«Աֆազիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Աֆազիա''' , ( {{lang-el|ἀ φάσις}}, ἀ-- ժխտող մասնիկ , φάσις - ասույթ) , խոսելու ընդունակության լրիվ կամ մասնակի կորուստ , որը հետևանք է [[գլխուղեղ]]ի կեղևի որոշակի բաժինների ախտահարման :։ Աֆազիայի դեպում [[հնչյուն]]ների արտասանության ընդունակությունը պահպանվում է , քանի որ լեզուն , շրթունքները և ձայնալարերը նորմալ են լինում :։ Հիվանդները կարողանում են նաև ընկալել հնչյունները , բայց խոսակցին չեն հասկանում , քանի որ բառերը նրանց համար անհասկանալի ազդանշաններ են : ։

* շարժողական (խանգարված են լինում արտահայտչական [[խոսք]]ը, նրա քերականական կառուցվածքը, հատկապես կամածին ու ինքնաբեր խոսքը)

* զգայական ( հատկապես խանգարված է լինում [[ընկալում]]ն ու հասկացումը)

Դեռևս [[1861]] թ. ֆրանսիացի գիտնական Պ. Բրոկան ցույց տվեց , որ կեղևի որոշակի բաժնի վնասումը միշտ հանգեցնում է աֆազիայի , այսինքն [[խոսք]]ի խանգարման :։ Այդ բաժինը գտնվում է գլխուղեղի ճակատային բաժնի հետևի մասում և այժմ կոչվում է '''Բրոկայի կենտրոն''':։ Պ.Բրոկան պարզեց նաև, որ եթե [[ուղեղ]]ի ձախ կիսագնդնում այդ բաժնի ախտահարումը առաջ է բերում աֆազիա, ապա աջ կիսագնդի սիմետրիկ բաժինը վնասելուց՝ խոսքի հիվանդագին խանգարումներ առաջ չեն գալիս:գալիս։ Անցած հարյուրից ավելի տարիների ընթացքում Պ. Բրոկայի հայտնագործությունները բազմիցս հաստատվել են և այլևս կասկած չեն հարուցում:հարուցում։ Մասնագետները պարզել են , որ աֆազիայի բոլոր դեպքերի գրեթե 90 % ձախ կիսագնդում տեղորոշված խոսքային կենտրոնների ախտահարման հետևանքն է :։ Բրոկայի կենտրոնը սահմանակից է և սերտ կապի մեջ է գտնվում շարժողական կեղևի այն բաժնի հետ, որը կառավարում է դեմքի [[մկան]]ների , [[Լեզու (օրգան)|լեզ]]վի , ծնոտների և կոկորդի աշխատանքը:աշխատանքը։

1874թ. գերմանացի հետազոտող Կ. Վերնիկեն նկարագրեց աֆազիայի մեկ այլ տեսակ, որն արդեն պայմանավորված է գլխուղեղի կեղևի քունքային մասում տեղորոշված մի բաժնի ախտահարմամբ , որն անվանում են '''Վերնիկեի կենտրոն''' :։ Այդ կենտրոնն ընկած է առաջնային լսողական բաժնի, այսպես կոչված՝ անկյունային գալարի միջև:միջև։ Հետագայում պարզվեց, որ Բրոկայի և Վերնիկեի կենտրոնները կապված են նյարդաթելերի մի խրձով, որն անվանում են '''աղեղանման ուղի''':։

Ինչպես Բրոկայի, այնպես էլ Վերնիկեի կենտրոնների ախտահարումը հանգեցնում են աֆազիայի, բայց դրանք խոսքի խանգարման տարբեր տեսակներ են:են։

Բրոկայի աֆազիայի դեպքում մարդը դժվարանում է խոսել, առաջ են գալիս արտասանության սխալներ, խոսքի ընթացքը դանդաղում է:է։ Տրված հարցերին հիվանդը իմաստալից պատասխաններ է տալիս, բայց այդ պատասխանները հազվադեպ են տրվում քերականորեն ճիշտ կառուցված նախադասությունների ձևով:ձևով։ Լուրջ դժվարություններ են առաջ գալիս բայերը խոնարհելիս, կապող բառերն օգտագործելիս և քերականական բարդ կառուցվածքներ ստեղծելիս ։ստեղծելիս։ Խոսքը հեռագրական ոճ է ստանում, որը դրսևորվում է և՛ գրավոր, և՛ բանավոր խոսքում:խոսքում։

Վերնիկեի աֆազիայի դեպքում հակառակ պատկերն է դիտվում. հնչյունական և նույնիսկ քերականական տեսակետից խոսքը նորմալ է, բայց ունի իմաստային խանգարումներ:Բառակապակցություններըխանգարումներ։Բառակապակցությունները հեշտությամբ են ստեղծվում և ունենում են ճիշտ վերջավորություններ, նախադասությունները ձևականորեն ճիշտ են, բայց նրանցում հանդիպում են անիմաստ վանկեր ու բառեր, իսկ շատ բառեր էլ՝ տեղին չեն օգտագործվում:օգտագործվում։ Երբեմն ստեղծվում են ձևականորեն ճիշտ բայց անիմաստ նախադասություններ։