«Սկյուռանմաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

| name = Սկյուռանմաններ

| regnum = Կենդանիներ

 

'''Սկյուռանմաններ''' {{lang-lat|Sciuridae}}, [[կրծողներ]]ի ընտանիք։

== Արտաքին տեսք ==

Սկյուռիկները տարբերվում են իրենց արտաքին տեսքով և ապրելակերպով, միավորված են իրենց ծագման պատմությամբ և անատոմիական կառուցվածքի նմանությամբ։ Չափսերը փոքր են և միջին։ Մարմնի երկարություն 6-ից 60 սմ է։ Ընդգրկում է հիմնականում միջին և խոշոր չափերի 4 ենթաընտանիքի (թռչող սկյուռներ, ծառասկյուռներ, հողասկյուռներ, վերգետնյա սկյուռներ) ավելի քան 34 ցեղի մոտ 230 տեսակ։ Վերգետնյա սկյուռների ենթաընտանիքի 12 [[ցեղ]]երի մեջ են մտնում շերտավոր սկյուռները (բուռունդուկներ), գետնասկյուռները և արջամկները։

Ծառային մասերում հանդիպող սկյուռիկները ունեն երկար փափուկ պոչեր, սուր եղունգներ և խոշոր ականջներ, հաճախ նաև վրձնի տեսք ունեցող։ Թռչողների մոտ դաստակի վրա առկա է թաղանթ։ Վերգետնյա տարածքներում հանդիպող սկյուռիկները ի տարբերություն մյուս երկուսի ավելի կարճ են, սակայն ունեն ամուր վերջույթներ։ Բոլոր սկյուռիկների մոտ ետին ոտքերն ավելի երկար են, քան առջինը, բայց 2 անգամից ոչ ավելին։ Ետին ոտքերը՝ 5 մատ, իսկ առջևինները՝ 4 կամ 5։ 4-րդ մատը և՛ առջևի, և՛ ետին ոտքերի մոտ ավելի երկար է։ Մազային ծածկույթը հաստ է և փափուկ։ Մորթու գույնը հիմնականում միատարր է, հանդիպում են նաև կետերով և շերտերով մաշկեր, տատանվում են սև և սպիտակից կարմրավուն և մուգ դեղին գույների մեջ։

Ատամները ընդամենը 20-22 են։ Հիմնական ատամները արմատավոր են, յուրաքանչյուր կողմից վերին ծնոտում 5, իսկ ներքինում՝ 4։ Ծամելու մակերևույթը արմատավոր ատամների մոտ անհարթ է։

Սկյուռիկների տարածվածությունը բավական լայն է։ Բացակայում են [[Ավստրալիա]]յի տարածաշրջանում, [[Մադագասկար]]ում, [[բևեռ]]ային շրջաններում, [[հյուսիս]]-[[արևմուտք|արևմտյան]] [[Աֆրիկա]]յում ([[Սահարա]]) և [[Հարավային Ամերիկա]]յի [[հարավ]]ում ([[Պատագոնիա]], [[Չիլի]], [[Արգենտինա]]յի մեծ մասը)։ Բնակվում են լայնատարած լանդշաֆտներում. [[Արևադարձային անտառ|արևադարձային]] անձրևային անտառներից մինչև [[տունդրա|արկտիկական տունդրա]]։ Լեռներում հանդիպում են ստորին սառցադաշտային վայրերում։ Վարում են ցամաքային՝ հիմնականում անտառային կյանք։ Ակտիվանում են օրվա գլխավոր ժամերին, իսկ թռչողները հիմնականում գիշերային ժամերին։ Սնվում են տարբեր բուսական մթերքներով (սերմեր, ընկույզներ, սկեր), շատ հազվադեպ փոքր միջատներով։ Վերգետնյա սկյուռիկները հիմնականում սնվում են կանաչող։ Բարեխառն գոտում բնակվողները կուտակում են պահեստային կեր ձմռան համար։ Միայնակ ապրելակերպը համարվում է գաղութային տեսակ։ Որոշ տեսակներին բնորոշ է միգրացիայի երևույթը։ Հղիության տևողությունը 22-45 օր է։ Սկյուռիկները հիմնականում ծնում են 1-ից 15 մերկ և կույր ձագերի։

Մի քանի տեսակներ իրենցից ներկայացնում են մեծ առևտրային արժեք՝ մորթու պատճառով։ Առկա են նաև գյուղատնտեսական վնասատուներ։ Մարդու համար վտանգավոր հիվանդությունների առաջացման պատճառ են հանդիսանում։

== Դասակարգումը ==

[[Պատկեր:Антилоповый суслик Харриса (Ammospermophilus harrisii), Harris's Antelope Squirrel, Harris-Antilopenziesel, Bronx Zoo (New York) 03.04.2012.jpg|250px|մինի|ձախից|Անտիլոպյան Հարրիսի (Ammospermophilus harrisii)]]

* Ճապոնական սկյուռիկ (Sciurus lis)

* Աղվեսատիպի սկյուռիկ (Sciurus niger)

== Պատկերներ ==

<gallery>

Ardilla gris mexicana.JPG

</gallery>

== Աղբյուրներ ==

* [http://www.scarysquirrel.org/vacation/australia/fauna.pdf Սկյուռիկների մասին]

* [http://www.etymonline.com/index.php?term=squirrel Սկյուռիկներ]

{{ՀԲ}}

 

[[Կատեգորիա:Կրծողներ]]