնասիրման քանակական և որակական նկարագրություն։ Այսպիսի նկարագրությունների մեջ անհրաժեշտաբար օգտագործվում են տարբեր աբստրակցիաներ։

# Փորձարկման միջոցով կանխատեսման արդյունքների '''ստուգում''' (Կառլ Պոպերի տերմինաբանությամբ՝ կրիտիկական փորձարկում)։

Յուրաքանչյուր փուլում սկզբունքային նշանակություն ունի ծայրահեղ վերաբերմունքն ինչպես տվյալ, այնպես էլ ստացվող՝ ցանկացած մակարդակի արդյունքների նկատմամբ։ Ստուգված տվյալներով ամեն ինչ ապացուցելու, հիմնավորելու անհրաժեշտությունը, փորձերի արդյունքներով տեսական եզրահանգումների հաստատումը առանձնացնում է գիտությունը ճանաչման մյուս ձևերից, այդ թվում նաև կրոնից, որը հիմնվում է այս կամ այն հիմնական դոգմաների հավատի վրա։

=== Գիտական հետազոտությունների ուղղությունները ===

Ժամանակակից գիտական հետազոտությունները իրականացվում են 3 հիմնական ուղղությամբ.

* ''Գիտահետազոտական և փորձակոնստրուկտորական մշակումներ''՝([[НИОКР]]) ՝ այստեղ գիտությունը միանում է արտադրությանը՝ դրանով ապահովելով այդ նախագծերի ինչպես գիտական, այնպես էլ տեխնիկական և ինժեներական մշակումներ։ Երբեմն ստացվող արդյունքները կարող են տանել դեպի գիտատեխնիկական հեղափոխության։

=== Փորձեր քեզ վրա ===

* [[Helicobacter pylori]] միկրոօրգանիզմի առաջին հայտնաբերողներից մեկի՝ պրոֆեսոր Բարի Մարշալի և կամավորների խմբի ինքնավարակման հաջող փորձը նպաստեց գործոնի գոյության ևս մեկ համոզիչ գիտական ապացուցմանը, որին այսօր խրոնիկական [[գաստրիտ]]ի էտիալոգիայի մեջ տրվում է առաջնային տեղերից մեկը։ 2005 թ.-ին [[Բարի Մարշալ]]ը և նրա համագործակից [[Ռոբին Ուորեն]]ը, իրենց հայտնագործության համար արժանացան [[Նոբելյան մրցանակ]]ի։

 

== Գիտությունների դասակարգում ==

Մարդկային գիտելիքների ոլորտում դասակարգման փորձերը, ըստ տարբեր հիմնավորումների, ընդունված էր դեռ անտիկ շրջանում։ Այսպես, [[Արիստոտել]]ը առանձնացրել է գիտությունների 3 խոշոր խմբեր՝ տեսական ([[ֆիզիկա]] և [[փիլիսոփայություն]]), գործնական ([[բարոյագիտություն]] և [[քաղաքագիտություն]]) և ստեղծագործական ([[էսթետիկա]])։

Մուսուլմանական արաբական գիտնականները գիտությունները բաժանել են արաբական ([[պոետիկա]], [[հռետորական արվեստ]]) և օտարերկրյա ([[աստղագիտություն]], [[բժշկություն]], [[մաթեմատիկա]]) գիտությունների։

Դասակարգման փորձերը շարունակվել են դարաշրջանի կեսերին։ [[Հուգո Սեն – Վիկտորսկին]] [[Դիդասկալիկոն]]ում գիտությունը բաժանում է 4 խմբերի.

| [[Բալիստիկա]]

|-

| [[Երկրաբանություն]]

| [[Բիոնիկա]]

== Գիտության մասսայականացումը ==

 

Գիտության մասսայականացման խնդիրն է վերափոխել այսպես կոչված «ձանձրալի և չոր» գիտական տեղեկատվությունը հետաքրքիր, հասկանալի և հասանելի բոլորին տեղեկատվությամբ։ [18] Այդ տեղեկատվությունը կարող է ուղղված լինել, ինչպես ամբողջ հասարակությանը, այնպես էլ մի մասին, որոնցից են աճող սերունդները՝ [[շնորհ]]ալի [[աշակերտ]]ները։

[[Երիտասարդ]]ների մուտքը գիտություն և արտադրության բարձր տեխնոլոգիաների շրջանները, հասարակության չտեղեկացված զանգվածի ուշադրությունը գիտական խնդիրներին կախված են մասսայականության աստիճանից։

 

Լինում է նաև, որ գիտության մասսայականության դեպքում առաջանում են այնպիսի գիտահանրամատչելի թյուրիմաց անվանումներ, ինչպիսին են տիեզերքի գաղտնիքները, «գիտնականները հայտնաբերել են» և այլն։

 

«Մենք գիտակցում ենք, որ այնուամենայնիվ պետք է բացատրենք մարդկանց, հարկատուներին, այն թե ինչ ենք մենք անում։ Բայց պետք է մասսայականացնենք գիտության այն ոլորտները, որոնք արդեն լիովին հասկանալի են։ Ժամանակակից գիտությունը ավելի դժվար է մասսայականացնել։ Պատմել ամեն տեսակի լարերի, Յանգ-Միլսի դաշտերի և այլն.. լավ չի ստացվում՝ ստելով։»

Իվան Եֆրեմևի պնդմամբ Խորհրդային միության հանձնաժողովի և խմբագրությունների նիստերի ժամանակ որոշ գիտնականներ ասում էին, որ գիտահանրամատչելի գրականությունը ունայնություն է։