«Դը Բրոյլի ալիք»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Դը Բրոյլի ալիքը''' միկրոմասնիկի հետ կապված ալիք, որն արտացոլում է նյութի [[մասնիկ-ալիքային երկվություն]]ը: 1924թ. տեսությունը մշակել է [[Լուի դը Բրոյլը]] իր թեկնածուական աշխատանքում<ref>L. de Broglie, ''Recherches sur la théorie des quanta'' («Քվանտային տեսության ուսումնասիրություններ»), Thesis (Paris), 1924; L. de Broglie, ''Ann. Phys.'' (Paris) '''3''', 22 (1925)</ref>: '''Դը Բրոյլի առնչությունները''' ցույց են տալիս, որ մասնիկի [[ալիքի երկարություն]]ը հակադարձ համեմատական է նրա իմպուլսին։ Այդ ալիքի երկարությունը հաճախ անվանում են նաև '''դը Բրոյլի ալիքի երկարություն''': Այլ կերպ ասած՝ դը Բրոյլի ալիքի [[հաճախություն]]ը ուղիղ համեմատական է մասնիկի լրիվ էներգիային, այսինքն՝ [[կինետիկ էներգիա|կինետիկ]] և [[պոտենցիալ էներգիա|պոտենցիալ]] էներգիաների գումարին։

 

[[Պատկեր:Propagation of a de broglie wave.svg|290px|"290px"|աջից|մինի| '''Դը Բրոյլի ալիքների''' տարածումը: Կոմպլեքս լայնույթի իրական մասը պատկերված է կապույտ, կեղծ մասը՝ կանաչ գույնով: Տրված ''x'' կետում մասնիկի գտնվելու հավանականությունը (պատկերված է թափանցիկության տարբեր աստիճաններով) բաշխված է ալիքի տեսքով,և մասնիկը որոշակի կոորդինատ չունի: Վերևում՝ հարթ ալիք, ներքևում՝ ալիքային փաթեթ:]]

 

1926թ. [[Էրվին Շրյոդինգեր]]ը հրապարակեց մի հավասարում, որը նկարագրում է «նյութական ալիքի» տարածումը և որից ստացավ ջրածնի էնեկգիական սպեկտրը։ Միևնույն թվականին [[Մաքս Բոռն]]ը հրապարակեց իր՝ այժմ ստանդարտ մեկնաբանությունը, ըստ որի դը Բրոյլի ալիքի լայնույթի մակերեսը տրված վայրում մասնիկի գտնվելու հավանականությունն է։ Այս մեկնաբանությունը հակադրվում է դը Բրոյլի մեկնաբանությանը, որի համաձայն ալիքը համապատասխանում է տեղայնացված մասնիկի ֆիզիկական շարժմանը։

 

=== Քվանտային մեխանիկա ===

Դը Բրոյլի հավասարումները կապ են հաստատում մասնիկի ''λ'' ալիքի երկարության և ''p'' իմպուլսի, ինչպես նաև ''<math>\scriptstyle \nu</math>''(f) հաճախության և ''E'' էներգիայի միջև<ref>{{cite book |title=Ատոմների, մոլեկուլների, պինդ մարմինների, միջուկների և մասնիկների քվանտային մեխանիկան|edition=2-րդ |first=R. |last=Resnick |first2=R. |last2=Eisberg |publisher=John Wiley & Sons |year=1985 |location=New York |isbn=0-471-87373-X }}</ref>

 

 

=== Հարաբերականության հատուկ տեսություն ===

Կիրառելով [[Հարաբերականության հատուկ տեսություն|հարաբերականության հատուկ տեսության]] ռելյատիվիստիկ իմպուլսի բանաձևը՝

 

 

=== Քառաչափ տարածություն ===

Տարածություն-ժամանակի քառաչափ չափողականությամբ '''P''' = (''E/c'', '''p''') և '''K''' = (''ω/c'', '''k''') վեկտորների օգնությամբ դը Բրոյլի առնչությունները գրվում են որպես մեկ հավասարում՝

 

 

== Փորձարարական հաստատումը ==

=== Տարրական մասնիկներ ===

1927թ. [[Քլինթոն Դեյվիսոն]]ը և Լեսթեր Ջերմերը, հետազոտելով դանդաղեցված [[էլեկտրոն]]ների ցրումը նիկելի վրա, հայտնաբերեցին, որ բյուրեղացանցի վրա դիտվում է [[Դեյվիսոն-Ջերմերի փորձ|էլեկտրոնների դիֆրակցիա]]։ Դը Բրոյլի ալիքի երկարությունը տեղադրելով Վուլֆ-Բրեգի պայմանում՝ էլեկտրոնի համար ստանում ենք նույնպիսի դիֆրակցիոն պատկեր, ինչպիսին կանխագուշակել էր Բրեգը ռենտգենյան ճառագայթների համար։ Մինչ դը Բրոյլի հիպոթեզը ընդունված էր համարել, որ դիֆրակցիան կարող է դիտվել միայն ալիքային միջավայրում։ Դեյվիսըն-Ջերմերի փորձը առանցքային նշանակություն ունեցավ [[քվանտային մեխանիկա]]յի զարգացման մեջ։ Ինչպես ֆոտոէֆեկտը վկայում է լույսի մասնիկային բնույթի մասին, այնպես դիֆրակցիոն փորձը ցույց է տալիս նյութի ալիքային բնույթը և լրացնում է [[մասնիկ-ալիքային երկվություն|մասնիկ-ալիքային երկվության]] տեսությունը։ Այս գաղափարից բխում է, որ ոչ միայն մասնիկը ի հայտ է բերում ալիքային հատկություններ, այլև կարելի է կիրառել [[ալիքային հավասարում]]ը՝ նկարագրելու համար նյութի հատկությունները դը Բրոյլի ալիքի երկարության միջոցով։