|
== Պատմություն ==
Ս.Ամենափրկիչ վանքը [[Նոր Ջուղա]]յի ամենահին և ամենահայտնի կառույցներից է։ Կառուցուել է 1655թ. Շահ-Աբբաս Բ-ի ժամանակ։
Վանքի նոր շէնքըշենքը կառուցւելկառուցվել է ինը տարում'` Փիլիպոս կաթողիկոս Աղբակեցու և ժողովրդի օժանդակութեամբ։օժանդակությամբ։ Ներսի պատերին պատկերւածպատկերված են դրուագներդրվագներ Ս.Գրիգոր ԼուսաւորիչիԼուսավորիչի կեանքիցկյանքից, Ադամի և ևայիԵվայի պատմութիւնըպատմությունը, պատկերներ ՅիսուսՀիսուս Քրիստոսի խաչելութիւնից։խաչելությունից։
Պատկերազարդումները կատարուելկատարվել են անուանիանվանի նկարիչներ Հովհաննես Մրքուզի, Հայր Ստեփանոսի և վարպետ Մինասի կողմից։
Եկեղեցու խորանի տակ թաղւածթաղված են Խաչատուր Կեսարացին, ով հիմնադրեց Իրանում առաջին տպարանը, և Դավիթ Առաջնորդը, որի ժամանակ վերակառուցւել է վանքի մայր տաճարը։ Վանքի պատերի հախճասալերը տեղադրւել են 1710-1716թթ.։ Վանքի արևմտեան դռնից քիչ հեռու, 1702թ-ին կառուցած զանգակատունն է իր չորս զանգերով։ Եկեղեցու մուտքի դռան մոտ, խորանարդաձև բարձր շինութեան վրայ, չորս կողմից տեղադրուած Է ժամացոյց։ Այն նուիրւել Է եկեղեցուն 1930թ.։ 1971թ., Սպահանի թեմի առաջնորդարանի ջանքերով, կառուցւել Է Նոր Ջուղայի թանգարանը։ Իսկ գրադարանը, որը ծառայել Է նաև իբրև թանգարան, հիմնւել Է 1905թ.։
[[Պատկեր:Armenian Genocide Memorial at the Vank Cathedral in Isfahan.jpg|մինի|ձախից|[[Հայոց ցեղասպանության հուշարձան (Իսֆահան)]] եկեղեցու բակում]]
1930թ. Նոր ջուղայեցիների թանկարժէք իրերը, որոնք իրենց հետ բերել էին ևրոպայից, ցուցադրւեցին թանգարանում։ Քանի որ ցուցահանդէսըցուցահանդեսը մեծ հետաքրքրութեան արժանացաւարժանացավ զբօսաշրջիկներիզբոսաշրջիկների կողմից, ազգային առաջնորդարանը որոշեց Վանքի բակում կառուցել միջազգային չափանիշներին համապատասխանող թանգարանի երկյարկանի շէնք։ Այնտեղ են պահպանւում և ցուցադրւում ձեռագիր գրքեր, կտաւներ, կրօնական արարողութիւնների հանդերձանքներ, ազգային տարազներ, կաթողիկոսների կոնդակներ, թագաւորներիթագավորների հրովարտակներ, 18-րդ դարում գրւածգրված հայերէն ձեռագիր Ղուրան, նաև անւանի ևրոպացի նկարիչների գործեր ու Հայաստանի թագաւորների պատկերներով ոսկեդրամներ։ Առանձնայատուկ տեղ Է գրաւում Վահրամ Յակոբեանի' 7մմ. երկարութեամբ մազի վրայ գրւած հետևեալ նախադասութիւնը' «՛Ճանաչել զիմաստություն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ »։ Այն գրւել Է մազի հաստութիւնից 20 անգամ աւելի բարակ ալմաստէ գրչով։ Բանաստեղծների, անւանի գրողների և Խաչատուր Կեսարացու կիսանդրիները տեղադրւած են մուտքի դռան առջև։
Ս.Ամենափրկիչ վանքի տպարանը, որն առաջինն Էր Իրանում և ողջ [[Միջին ԱրևելքումԱրևելք]]ում, հիմնադրւելհիմնադրվել Է 1636թ.' Խաչատուր Կեսարացու ջանքերով։
Վանքի գրադարանը հարուստ է հայերէն, պարսկերէն և ևրոպական լեզուներով գրւած գրքերով, որոնք հասանելի են գիտաշխատողներին և ընթերցողին։ Տպարանի շէնքիշենքի մոտ Էէ գտնւումգտնվում 1915թ. Մեծ եղեռնի յուշարձանըհուշարձանը, որը կառուցւել Է 1975թ.։
== Աղբյուրներ ==
* Դիւան Նոր Ջուղայի Ս. Ամենափրկիչ վանքի. Մասն Ա, Էջմիածնի կաթողիկոսների կոնդակներ (1652-1705 թթ.), Աշխատասիրեց Խաժակ Տէր-Գրիգորեան, Անթիլիաս, 2003։
|
