«Կենսաբանական զենք»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ մանր-մունր, փոխարինվեց: : → ։ (29), →
Տող 6.
 
== Տարածվածություն ==
Ըստ որոշ տվյալների՝ կենսաբանական զենք կարող են ունենալ 14 երկիր, այդ թվում՝ [[Ռուսաստան]], [[Իրաք]], [[ԱՄՆ]], [[Մեծ Բրիտանիա]], [[Չինաստան]], [[Եգիպտոս]], [[Իրան]], [[Սիրիա]], [[Իսրայել]], [[Լիբիա]], [[Հարավային Կորեա]], [[Ֆրանսիա]], [[Կանադա]] և [[Թայվան]]։ Դրանցից 5–ը՝ [[ԱՄՆ]]-ը, [[Ռուսաստան]]ը, [[Ֆրանսիա]]ն, [[Մեծ Բրիտանիա]]ն ու [[Կանադա]]ն պաշտոնապես հայտարարել են, որ ունեցել են կենսաբանական զենքի մշակման նախագծեր։
 
Չնայած դրան՝ բազմաթիվ երկրներ ընդունել են կենսաբանական զենքի չօգտագործման կոնվենցիան։ Այն ընդունվել է [[1972]] թվականին և սկսել է գործել [[1975]] թվականից։
Տող 12.
== Ախտածին միջոցներ ==
[[Պատկեր:B-w-scientists.jpg|250px|մինի|ԱՄՆ կենսաբանական զենքից պաշտպանության լաբորատորիայի 3-րդ դասի կաբինետի փորձագետները, Քեմփ Դեթրիք, Մերիլենդ, 1940-ականներ]]
Հիվանդածին միկրոօրգանիզմների հսկայական թվից որպես բակտերիաբանական միջոց կարող են օգտագործվել նրանք, որոնք ունեն զանգվածային հիվանդություն առաջացնելու ունակություն և անսահմանափակ քանակներով աճեցնելու հնարավորություն:հնարավորություն։ Դրանց թվին են պատկանում մարդկանց վարակման համար՝ [[ժանտախտ]]ի, [[սիբիրյան խոց]]ի, [[բնական ծաղիկ]]ի, [[դեղին տենդ]]ի, [[բծավոր տիֆ]]ի, [[Քյու տենդ]]ի և այլ հարուցիչները, ինչպես նաև մի շարք միկրոօրգանիզմների (օրինակ՝ [[բոտուլիզմ]]ի) կենսագործունեության արգասիքները (թույները), գյուղատնտեսական կենդանիների վարակման համար՝ [[դաբաղ]]ի, խոշոր եղջերավոր կենդանիների, խոզերի ժանտախտի և այլն, գյուղատնտեսական բույսերի վարակման համար՝ [[հացաբույսերի ժանգ]]ի, բրնձի [[պիրիկուլարիոզ]]ի, կարտոֆիլի [[ֆիտոֆտորոզ]]ի և այլ հարուցիչները:հարուցիչները։ Որոշ վարակիչ հիվանդությունների՝ հիվանդից առողջին փոխանցվելու հատկությունը, մարդկանց և կենդանիների համաճարակների տարածման հնարավորությունը, ինչպես նաև միջավայրում երկարատև պահպանվելու ունակությունը (օրինակ՝ սիբիրյան խոցը) պայմանավորում են կենսաբանական զենքի առանձնահատկությունները, որոնցով այն տարբերվում է զանգվածային ոչնչացման զենքի մյուս տեսակներից:տեսակներից։ [[Վարակիչ հիվանդություններ]]ի առանձնահատկություն է նաև հիվանդության առաջացման գաղտնի շրջանի առկայությունը, որը տատանվում է մի քանի ժամից մինչև 20 (հազվադեպ՝ ավելի) օր:օր։
 
