«Ինքնիշխանություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 5.
===Հայեցակարգի պատմությունը===
Ինքնիշխանություն հասկացությունն իր աշխատություններում առաջին անգամ դիտարկել է 16-րդ դարի ֆրանսիացի փիլիսոփա և իրավունքի տեսաբան [[Ժան Բոդենը]] (1530-1596թթ.): Նրա կողմից այս հայեցակարգի մշակումը պայմանավորված էր այդ ժամանակվա արդիական պահանջներով. կրոնական անվերջանալի պատերազմները [[Ֆրանսիա]]յի համար լիակատար քաոս էին ստեղծել: Բոդենը փորձում էր գտնել հասարակական կարգի և քաղաքական կայուն վարչակարգի հիմքերը: Այսպիսի հիմք նա տեսավ ինքնիշխանություն հասկացության մեջ: Նրա կողմից առաջարկված գաղափարները դարձան Նոր ժամանակների եվոպական քաղաքական վերափոխումների հիմքը: Մայրցամաքում սկսեց ձևավորվել ինքնիշխան ազգային պետությունների համակարգ, որն իր վերջնական ամրագրումն ստացավ 1648թ. [[Վեստֆալյան դաշնագրում]]: Բոդենի “Վեց տրակտատ պետության մասին” դասական աշխատության մեջ ինքնիշխանությունը սահմանված է որպես պետության մշտական և բացարձակ իշխանությունն իր քաղաքացիների և ենթակաների նկատմամբ: Ինքնիշխանությունը մշտական է, անբաժան, բացարձակ և ինքնաբավ<ref>История политических и правовых учений, под общ. ред. В.С. Нерсесянц, М., 2006
===Ինքնիշխանության հիմնական հայեցակարգերը===
====Իրավական ինքնիշխանություն====
Բոդենի գաղափարները հետագա մշակում ստացան 19-րդ դարի անգլիացի հայտնի իրավագետ [[Ջոն Օսթինի]] կողմից` իրավական ինքնիշխանության հայեցակարգի տեսքով: Ըստ նրա, բոլոր օրենքները հաստատված են սուվերենի կողմից և պարտադիր են կատարման համար, հակառակ դեպքում սուվերենը կարող է ուժ կիրառել: Ոչ մի արտաքին ուժ չի կարող ազդել ինքնիշխանության վրա, հետևապես միջազգային օրենքները հնարավոր չեն, քանի որ չկա սուվերեն, որը կապահովեր դրանց կատարումը<ref>Бусыгина И., Захаров А., Sum ergo cogito: Политический мини-лексикон, М., 2006
====Ժողովրդական ինքնիշխանություն====
Ինքնիշխանության նկատմամբ առավել դեմոկրատական հայացքներ ի հայտ եկան [[Ժոն Լոկի]] աշխատություններում: Ըստ նրա ինքնիշխանության աղբյուրը ոչ թե պետությունն է, այլ ժողովուրդը<ref>История политических и правовых учений, под общ. ред. В.С. Нерсесянц, М., 2006
Տող 20.
Ինքնիշխանության ավանդական ընկալման համար լուրջ մարտահրավեր են հանդիսանում արդի գլոբալ խնդիրները, որոնք անհնար է լուծել` մնալով ազգային պետության շրջանակներում: Այս խնդիրներից են` պատերազմի կանխում, խաղաղության պահպանում, հումքի և ֆինանասական շուկայի կայունության պահպանում, փախստականների թվի աճ, ահաբեկչության կանխում և այլն: Բոլոր այս խնդիրները ստիպում են վերանայել ինքնիշխանության ավանդական մեկնաբանությունը: Գլոբալացումը պայմանավորում է, որ վերանայվեն ինքնիշխանության տեսական դրույթները. այն այլևս չի դիտարկվում վերջնական, ամբողջական, կայուն:
Ինքնիշխանության համար լուրջ մարտահրավեր է տարածաշրջանային ինտեգրացիան, հատկապես այն տարածաշրջաններում, որտեղ ինտեգրացիոն գործընթացներն ամուր հիմքեր ունեն, օրինակ, [[Եվրոպական Միությունը]]: Եթե ինքնիշխանություն ասելով հասկանանք որոշակի տարածքում վերջնական իշխանություն, ապա պարզ է, որ նման իշխանությունը մնում է անդամ-պետությունների մոտ, քանի որ Միությունը լեգիտիմ բռնության իրավունք չունի, բացի այդ, վերջնական որոշումներ ընդունելու իրավունքը ևս մնում է անդամներին (օրինակ, Միությունից դուրս գալը): ԵՄ ինքը չի տիրապետում ավանդական ինքնիշխանության ոչ մի բնութագրիչ: Որոշ ոլորտներում որոշումները կայացվում են վերպետական սկզբունքով, սակայն պետության համար առավել կարևոր ոլորտներում (օրինակ, Ընդհանուր արտաքին և անվտանգության քաղաքականության) ոլորտում տիրապետող է միջկառավարական սկզբունքը<ref>Мещерякова О. М., Наднациональность как метод сотрудничества суверенных государств в эпоху глобализации, // Государство и право: вызовы ХХI века: Материалы международной научно-практической конференции «Государство и право: вызовы ХХI века (Кутафинские чтения). – М.: Изд. МГЮА, 2010
===Ծանոթագրություններ===
|