«Խաշխաշ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տաքսոտուփ
| name = Խաշխաշ
Տող 11 ⟶ 10՝
| genus_authority = [[Կարլ Լինեյ]]
| latin= '''Papaver'''
| latin = Papaver
| author = [[L.]]
| syn =
* {{bt-latarm|s=0|Roemeria|aut=[[Medik.]] (1792)}}
* {{bt-latarm|s=0|Stylomecon|aut=[[Taylor]] (1930)}}
| typus = {{bt-latarm|Papaver somniferum|aut=L.|}}
| wikispecies = Papaver
| commons = Papaver
Տող 20 ⟶ 25՝
| ipni = 31704
}}
'''Խաշխաշ''' կամ '''կակաչ''' ({{lang-lat|''Papaver''}}), [[կակաչազգիներ]]ի ընտանիքի միամյա, երկամյա կամ բազմամյա բույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 100 տեսակ։
== Տարածում ==
== Կենսաբանական նկարագիր ==
Ձիթատու խաշխաշի սերմերը պարունակում են 46-56% ձեթ և մինչև 20% [[սպիտակուց]]ներ։ Ձեթն օգտագործվում է [[հրուշակեղեն]]ի և [[պահածո]]ների արտադրությունում, [[օծանելիք]]ի արդյունաբերության մեջ։ Քուսպն արժեքավոր կեր է, 1 կգ-ը համարժեք է 1, 1 կերային միավորի։ Ափիոն-հումքը հավաքում են հասունության փուլում (ծաղկումից 20 օր անց), կանաչ տուփիկների վրա հատուկ գործիքով խազեր են առաջացնում, կաթնանման ափիոնը դուրս է հոսում, մածուցիկանում, և այդ վիճակում հավաքում են։ Ձիթատու խաշխաշի եվրասիական ենթատեսակը մշակվում է [[Ուկրաինա]]յում, [[Թաթարստան]]ում և [[Բաշկիրիա]]յում, [[Պովոլժիե]]ում, [[Սիբիր]]ում, իսկ մինչև [[1974]] թ.-ը ափիոնատու խաշխաշի տյանշանական ենթատեսակը մշակվել է Կիրգիզական ԽՍՀ-ում։▼
Միամյա, 80-150 սմ բարձրության բույս է, [[արմատ]]ն առանցքային է, [[ցողուն]]ը՝ կանգուն, [[տերև]]ները նստադիր են, մազմզոտ, խոշոր, [[պտուղ]]ը տուփիկ է։ Սերմերը մանր են, տարբեր գույնի։
== Նշանակություն ==
{{ՀՍՀ}}▼
[[Պատկեր:Червоний мак.JPG|250px|մինի|կակաչ ]]
▲Ձիթատու խաշխաշի սերմերը պարունակում են 46-56% ձեթ և մինչև 20% [[սպիտակուց]]ներ։ Ձեթն օգտագործվում է [[հրուշակեղեն]]ի և [[պահածո]]ների արտադրությունում, [[օծանելիք]]ի արդյունաբերության մեջ։ Քուսպն արժեքավոր կեր է, 1 կգ-ը համարժեք է 1, 1 կերային միավորի։ Ափիոն-հումքը հավաքում են հասունության փուլում (ծաղկումից 20 օր անց), կանաչ տուփիկների վրա հատուկ գործիքով խազեր են առաջացնում, կաթնանման ափիոնը դուրս է հոսում, մածուցիկանում, և այդ վիճակում
Բայց քանի որ ափիոնը նաև շատ ուժեղ թմրանյութ է, դեղատու սորտերի ցանքերն ամենուրեք արգելված են։
վաքում են։
Ձիթատու խաշխաշի եվրասիական ենթատեսակը մշակվում է [[Ուկրաինա]]յում, [[Թաթարստան]]ում և [[Բաշկիրիա]]յում, [[Պովոլժիե]]ում, [[Սիբիր]]ում, իսկ մինչև [[1974]] թվականը ափիոնատու խաշխաշի տյանշանական ենթատեսակը մշակվել է Կիրգիզական ԽՍՀ-ում։
== ՀՀ-ում ==
ՀՀ-ում հայտնի է կակաչի 14 (16) տեսակ` արևելյան, պարսկական, ավազասեր, ուրբանի, ծաղկակիրավոր, սակավատերև և այլն՝ տարածված գրեթե բոլոր մարզերում։ Աճում է ենթալպյան մարգագետիններում, միջին լեռնային գոտիներում, չոր կանաչապատ լանջերին, թփուտներում, ցանքերում և այլուր։
Ցողունը մազմզոտ է կամ մերկ, ճյուղավորվող։ Կտրելիս առաջանում է սպիտակ, դեղնավուն կամ նարնջագույն կաթնահյութ։ Ծաղկում է [[մայիս]]-[[հունիս]] ամիսներին։ Պտուղը երկարավուն բազմասերմ տուփիկ է։ Սերմերը մանր են, ցանցանման, տարբեր գույների։
Ծաղկակիրավոր և սակավատերև տեսակները գրանցված են ՀՀ Կարմիր գրքում։
[[Կատեգորիա:Կակաչազգիներ]]
▲{{ՀՍՀ}}
| |||