== Վարակում ==
Կենսաբանական զենքի կիրառման հիմնական եղանակը մթնոլորտի մերձգետնյա շերտի վարակումն է բակտերիային [[աերոզոլ]]ով՝ [[հրթիռ]]ների, [[ինքնաթիռ]]ների, հատուկ փոշեցրիչ սարքերի, ավիացիոն և հրետանային մարտագլխիկների և այլ միջոցներով:միջոցներով։ Կենսաբանական զենքից վարակված մակերեսների չափերը կախված են զենքի օգտագործման եղանակից ու օդերևութաբանական պայմաններից:պայմաններից։ Հնարավոր է նաև վարակված [[հոդվածոտանիներ]]ի ([[տզեր]]) ու [[միջատներ]]ի ([[լվեր]], [[մոծակներ]]) օգտագործումը:օգտագործումը։ Չի բացառվում նաև կենսաբանական զենքի կիրառումը դիվերսիոն ճանապարհով ([[ջրամբար]]ների, [[ջրատար]]ների, օդափոխիչ համակարգերի, սննդամթերքի և այլն վարակում):։
 
Մարդը և կենդանիները վարակվում են [[շնչառական օրգաններ]]ի, [[ստամոքսաղիքային համակարգ]]ի, վնասված և չվնասված մաշկածածկույթների միջոցով, ինչպես նաև միջատների ու տզերի խայթոցներից:խայթոցներից։
 
Վարակիչ հիվանդություններ տարածելու նպատակով թշնամին կարող է գնալու ժամանակ թողնել որոշ իրեր (օրինակ՝ հագուստ, սնունդ և այլն)։ Այս դեպքում թշնամին կվարակվի իրի հետ ուղղակի կապից։ Հնարավոր է նաև վարակիչ հիվանդությամբ հիվանդներին թողնել, որպեսզի նրանք դառնան բնակչության մեջ [[վարակ]]ի տարածման աղբյուրը։ Ռումբերի դեպքում առաջանում են [[բակտերիա]]յին ամպեր, որոնք տարածվում են քամիների միջոցով հեշտությամբ տարածում են հիվանդությունը։
Բակտերիային կամ վիրուսային միջոցներից վարակվելու ժամանակ հիվանդությունները միանգամից չեն արտահայտվում. նրանք ունենում են թաքնված ժամանակաշրջան։ Դրա ընթացքում հիվանդությունը ոչ մի արտաքին նշան չի ցուցաբերում։ Որոշ հիվանդություններ (օրինակ՝ ժանտախտ, խոլերա, սիբիրյան խոց և այլն) կարող են փոխանցվել առողջ մարդկանց միջոցով և դրա պատճառով արագ համաճարակներ են առաջացնում։
 
== Պաշտպանություն ==
[[Պատկեր:AIT1.png|250px|մինի|ԱՄՆ բանակի՝ վարակիչ հիվանդությունների բժշկական հետազոտությունների ինստիտուտի աերոբժշկական մեկուսացման թիմը (AIT), Ֆորթ Դեթրիք, [[Մերիլենդ]], [[2007]]թ]]
Կենսաբանական զենքից պաշտպանությունը հիմնականում բաղկացած է մի քանի գործողություններից, որոնք ուղղված են հարձակումը գրանցելու ու նրա հետևանքները իմանալու, վարակված օբյեկտների ախտահանման, ինչպես նաև անհատական կամ կոլեկտիվ պաշտպանության միջոցներ ձեռնարկելու ու հարձակման հետևանքների վերացման վրա։ Պաշտպանությունը հիմնված է սովորական հակահամաճարակային միջոցառումների համակարգի վրա, որը համալրվում է միայն մի քանի հավելյալ հատուկ միջոցառումներով։
 
Կենսաբանական զենքի ազդեծության գոտիում հայտնված օբյեկտները սովորաբար չեն ախտահանում, քանի որ այդ ախտահանումը ավելի հեշտ տեղի է ունենում բնական արևահարման ([[ինսոլացիա]]յի) ու այլ բնական գործոնների ներքո։ Միայն առաձնին դեպքերում կարող է անհրաժեշտ լինել ախտահանել որոշ կառույցներ, պահոցներ և մեծ տարածքներ, ինչպես նաև որոշ իրեր ու սնունդ։
 
