«Հազար (բույս)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: → (3) oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 5.
|image descr= Հազար
|regnum =Բույսեր
|
| classis = [[Երկշաքիլավորներ]]
|
| familia = [[Աստղածաղկազգիներ]]
| genus = '''Հազար'''
|latin= '''Lactuca'''
|syn =
* {{btname|Lactucopsis|[[Vis.]] & [[Pančić]]}}
* {{btname|Phaenixopus|[[Cass.]]}}
* {{btname|Phaenopus|[[DC.]]}}
* {{btname|Wiestia|[[Sch. Bip.]]}}
|typus = {{bt-latarm|Lactuca sativa|aut=[[L.]]|txt=|}}
| wikispecies = Lactuca
| commons = Category:Lactuca
|}}
'''Հազար''' կամ '''մառոլ''', '''կաթնուկ''', ({{lang-lat|''Lactuca''}})) [[աստղածաղկազգիներ]]ի ([[բարդածաղկավորներ]] {{bt-armlat|Asteraceae}} )<ref name="TPL">[[The Plant List]]: [http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Compositae/Lactuca/ ''Lactuca'']</ref> ընտանիքի միամյա, երկամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։
== Կենսաբանական նկարագիր ==
[[Պատկեր:Lactuca virosa - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-213.jpg|մինի|ձախից]]
Ցողունի բարձրությունը՝ 10-120 սմ։ Տերևները նշտարանման են, ամբողջական կամ փետրաձև բաժան, ծաղկաբույլը՝ հուրանանման կամ ողկույզանման զամբյուղ, ծաղիկը՝ դեղին, երբեմն՝ երկնագույն կամ վարդագույն, պտուղը՝ թռչող սերմիկ: Ծաղկաբույլը բազմածաղիկ զամբյուղ է, ծաղիկները՝ դեղին կամ կապույտ: Ծաղկում է մայիս-օգոստոսին: Պտուղը Էլիպսաձևփց մինչև երկարավուն, փուփուլիկով սերմիկ է:
== Տարածում ==
Տարածված է [[Շիրակ]]ի, Լոռու, [[Գեղարքունիք]]ի, [[Տավուշ]]ի, [[Սյունիք]]ի և այլ մարզերի լեռն, շրջաններում: Աճում է կավահողերում, աղուտներում, անտառների բացատներում, թփուտներում, մարգագետիններում, ճամփեզրերին
Աճում է [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիքի]], [[Լոռու մարզ|Լոռու]], [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի]], [[Կոտայքի մարզ]]երում և այլուր։ Մշակվում է ամենուրեք։
== Նշանակություն ==
Դեղաբույս է։ Պարունակում է խեժ, [[վիտամիններ]] C, B, PP, [[կարոտին]], [[երկաթ]]ի և [[ֆոսֆոր]]ի աղեր։ Օգտագործվում է սննդի մեջ։
Մշակության մեջ, որպես բանջարաբույս, տարածված է կաթնուկ մշակովին (''Լ. sativa''):
Որոշ տեսակներ դեղաբույսեր են. պարունակում են ալկալոիդներ, օրգանական թթուներ, [[վիտամիններ]] C, B, PP, սեսկվիտերպենոիդներ և այլն: Պատրաստուկներն օգտագործում են սրտի, [[ստամոքս]]ի, աչքի և այլ հիվանդությունների, կոտրվածքների և թունավորումների ժամանակ: Թախտաջյանի կաթնուկ հանդիպում է
[[Վայոց ձոր]]ի մարզում և Երևանի շրջակայքում. գրանցված է [[ՀՀ]] [[Կարմիր գիրք|Կարմիր գրքում]]:
== Տեսակներ ==
Հանդիպում է 150<ref name="bse">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/102365/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%BA Латук], Большая советская энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. 1969—1978.</ref>: տեսակ, ՀՀ-ում՝ 4-5։
*Կաթնուկ թաթարական (''Լ. tatarica''),
* կաթնուկ Թախտաջյանի (''Լ. takhtadzhianii''),
* կաթնուկ վրացական (''Լ. georgica''),
* կաթնուկ Վիլհելմսի (''Լ. wilhelmsiana'') և այլն:
* {{bt-latarm|Lactuca chaixii|aut=|}}
* {{bt-latarm|Lactuca perennis}}
* {{bt-latarm|Lactuca sativa|aut=([[L.]])|}}
* {{bt-latarm|Lactuca scariola|aut=([[L.]])|}},
* {{bt-latarm|Lactuca serriola|aut=|}},
* {{bt-latarm|Lactuca stricta|aut=|}}
* {{bt-latarm|Lactuca tatarica|aut=|}}
* {{bt-latarm|Lactuca virosa|aut=([[L.]]|)}}
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Գրականություն ==
*Род 1654. Латук. Салат. — Lactuca // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Е. Г. Бобров и Н. Н. Цвелев. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1964. — Т. XXIX. — С. 274—317. — 796 с. — 2200 экз.
*Фисюнов А. В. Стр. 34. Латук (молокан) татарский // Справочник по борьбе с сорняками. Издание второе. 1984 г..
== Արտաքին հղումներ ==
*[http://ucjeps.berkeley.edu/cgi-bin/get_JM_treatment.pl?609,1466 Jepson Manual Treatment]
*[http://plants.usda.gov/java/profile?symbol=LACTU USDA Plants Profile: North American Species]
{{ՀԲ}}
{{ՀՀՀ}}
| |||