«Յոդ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
-Կատեգորիա:Տարրեր, +Կատեգորիա:Ոչ մետաղներ, +Կատեգորիա:Հալոգեններ, +Կատեգորիա:Յոդ ՀոթՔաթ գործիքով |
||
Տող 35.
| հալման ջերմունակություն2 =
| գոլորշիացման ջերմունակություն =
| ջերմունակություն = 54,44<ref name="ХЭ">{{ռուսերեն գիրք|автор = Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)|часть = |заглавие = Химическая энциклопедия: в 5 т|оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = Москва|издательство = Советская энциклопедия|год = 1990|том = 2|страницы = 251|страниц = 671|серия = |isbn = |тираж = 100 000}}
</ref>
| ջերմունակություն2 =
Տող 64 ⟶ 47՝
| ճնշում հգ 100 k =
| բյուրեղացանցի կառուցվածք = օրթոօրբիտալային
| բյուրեղացանցի տվյալներ =a=7,18 b=4,71 c=9,81<ref>[http://www.webelements.com/iodine/crystal_structure.html WebElements Periodic Table of the Elements | Iodine | crystal structures
| C/a հարաբերություն =
| Դեբայի ջերմաստիճան =
Տող 80 ⟶ 63՝
}}
'''Յոդ''' ({{lang-grc|ἰώδης - «մանուշակագույն»}})<ref>Такое написание термина зафиксировано в [http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/2957.html химической номенклатуре], [http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Иод/ БСЭ] и [[Проект:Словники/БРЭ/053|БРЭ]].</ref> քիմիական տարր է, որի նշանն է '''I''' ({{lang-la|Iodum}}) և ատոմային թիվը՝ 53։ Պարբերական համակարգի 7-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբի տարր է: Քիմիական ակտիվ ոչ մետաղ է, պատկանում է հալոգեններին:
== Հայտնագործման պատմություն ==
Յոդը(J<sub>2</sub>) հայտնաբերել է Բ.Կուրտուան [[1811]] թվականին։ Այն սովորական պայմաններում մանուշակագույն բյուրեղական նյութ է, որի խտությունը 4.9 գ/սմ<sup>3</sup> է, t<sub>հալ</sub>=114 C, t<sub>եռ</sub>=183 C։ Ջրում վատ է լուծվում, իսկ որոշ օրգանական լուծիչներում (էթիլ սպիրտ, ծծմբաջրածին, CCl<sub>4</sub>)՝ լավ։
===== Քիմիական հատկություններ =====
Տաքացնելիս գոլորշիանում է առանց հեղուկ վիճակի անցնելու(սուբլիմվում է), օսլայի հետ առաջացնում է կապույտ գույնի կոմպլեքս միացություն։
Յոդը մուգ մոխրամանուշակագույն, թույլ մետաղական փայլով բյուրեղական նյութ է։ Բյուրեղները գրաֆիտ են հիշեցնում և ունեն էլեկտրական հոսանք հաղորդելու հատկություն։ Սակայն, ի տարբերություն գրաֆիտի ու [[մետաղ]]ների մեծամասնության, պինդ յոդը ցնդող է և հեշտորեն վերածվում է գոլորշու։ Այդ երևույթը կոչվում է սուբլիմացում։ Յոդը ջրում լուծվում է դժվարությամբ, իսկ օրգանական լուծիչներում՝ հեշտությամբ։ Յոդը քիմիապես ակտիվ ոչ մետաղ է. անմիջականորեն փոխազդում է մետաղների մեծ մասի հետ, իսկ ածխածինը, ազոտը, թթվածինը, ծծումբը և սելենը յոդի հետ անմիջականորեն չեն փոխազդում։
Յոդը հազվագյուտ քիմիական տարր է. երկրակեղևում նրա պարունակությունը, ըստ զանգվածի, կազմում է ընդամենը 4x10-5 % (մոտ 1015 տ)։ Չնայած դրան՝ բնության մեջ յոդը հանդիպում է ամենուրեք. նույնիսկ թափանցիկ քվարցի (լեռնային բյուրեղապակի) գերմաքուր բյուրեղներում առկա են յոդի միկրոխառնուրդներ։ Յոդ կա հողում, ծովերի, լճերի ու գետերի ջրերում, բուսական բջիջներում և կենդանիների օրգանիզմներում։ Յոդ պարունակող միներալներ հանդիպում են խիստ հազվադեպ։ Այդ պատճառով էլ յոդ ստանալու համար խտացնում են այն պարունակող բնական լուծույթները, օրինակ՝ աղի լճերի ջուրը, կամ վերամշակում յոդի բնական կուտակիչները՝ ծովային ջրիմուռները։
== Նշանակություն ==
Յոդը, ինչպես և կենսական կարևորություն ունեցող մյուս տարրերը, բնության մեջ կատարում է շրջապտույտ։ Յոդի միկրոքանակները բացառիկ դեր են կատարում մարդու, կենդանիների և բույսերի կենսագործունեության մեջ։ Օրինակ՝ [[1854]] թվականին հաստատվել է, որ մարդու վահանագեղձի գործառույթի խանգարումը խպիպ (զոբ) հիվանդության հիմնական պատճառն է։ Յոդի օրական պահանջը մարդու օրգանիզմում 100-200 մկգ է։ Ուստի, խպիպի կանխարգելման նպատակով խմելու ջրին և կերակրի աղին ավելացվում է յոդ։ Յոդ պարունակող նյութերի բուժիչ հատկությունները ծանոթ էին մարդուն այդ տարրի բացահայտումից դեռևս 3 հզ տարի առաջ։ Յոդը պարունակվում է բոլոր հյուսվածքներում, իսկ մարդու օրգանիզմում հիմնականում արտադրվում է վահանագեղձում։ Խթանում է նյութափոխանակությունը և ակտիվացնում մկանների աշխատանքը։
===== Բժշկության մեջ =====
Յոդը և նրա միացությունները բժշկության մեջ օգտագործվում են որպես հակասնկիկային, հակաբորբոքային և ցավը մեղմող միջոցներ։
Տող 110 ⟶ 98՝
{{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.krugosvet.ru/articles/41/1004137/1004137a1.htm Иод в энциклопедии «Кругосвет»]
Տող 118 ⟶ 108՝
* [http://proeco.visti.net/naturalist/biology/blg_024.htm Из истории йода]
{{Chem-stub}}▼
[[Կատեգորիա:Տարրեր]]▼
[[Կատեգորիա:Ոչ մետաղներ]]
[[Կատեգորիա:Հալոգեններ]]
▲{{Chem-stub}}
{{Link FA|ro}}
| |||