8053
edits
Առանց խմբագրման ամփոփման
(հեռացվել է Կատեգորիա:Քիմիա, ավելացվեց Կատեգորիա:Կատալիզ ՀոթՔաթ գործիքով) |
No edit summary |
||
|
'''Ինհիբրիտորներ'''՝ ({{lang-lat|inhibeo}} - կանգնեցնում եմ, զսպում եմ) քիմիական, արգելակիչներ, բնական կամ սինթետիկ նյութեր, որոնք արգելակում են կամ դադարեցնում որևէ քիմիական կամ կենսաբանական պրոցես:
== Կիրառում ==
Կիրառվում են անցանկալի երևույթները կանխելու կամ դադարեցնելու համար, օրինակ, [[կոռոզիա]]յից [[մետաղներ]]ի քայքայումը, վառելանյութերի, քսայուղերի, սննդանյութերի օքսիդացումը, պոլիմերացումը, պոլիմերների ծերացումը և այլն: Արգելակման արդյունավետությունը կախված է ինհիբրիտորի ու արգելակվող ռեակցիայի բնույթից, ինչպես նաև ինհիբրիտորի քանակից, ռեակցիայի միջավայր մտցնելու [[ժամանակ]]ից, [[ջերմաստիճան]]ից և այլ գործոններից:
== Կոռոզիայի ինհիբրիտորներ ==
Կոռոզիայի ինհիբրիտորները մտցվում են միջավայր մետաղները կոռոզիայից պաշտպանելու համար: Կոռոզիայի ինհիբրիտորի պաշտպանիչ ազդեցությունը որոշվում է էլեկտրաքիմիական ռեակցիայի [[կինետիկա]]յի փոփոխմամբ: Տարբերում են
*անոդային,
* կաթոդային և
*խառը կոռոզիայի ինհիբրիտորներ:
;անոդային կոռոզիայի ինհիբրիտոր
Որպես անոդային կոռոզիայի ինհիբրիտոր կիրառում են օքսիդիչ քրոմատներ և նիտրիտներ,
;կաթոդային կոռոզիայի ինհիբրիտոր
որպես կաթոդային կոռոզիայի ինհիբրիտոր՝ [[արսեն]]ի և [[բիսմութ]]ի [[աղեր]], ինչպես նաև տարբեր [[օրգանական միացություններ]]:
Կոռոզիայի միջավայրի բնույթից կախված, լինում են
*թթվային,
*չեզոք և
*հիմնային միջավայրերի,
ինչպես նաև
*մթնոլորտային կոռոզիայի ինհիբրիտորներ:
Սև մետաղները կոռոզիայից պաշտպանելու համար կիրառվում են դիցիկլոհեքսիլամոնիումի նիտրիտը, ցիկլոհեքսիլամոնիումի կարբոնատը, միգանյութի կամ հեքսամեթիլենտետրամինի (ուրոտրոպինի) խառնուրդը նատրիումի նիտրիտի հետ, իսկ սև մետաղները գունավորների հետ համակցված՝ նիտրո- և դինիտրո- բենբենգոյական [[թթուներ]]ի աղերը [[ամիններ]]ի հետ:
== Օքսիդացման ռեակցիաներ==
Օքսիդացման ռեակցիաների ինհիբրիտորները արգելակում են մոլեկուլային թթվածնով օքսիդացումը, ավելացվում են վառելանյութերին, յուղերին, քսուքներին՝ նրանց պահելու և կիրառման ժամանակ օքսիդացումը դանդաղեցնելու համար: Որպես օքսիդացման ռեակցիաների ինհիբրիտորները կիրառվում են ֆենոլներ, արոմատիկ ամիններ և այլն:
== Սննդանյութերի օքսիդացում ==
Սննդանյութերի օքսիդացման ինհիբրիտորները արգելակում են [[ճարպեր]]ի և ճարպ պարունակող մթերքների օքսիդացումը: Բնական նյութերից կիրառում են [[համեմունքներ]] (ծոթոր, եղեսպակ, չաման և այլն), որոնք մթերքին տալիս են հաճելի հոտ և արգելակում նրանց օքսիդացումը (կծվածությունը): Իսկ սինթետիկ նյութերից կիրառում են գալաթթվի էթիլ- և պրոպիլէսթերները, ինչպես նաև բազմաթիվ ֆենոլներ և ամիններ (օրինակ, կտավատի ձեթը օքսիդացումից պաշտպանելու համար):
== Պոլիմերացում ==
Պոլիմերացման ինհիբրիտորները արգելակում են կամ դանդաղեցնում մոնոմերների պոլիմերացումը թորելու կամ պահելու ժամանակ: Պոլիմերացման ինհիբրիտորները պահպանում են ոչ միայն ինքնապոլիմերացումից, այլև [[օդ]]ի թթվածնի օքսիդացումից: Պոլիմերացման ինհիբրիտորներ են [[ծծումբ]]ը, տարբեր ֆենոլներ, տանինը, պղնձի աղերը և այլն:
{{ՀՍՀ}}
[[Կատեգորիա:Կատալիզ]]
| |||