|
=== Աշխարհագրական դիրքը ===
[[Ելիզավետպոլ]]իԵլիզավետպոլի նահանգը [[Անդրկովկաս]]ի կարևորագույն նահանգներից էր, գտնվում էր Անդրկովկասիարևելյան մասում՝ մոտավորապես 38°50' и 41 1/2 ° հյուսիսային լայնությունների և 44°21' и 48°21' արևելյան մասումերկայնությունների միջև ([[Գրինվիչի միջօրեական]]ից): [[Հյուսիս]]ում սահմանակից էր [[Թիֆլիսի մարզնահանգ]]ին, [[Զաքաթալայի շրջան]]ին և [[ԴաղստանյանԴաղստանի շրջան]]ին, [[արևելք]]ից սահմանակից էրում՝ [[Բաքվի նահանգ]]ին, արևմուտքից՝ Թիֆլիսի և [[Երևանի նահանգ]]ներին, հարավից՝ [[Պարսկաստան]]ին ([[Երևանի նահանգիցնահանգ]]ից մինչև [[Արաքս գետ]]ը, որն էլ հանդիսանում էր Պարսկաստանի և [[Ցարական Ռուսաստան]]ի սահմանը՝ [[Թուրքմենչիա]]յի պայմանագրով): Ցարական կառավարության ժամանակաշրջանում Ելիզավետպոլը զբաղեցրել է 38 782.,5 քառակուսի,քառ. մեկ մղոնվերստ կամ 44.136 կիլոմետրքառ. քառակուսիկմ տարածք:
=== Աշխարհագրական դիրքը ===
Ելիզավետպոլի նահանգի կլիման բազմազան է: Լեռնային գոտում ([[Փոքր Կովկաս]] լեռնային համակարգ՝ [[Գուգարաց լեռներ]], [[Արցախի լեռներ]], [[Զանգեզուրի լեռներ]] և այլ լեռնաբազուկներ) արոտավայրերը դասավորված են անտառային բուսականությունից վեր,: համարյաՏարվա տարվաերեք 3եղանակներին ամիսների ընթացքում լեռներըդրանք ծածկված են լինում ձյունով ու անմարդաբնակ են: Ամռանը մթնոլորտային խոնավության պատճառովշնորհիվ հողը խոնավառաջանում է մարգագետնային բուսածածկ: Ուստի անասնապահ քոչվորները ամռանը տեղափոխվում են այստեղ: Լեռնային արոտավայրերումարոտավայրերի գոտուց ցածր կլիման ավելիդեռ խիստ է, սակայն այստեղ զբաղվում են հացահատիկաոլոռային բույսերի մշակմամբ (բացառությամբ [[եգիպտացորեն]]ի և [[Բրինձ|բրնձ]]ի): ՁմռանըՁմեռները բավականինձյունառատ առատեն ձյունու կախիստ, իսկ [[ամառ]]ըները՝ զով է և հաճախակի անձրևոտ և կարկուտով, որը մեծ վնաս է հասցնում մշակաբույսերին: ՍտորոտումՆախալեռներում բացի հացահատիկներից կան պտղատու և խաղողի այգիններ, որտեղկատարվում դիմումէ եննաև արհեստական ոռոգմանոռոգում: Լայնածավալ հարթավայրային և տափաստանային տարածքները բնութլագրվումբնութագրվում են տաք և չոր կլիմայով: ԱմառըԿարճատև տաքգարունն էարագ ևանցում կարճ,է ձմեռը՝կատարում մեղմ,երկարատև [[գարուն]]ըամառ: ևսՁմեռները կարճնույնպես է:կարճատև Քանիեն որու ապրիլիմեղմ: [[Ապրիլ]]ի վերջերին երաշտ է լինում և ջերմաստիճանը հասնում է 45° C-ի և շարունակվում է մինչև սեպտեմբերի կեսերը ու բուսականությանը սպառնում է չորացման վտանգը և կարիք է լինում արհեստական ոռոգման: Ուշ աշնանը և [[Ձմեռ|Ձմռանը]], ջերմաստիճանըկապված չիանձրևային սեզոնի հետ, տափաստանները ծածկվում են բուսականությամբ՝ վերածվելով ձմեռային արոտավայրերի: Այս շրջաններում ձյունը հազվադեպ է, իսկ սառնամանիքները սովորաբար չեն գերազանցում 5-6° C-ը ջերմաստիճանը: Ելիզավետպոլ և Շուշի քաղաքների կլիման ցուցադրված է սանդղակում, որոնցից առաջինը բնութագրում է հարթավայրային տափաստանային, երկորդը՝ անտառային զոնան:
{| class="wikitable"
! Վայրը!! Բարձրությունը մետրով !! Հունվարի միջին ջերմաստիճան !! Հուլիսի միջին ջերմաստիճան !! Միջին ջերմաստիճանը տարվա կտրվածքով !! Տեղումների քանակը մմ-ով
|-
| [[Ելիզավետպոլ]] || 445 || 0.1°|| 24.9° || 18.1° || 256.9
|-
| [[Շուշի]] ||1368 || −3.3° || 19.2° || 8.8° || 658.9
|}
[[Մեծ Կովկաս լեռնաշղթա]]յի ստորոտին՝ [[Նուխի]] քաղաքի շրջակայքում, տարեկան տեղումների քանակը 716.7 մմ է: Ելիզավետպոլի նահանգի անտառները զբաղեցնում են տարածքի 21 տոկոսը, դրանց հիմնական մասը կենտրոնացած է [[Ղազախ (քաղաք)|Ղազախի]] և [[Զանգեզուր]]ի շրջաններում ու [[Արցախ նահանգ|Արցախ]]ում:
[[Մեծ Կովկաս լեռնաշղթա]]յում Նուխայի ատորոտին տեղումների քանակը 716.7 մմ է: Ելիզավետպոլի մարզի անտառներում ապրում են 856 հազար մարդ, կամ ընդհանուր բնակչության մոտ 21 տոկոսը: Ամենամեծ կենտրոններից են [[Ղազախստան]]ը և [[Զանգեզուր]]ը:
== Գավառներ ==
| 