Անհատական պաշտպանության ժամանակ կարևոր դեր է խաղում շնչառական ուղիների պաշտպանությունը։ Ամենահուսալի պաշտպանությունը ապահովում է սովորական հակագազը։ Կոլեկտիվ պաշտպանության դեպքում գործում են տարբեր տիպի ֆիլտրող սարքեր և օդի ախտահանման այլ միջոցներ։
Տող 32.
== Հետևանքների վերացում ==
[[Պատկեր:NBC-Mask M-17.jpg|250px|մինի|[[Միջուկային զենք|միջուկային]], կենսաբանական և [[Քիմիական զենք|քիմիական]] զենքից պաշտպանող M-17 տեսակի հակագազ]]
Բակտերիային վարակման օջախում (կենսաբանական զենքի ազդեցության տարածք) բակտերիաբանական զենքի օգտագործման փաստը հաստատելուց հետո անմիջապես սահմանվում է [[կարանտին]]:։ Դա համաճարակային և ռեժիմային միջոցառումների համակարգ է, որի նպատակն է վարակված տարածքը (այնտեղ գտնվող մարդկանցով և կենդանիներով հանդերձ) [[շրջապատող միջավայր]]ից մեկուսացնելը և հիվանդությունն օջախում վերացնելը:վերացնելը։ Մուտքը բակտերիաբանական վարակված օջախ և այնտեղից ելքը խիստ վերահսկվում են:են։ Օջախից ելքի (մուտքի) անհրաժեշտության դեպքում բնակչությունը ենթարկվում է լրիվ սանիտարական մշակման:մշակման։ Օջախում կարանտին սահմանելու պահից անցկացվում է անհետաձգելի կանխարգելում. բնակչությունն ստանում է [[հակաբիոտիկներ]] և այլ դեղանյութեր, որոնք նպաստում Են օրգանիզմ ներթափանցող վարակների հարուցիչների կանխարգելմանը, կատարվում են նաև կանխարգելիչ պատվաստումներ: պատվաստումներ։
 
Բակտերիաբանական վարակված օջախում բնակչությունը պետք է խուսափի ավելորդ շփումներից, խստորեն պահպանի [[անձնական հիգիենա]]յի և [[հասարակական հիգիենա]]յի կանոնները, չօգտագործի կասկածելի որակի ջուր և սննդամթերք:սննդամթերք։ Օջախում զանգվածային հիվանդությունների առաջացման դեպքում բնակչությունը բաժանվում է առանձին խմբերի՝ տներում և [[բնակարան]]ներում, օջախում հաստատվում է հակահամաճարակային խիստ ռեժիմ, կատարվում է ուժեղացված բժշկական հետազոտություն՝ համայց տներում, հիվանդների հայտնաբերում, [[ջերմաչափում]]:։ Բնակչությունը պետք է ըստ ամենայնի օժանդակի բուժաշխատողներին, որը բարձրացնում է միջոցառումների արդյունավետությունը։ Տկարություն զգալիս և ջերմաստիճանը բարձրանալիս անմիջապես դիմել բուժօգնության:բուժօգնության։
 
Կիրառված բակտերիային միջոցի տեսակը հաստատելուց հետո բակտերիաբանական որոշ զենքերի դեպքում կարանտինը փոխարինվում է [[դիտազննում]]ով (օբսերվացիա), շարունակվում է օջախի բժշկական հսկողությունը, ինչպես նաև կիրառվում են բուժկանխարգելիչ ու մեկուսացնող-սահմանափակող միջոցառումներ, որոնք խոչընդոտում են վարակի տարածումը և ուղղված են դրա արագ վերացմանը:վերացմանը։ Կարևոր նշանակություն ունեն վարակիչ հիվանդների վաղ հայտնաբերումը, մեկուսացումը. հոսպիտալացումն ու բուժումը, տարածքի, շենքերի ու շինությունների վարակազերծումը, բնակչության սանիտարական մշակումը, կանխարգելիչ պատվաստումների կատարումը:կատարումը։
 
