«Իոնոլորտ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
հեռացվել է Կատեգորիա:Մթնոլորտ ՀոթՔաթ գործիքով |
ավելացվեց Կատեգորիա:Երկրի մթնոլորտ ՀոթՔաթ գործիքով |
||
Տող 1.
{{անաղբյուր}}'''Իոնոլորտ''', մթնոլորտի տիրույթ սկսած 50-60 կմ երկրագնդի մակերևույթից, որտեղ գազը մասամբ կամ լրիվ իոնացված է և պարունակում է մեծ թվով ազատ էլեկտրոններ։▼
▲'''Իոնոլորտ''', մթնոլորտի տիրույթ սկսած 50-60 կմ երկրագնդի մակերևույթից, որտեղ գազը մասամբ կամ լրիվ իոնացված է և պարունակում է մեծ թվով ազատ
Որպես իոնոլորտի վերևի սահման ընդունում են 15-20 հզ կմ բարձրության տիրույթը, որտեղ գազի խտությունը մոտ է միջմոլորակային տարածության խտությանը։ Ռադիոալիքների բեկումը և մթնոլորտի վերին շերտից անդրադարձումը տեղի է ունենում [[էլեկտրոն]]ների և [[իոններ]]ի առկայության շնորհիվ։ Օդի մեկ խորանարդ ծավալի պարունակած էլեկտրոնների թիվը կոչվում է ''էլեկտրոնային խտություն'' նշանակվում է N<sub>է</sub>։ Հմապատասխանաբար` դրական և բացասական իոնների խտությունը նշանակում են N<sub>է</sub><sup>+</sup> և N<sub>է</sub><sup>-</sup>։
Որպեսզի տեղի ունենա գազի իոնացումը, անհրաժեշտ է կատարել որոշակի աշխատանք, որը կոչվում է ''իոնացման աշխատանք''։ Հիմնական աղբյուրը, որը էներգիա է տալիս մթնոլորտի իոնացման համար, [[Արև]]ն է, որը [[ճառագայթում]] է էլեկտրամագնիսական տատանումների լայն սպեկտրով։ Բացի Արևից իոնացված ճառագայթման աղբյուր հանդիսանում են [[աստղ]]երը։ Բայց մեծ հեռավորության պատճառով իոնացումը աննշան է։ Իոնացում ստեղծում են նաև [[երկնաքարեր]]ը, որոնք ներխուժում են [[մթնոլորտ]] 11-72 կմ/վրկ արագություններով։
Ավելի շատ ուսումնասիրված է ''ներքին'' իոնոլորտը։ Ներքին իոնոլորտում գոյություն ունի մի քանի լիցքերի ոչ վառ արտահայտված համակենտրոնացում, որոնք կոչվում են ''իոնոլորտի գոտիներ'' կամ ''շերտեր''։ Շերտերն ընդունված է նշանակել '''D''', '''E''', '''F''' պայմանանշաններով։
== Իոնոլորտի
=== D շերտ ===
Իոնոլորտի ամենացածր շերտն է, որը տեղակայված է 60-80 կմ բարձրության վրա։ Էլեկտրոնային խտությունը չի գերազանցում 10<sup>3</sup> - 10<sup>4</sup> էլ/սմ<sup>3</sup>, բացի դրանից, այստեղ կան մեծ թվով բացասական իոններ, մոտավորապես 10<sup>8</sup> իոն/սմ<sup>3</sup>։
Տող 32 ⟶ 29՝
1926 թ-ին շոտլանդացի ֆիզիկ [[Ռոբերտ ՈՒոթսոն-Վատտ]]ը իոնոլորտ տերմինը օգտագործեց նամակում, որը հրատարակվեց միայն 1969 Nature հանդեսում։ 1927թ-ին [[Էդվարդ Վ. Էպլտոնը]] հաստատեց իոնոլորտի գոյությունը և 1947 թ-ին ստացավ [[Նոբելիան մրցանակ]] ֆիզիկայի ասպարեզում հետևյալ տեքստով. «Մթնոլորտի վերին շերտի ֆիզիկայի հետազոտության և հատկապես Էպլտոնի շերտի հայտնագործության համար»։
[[Լոյդ Բերկներ]]ը առաջինն էր ով չափեց իոնոլորտի բարձրությունը և խտությունը, որը անկասկած ազդեց կարճ ռադիոալիքների տարածման տեսության վրա։ [[Մորիս ՈՒիլքս]]ը և [[Ջոն Ռետկլիֆ]]ը ուսումնասիրեցին շատ երկար ռադիոալիքների տարածումը իոնոլորտում։ [[Վիտալի Գինզբուգ]]ը ստեղծեց [[էլեկտրամագնիսական ալիք]]ի` [[պլազմա]]յում և հատկապես իոնոլորտում տարածման տեսությունը։ 1962 թ-ին իոնոլորտի ուսումնասիրման համար բաց թողնվեց Alouette-1 կանադական արբանյակը։ Վերջինիս հաջողությունից հետո իոնոլորտի չափման և հետազոտության համար ուղարկվեցին Alouette-2 1965թ-ին և ISIS երկու արբանյակները 1969 և 1971թ-ին։
[[Կատեգորիա:Երկրի մթնոլորտ]]
| |||