«Եղունգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Եղունգներ''', եղջերային թիթեղներ ([[ճանկեր]]ին հոմոլոգ)<ref>Биологический энциклопедический словарь / ''[[Гиляров, Меркурий Сергеевич|Гиляров М. С.]], [[Баев Александр Александрович|Баев А. А.]], Винберг Г. Г., [[Заварзин Георгий Александрович|Заварзин Г. А.]] и др.'' — М.: Советская энциклопедия, 1986. С. 267.</ref>, որոնք գտնվում են [[պրիմատներ]]ի մեծամասնության վերին և ստորին վերջույթների մատների ծայրերի արտաքին մակերեսին։ Եղունգները համարվում են [[էպիդերմիս]]ի ածանցյալներ։

Օնիխոլոգիան հատուկ գիտություն է,որը զբաղվում է եղուգների վիճակի դիագնոստիկայով<ref>[http://interfax.by/article/63833 Ногтевая диагностика, ониходистрофия, онихология, цвет ногтей, поражение ногтевой платины, кератин | Редкие специалисты на interfax.by]</ref>։

Եղունգների ֆունկցիան մատների ֆալանգների պաշտպանությունն է,որպեսզի չվնասվեն փափուկ հյուսվածքների նյարդային վերջավորությունները։ Օգնում են [[քոր]]ի ժամանակ և ապահովում են մատների ծայրերի կարծրությունը, տարբեր մանիպուլյացիաների ժամանակ։

Եղունգների առջևի ծայրը ազատ է,իսկ հետին և կողմնային մասերը շրջապատված են մաշկային շերտով։ Մաշկային շերտի վերին մասը բարձրանում է եղունգի վրա ու կոչվուն է պրոքսիմալ մահիկ([[կուտիկուլ]]),կատարում է պաշտպանական դեր,թույլ չի տալիս օտար մարմիններին և բակտերիաների թափանցել եղունգի աճման հատված։ Մահիկի ծայրում կան եղջերացած բջիջներ։

Տարբերում են եղունգի մարմին և արմատ։ Եղունգի արմատ է կոչվում պրոքսիմալ մահիկի տակ գտնվող հետին հատվածը։ Արմատի միայն մի փոքր հատվածն է դուրս մնում մահիկի տակից, այն սպիտակ կիսալուսնի տեսք ունի։ Եղունգի արմատը կոչվում է նաև մատրիցա։ Մատրիցան կազմված է էպիթելային բջիջներից և այստեղ տեղի է ունենում եղունգի ձևավորումը։ Այս բջիջների փշային շերտում կան օնիխոբլաստներ,որոնք ձևավորում են եղունգը և վերածվում են եղջերային թիթեղի։

 

Հիմնականում եղունգի թիթեղը կազմված է [[Կերատիններ|կերատինից]], որը նաև մաշկում գտնվող [[սպիտակուց]] է։ [[Մազեր]]ը նույնպես առաջանում են կերատինից։ Մազերում և եզունգներում կերատինի ամրությունը պայմանավորված է նրանով, որ այս սպիտակուցի մոլեկուլում կա մեծ քանակությամբ ծծմբի ատոմներ։ Առաջացնելով մոլեկուլների միջև կապեր ծծումբը ապահովում է կերատինի կարծրությունը։ Ծծումբի քանակը (ավելի կոնկրետ ծծումբ պարունակող սպիտակուցի[[՝ցիստեին]]ի ) պայմանավորված է նաև ժառանգական գործոններով։ Որոշ մարդկանց օրգանիզմում ցիստեինի պարունակությունը բարձր է,ինչն էլ դարձնում է եղունգները ավելի ամուր։ Կերատինի շերտերի արանքում կան [[ճարպ]]ի ու ջրի բարակ շերտեր։ Հենց այս շերտերն էլ ապահովում են եղունգի [[էլաստիկություն]]ն ու [[փայլ]]ը։ Եղունգները կարող են կլանել ջուր և մեծացնել իրենց հաստությունը։ Դա է պատճառը ,որ ջրի հետ հաճախ շփվող մարդկանց եղունգները դառնում են ավելի փափուկ ու հաստ։ Բացի ծծումբից եղունգը պարունակում է նաև այլ միկրոտարրեր․ [[կալցիում]], [[քրոմ]],[[ֆոսֆոր]], [[սելեն]] և [[ցինկ]]։ Սրանց բացակայությունը առաջացնում է եղունգի հիվանդագին վիճակ։

Եղունգները [[մազեր]]ից ավելի դանդաղ են աճում։ Շաբաթվա ընթացքում ձեռքի եղունգները աճում են մոտավորապես 1-2մմ,իսկ ոտքերինը՝ 0,25-1մմ։ Եղունգի ամբողջական թարմացումը տեղի է ունենում կես տարվա ընթացքում։ [[Հումորալ կարգավորում|Հումորալ]] փոփոխությունները (հասունացման շրջան,մենստրուացիոն շրջան, [[հղիություն]],գարնանային շրջան) ազդում են եղունգների աճի արագության վրա։ Աճի արագությունը նվազում է չափազանց խիստ [[սննդակարգ]]ի ([[ճարպեր]]ի, [[սպիտակուցներ]]ի, [[վիտամիններ]]ի ցածր պարունակություն)և արյան շրջանառության ու նյութափոխանակության խանգարման հետ կապված հիվանդությունների ժամանակ։

== Հետաքրքիր փաստեր ==