Բակտերիաբանական վարակման օջախում գտնվելիս բնակչությունը պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնի սննդամթերքի պահպանությանը:պահպանությանը։ Ջուրը կարելի է խմել միայն վարակազերծելուց (30 ր եռացնելուց) հետո:հետո։ Սննդամթերքը պետք է պահել կիպ փակվող ամաններում կամ պոլիէթիլենե փաթեթներում, օգտագործելուց առաջ ենթարկել մանրազնին ջերմային մշակման:մշակման։ Բնակելի շենքերում անհրաժեշտ է ախտահանիչ միջոցներով խոնավ մաքրում, հագուստի, սպիտակեղենի (լվանալ սինթետիկ լվացամիջոցների եռացող լուծույթներով), կենցաղային իրերի ախտահանում:ախտահանում։ Հատուկ նշանակություն է ձեռք բերում անհատական և հասարակական հիգիենայի կանոնների պահպանումը՝ [[մաշկ]]ի ուշադիր խնամք, [[բերանի խոռոչ]]ի մաքրում, [[թափոններ]]ի ժամանակին հավաքում և հեռացում և այլն:այլն։ Այդ ամենն իջեցնում են [[վարակիչ հիվանդություններ]]ի տարածման հնարավորությունը:հնարավորությունը։
Բակտերիաբանական վարակման օջախի վերացումից հետո անցկացվում է օջախի տարածքի, շենքերի, տրանսպորտային միջոցների ախտահանում և բնակչության լիակատար սանիտարական մշակում՝ հագուստի և կոշիկների ախտահանումով:ախտահանումով։
 
==Գրականություն==
Տող 49.
* {{cite journal | last1 = Fenn | first1 = Elizabeth A. | year = 2000 | title = Biological Warfare in Eighteenth-Century North America: Beyond Jeffery Amherst | journal = Journal of American History | volume = 86 | issue = 4| pages = 1552–1580 | jstor=2567577}}
* {{Cite book |author=Keith, Jim |title=Biowarfare In America |edition= |publisher=Illuminet Press |year=1999 |isbn=1-881532-21-6 |postscript=}}
* Knollenberg, Bernhard, "General Amherst and Germ Warfare," ''Mississippi Valley Historical Review'' (1954), 41#3 489–494. British war against Indians in 1763 [http://www.jstor.org/stable/1897495 in JSTOR]
* Leitenberg, Milton, and Raymond A. Zilinskas. ''The Soviet Biological Weapons Program: A History'' (Harvard University Press, 2012) 921 pp
* {{Cite book |author=Mangold, Tom and Goldberg, Jeff |title=Plague Wars: a true story of biological warfare |edition= |publisher=Macmillan, London |year=1999 |isbn=0-333-71614-0 |postscript=}}
* Maskiell, Michelle, and Adrienne Mayor. "Killer Khilats: Legends of Poisoned Robes of Honour in India. Parts 1 & 2.” Folklore [London] 112 (Spring and Fall 2001):։ 23–45, 163–82.
* Mayor, Adrienne, Greek Fire, Poison Arrows & Scorpion Bombs:Bombs։ Biological and Chemical Warfare in the Ancient World. Overlook, 2003, rev. ed. 2009. ISBN 1-58567-348-X.
* {{Cite book |author=Orent, Wendy |title=Plague, The Mysterious Past and Terrifying Future of the World's Most Dangerous Disease |publisher=Simon & Schuster, Inc., New York, NY |year=2004 |isbn=0-7432-3685-8 |postscript=}}
* Pala, Christopher (19??), ''Anthrax Island''
* Preston, Richard (2002), ''The Demon in the Freezer'', New York:York։ Random House.
* {{cite journal | last1 = Rózsa | first1 = Lajos | year = 2009 | title = The motivation for biological aggression is an inherent and common aspect of the human behavioural repertoire | url = http://www.zoologia.hu/list/motivation.pdf | format = PDF | journal = Medical Hypotheses | volume = 72 | issue = | pages = 217–219 | doi=10.1016/j.mehy.2008.06.047}}
* [http://www.usamriid.army.mil/education/bluebookpdf/USAMRIID%20BlueBook%206th%20Edition%20-%20Sep%202006.pdf Woods, Lt Col Jon B. (ed.) ''USAMRIID’s Medical Management of Biological Casualties Handbook'', 6th edition, U.S. Army Medical Institute of Infectious Diseases, Fort Detrick, Maryland (April 2005)]
Տող 69.
{{ՀԲՀ}}
{{ՀՍՀ}}
 
[[Կատեգորիա:Կենսաբանական զենք]]