«Արտակարգ իրավիճակ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Երկրաշարժ- Երկրաշարժերը[[Երկրաշարժ]]երը լինում են երեք տեսակի՝ տեկտոնական, հրաբխածին, փլուզումային։ Տեկտոնական տեսակը կազմում է երկրաշարժերի 90%-ը, հրաբխածին տեսակը կազմում է երկրաշարժերի 7%-ը, ցանկացած երկրաշարժ ծնում է հրաբուխ, փլուզումային տեսակը կազմում է երկրաշարժերի 3%-ը։ Երկրի կեղևի տակ առաջացած փոփոխությունների օջախը կոչվում է [[հիպոկենտրոն]], որը չափվում է մագնիտուտներով։ Հիպոկենտրոնի պրոեկցիան երկրի կեղևի վրա կոչվում է [[էպիկենտրոն]], որը չափվում է 12 բալանոց սանդղակով։ Երկրաշարժերը կարելի է կանխատեսել մոտավորապես 30 րոպե առաջ։ Երկրաշարժից առաջ լինում է երկու ցնցում։ Առաջին ցնցումից երկրորդ ցնցումի անցումը լինում է 15-20 վայրկյանում։ Երկրորդ ցնցումը ավերիչ նշանակություն ունի։ Հայաստանում երկրաշարժերը կազմում են 95%-ը։

[[Սողանք]]- Երկրաշարժերից հետո Հայաստանում երկրորդ տեղը համարվում են սողանքները։ Հայաստանում գոյություն ունեն մոտավորապես 3000 սողանքային գոտիներ(Դիլիջան, Պտղնի, Նուբարաշեն, Սիսիան և այլն)։

[[Ցունամի]]- Ցունամին լինում է ծովերի և օվկիանոսների վրա։ Ծովի ալիքը բարձրանում է 10-50 մետր, արագությունը 1000 կմ/ժ։ Ցունամիի պատճառը երկրի ընդերքի երկրաշարժերն են։

[[Կայծակ]]- Կայծակները լինում են 2 տեսակի՝ գնդաձև, գծային։ Հայաստանում կայծակի տեսակը հիմնականում գծայինն է։ ԱՄՆ-ում և Ռուսաստանում՝ գնդաձև։

[[Հրդեհներ]]- Հրդեհները լինում են 3 տեսակի՝ անտառային, տափաստանային և տորֆային։ Անտառային հրդեհների պատճառները լինում են մարդկանց անփութությունը, երաշտը, արևի բարձր ճառագայթները։

* Նյարդապարալիտիկ քիմիական նյութեր- Այս նյութերը առաջացնում են նյարդերի կաթված։ Որպես առաջին օգնություն պետք է կիրառել հակաթույն և հակագազ։[[հակագազ]]:

* Ընդհանուր ազդեցության թունավոր նյութեր- Այս [[թունվոր նյութերընյութեր]]ը պարունակում են կապտաթթու և քլորցիան:

* Հեղձուցիչ թունավոր նյութեր- Այս թունավոր նյութերը շնչելու ժամանակ առաջացնում են [[շնչահեղձություն]]:

* Արցունքաբեր թունավոր նյութեր- Այս թունավոր նյութերը առաջացնում են արցունքահոսություն, [[հազ]], քթահոսություն:

[[Ջրածնային զենք]]- Այս զենքի կիրառման դեպքում առաջանում են հինգ ախտահանող գործոններ.

# Լուսային ճառագայթում- Առաջացնում է այրվածքներ[[այրվածք]]ներ, հրդեհներ, կուրացում: Տևողությունը` 20 վայրկյան:

# Ներթափանցող ռադիացիա- Առաջացնում է գենետիկ մուտացիաներ[[մուտացիա]]ներ, ախտահարում է ոսկրածուծը, առաջանում է սուր ճառագայթային հիվանդություն, արյան քաղցկեղ: Սերունդները ծնվում են զանազան հիվանդություններով:

Այս զենքի կիրառման ժամանակ բնակչությանը պետք է տարահանել, մարդու մաշկը պետք է պաշտպանել անջրաթափանց կոստյումներով, ձեռքերը պետք է պաշտպանել ռետինե ձեռնոցներով, շնչուղիները[[շնչուղի]]ները պետք է պաշտպանել հակագազով, քիթը փակել խոնավ շորով:

Հակահամաճարակային միջոցառումներ- Մարդկանց պետք է մեկուսացնել, հիվանդի հետ չշփվել, [[դեզինսեկցիա]]` միջատների դեմ պայքար, [[դեզինֆեկցիա]], [[դեռատիզացիա]]` պայքար առնետների դեմ: Մաշկը պետք է ախտահանել քիմիական նյութերով` սպիրտ, օղի, յոդ, օծանելիք: Ախտահանումը կարելի է կատարել նաև եռացրած ջրի գոլորշիով:

Արտակարգ իրավիճակներում մարդկանց մոտ առաջանում են ռեակտիվ վիճակներ, [[ոչ ադեկվատ վարք]], աֆեկտային[[աֆեկտ]]ային վիճակում են գտնվում մարդիկ: Այս դեպքում մարդը լացի փոխարեն կարող է ծիծաղել: Սթրեսի պատճառները բաժանվում են երկու խմբի.

# Առաջին խմբի պատճառները կապված են մարդու կյանքի, առողջության, ֆիզիկական ոչնչացման վտանգի հետ` [[պայթյուն]], հրդեհ, երկրաշրժ, ռադիացիա:

* Արտակարգ իրավիճակի առաջին 5 ժամը` հզոր [[սթրես]], խուճապ, տագնապ:

Արտակարգ իրավիճակներում կատարվում է ռիսկի[[ռիսկ]]ի գնահատում, որոշում: Ռիսկը հավանականությունների և հետևանքների համադրումն է: Սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման ծրագիրը ՀՀ-ում.