«Թվի քերականական կարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Թիվ''', [[քերականական կարգ]], դրսևորվում է [[գոյական]]ական, [[դերանուն|դերանվանական]] ու [[բայ]]ական համակարգերում, [[հին հայերեն]]ում` նաև [[ածական]]ների ու [[թվական]]ների մեջ: Ժամանակակից հայերենում ունի երկու դրսևորում` [[եզակի թիվ]] և [[հոգնակի թիվ]]։ [[Գրաբար]]ում, [[Միջին հայերեն|միջին գրական հայերենում]], ինչպես նաև որոշ բարբառներում պահպանվում են նաև [[երկակի թիվ|երկակի թվի]] հետքեր<ref>Հ. Պետրոսյան, Հայերենագիտական բառարան, Երևան, 1987, էջ 226:</ref>։

{{հիմնական|եզակի թիվ}}

Եզակի թիվը ցույց է տալիս մեկ առարկա։ Սովորաբար այն բառի ուղիղ ձևն է։ Եզակին բազմանշանակ է, այն ցույց է տալիս ոչ միայն մեկ առարկա, այլև տվյալ տեսակի առարկաներից յուրաքանչյուրի քանակային հարաբերությունը, նրանց այս կամ այն խումբը և այլն, օրինակ` ''Ծառից խնձոր ընկավ: Խնձորն օգտակար միրգ է: Աղջիկը խնձոր էր քաղում:'' Առաջին նախադասության մեջ խոսքը վերաբերում է մեկ առարկայի, երկրորդում` տվյալ տեսակի բոլոր առարկաներին, իսկ երրորդում եզակի թվով դրված բառը վերաբերում է նույն տեսակի առարկաների մի խմբին։

{{հիմնական|հոգնակի թիվ}}

Հոգնակի թիվը ցույց է տալիս մեկից ավելի միատեսակ առարկաներ։

* Բառահիմքի փոփոխությամբ - (''{{lang-ru|«человек»}} -մարդ, «люди» - մարդիկ'').

* Հնչյունափոխությամբ - («{{lang-ar|կիտաբ}}» — «գիրք», «կուտուբ» — «գրքեր»).

 

Հոգնակի թիվը կարող է արտահայտել տարբեր նշանակությւոններ`

*«մեծ խումբ» - «Խավարասերների ներկայությունը տունը դարձնում է անտանելի:»,

*հարգալից դիմում - «Դուք կարող եք ներս մտնել:» և այլն։

''Հավաքական գոյականները'' ցույց են տալիս միատեսակ առարկաների հավաքական ամբողջություն, բազմություն։ Դրանք ձևով եզակի են, նախադասության մեջ գործածվում են որպես եզակի գոյականներ, բայց արտահայտում են հոգնակի թվի իմաստ, օրինակ` ''ուսանողություն, հայություն, գյուղացիություն: Ուսանողությունը նշեց բուհի հիմնադրման 20-ամյակը:''։ Սրանք սովորաբար կարող են փոխարինվել համապատասխան հոգնակի թվով, օրինակ` ''Ուսանողները նշեցին բուհի հիմնադրման 20-ամյակը''։

 

Հայերենում հավաքական գոյականներ են կազմվում ''-ություն, -եղեն, -անք, -ենք, -ոնք, -այք, -անի'' [[ածանց]]ներով, ինչպես` ''երիտասարդություն, Վարդանանք, ամանեղեն, դեղորայք, առածանի'' և այլն։

 

''Անեզական գոյականները'' ({{lang-lat|Pluralia tantum}} - «միայն հոգնակի»}) գործածվում են միայն հոգնակի ձևով, բայց ունեն եզակիի իմաստ։ Դրանք մեծ մասամբ աշխարհագրական անուններ են, օրինակ` ''[[Նիդերլանդներ]], [[Ֆիլիպիններ]], [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]], [[Ալպեր]], [[Հիմալայներ]]'' և այլն։ Որոշ լեզուներում մի շարք բառեր ունեն մաիյն հոգնակիի ձև, իսկ դրանց հայերեն համարժեքներն ունեն եզակիի ձև, օրինակ` ռուսերեն ''брюки, качели, ножницы, очки, часы, шахматы, шашки'', անգլերեն ''scissors, glasses, trousers'' բառերը։

''Անհոգնական գոյականները'' ({{lang-lat|Singularia tantum}} - «միայն եզակի») իրենց արտահայտած հատուկ իմաստների պատճառով (հաշվարկելի չեն) ունեն միայն եզակիի ձև։ Նման բառերը երբեմն կարող են գործածվել նաև հոգնակի թվով, սակայն այս դեպքում հոգնակին ունի որոշակիորեն յուրահատուկ և համեմատաբար հազվադեպ կիրառություն:

 

Սովորաբար միայն եզակի թվով են գործածվում`

*Վերացական հասկացությունների անուները` ''հպարտություն, խաղաղություն, [[սեր]], զայրույթ'' և այլն:

 

== Ծանոթագրություններ ==

{{ծանցանկ}}