«Խեթական պետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:AlterOrient2.png|մինի|300px|Հին արևելք. Միկենյան մշակույթը, Հին Եգիպտոսը,
'''Խեթական պետություն''', Խատտի, Հաթի, հնագույն պետություն [[Փոքր Ասիա]]յում։ Ստեղծվել է մ. թ. ա. մոտ XVIII դ. 1-ին կեսին, երբ [[Կուսսարա]] քաղաքի առաջնորդ Անիտտան միավորել է խեթերի քաղաք-պետությունները, գրավել [[Նեսան]], [[Հատտուսա]]ն և այլն։ Մ. թ. ա. XVIII դ. 2-րդ կեսին Լաբարնան (Թաբարնա) դարձել է թագավոր (Թուդխալիա I) և սկզբնավորել խեթական պետությունը (Հին թագավորություն, մ. թ. ա. XVIII - XVII դդ.)։ Նրա անունը հետագայում դարձել է խեթական թագավորների տիտղոս։ Խեթական պետությունը մոտավորապես ընդգրկել է Հալիս գետի ավազանը։
Տող 9.
== Հարաբերությունները Հայասայի հետ ==
Խեթերը աշխարհի այն հնագույն ժողովուրդներից են եղել, որոնք հայերին կոչել են այնպես, ինչպես հայերն են իրենց անվանում՝ հայ: Մ.թ.ա.15-13-րդ դարերում գրված խեթական արձանագրություններում հիշատակված է [[Հայասա]] երկիրը:
▲Խեթերը աշխարհի այն հնագույն ժողովուրդներից են եղել, որոնք հայերին կոչել են այնպես, ինչպես հայերն են իրենց անվանում՝ հայ: Մ.թ.ա.15-13-րդ դարերում գրված խեթական արձանագրություններում հիշատակված է [[Հայասա]] երկիրը: խեթերեն հոգնակի մասնիկ էին ''սա''-ն և ''ասա''-ն: Հայասա խեթերեն նշանակում էր և հայեր, և հայերի երկիր՝ Հայաստան: Հայքի գավառների ու քաղաքների անունները խեթերենում քիչ են ձևափոխված, օրինակ՝ ''Թարհիգամա'' քաղաքը հայոց Թորգոման է(հետո կոչվել է Թորդան), հիշատակվում է ''Ուրա'' բերդը, որ հայոց Ուռենն է, ''Կումախան'', որ հայոց Կեմախն է, ''Խախան'', որ հայոց Խախ բնակավայր է (Երզնկայի մոտ): Խեթական արձանագրությունները պատմում են, որ Հայքը երբեմն դաշնակցել Խաթթիից արևմուտք գտնվող [[Արծավա]] և հյուսիսում գտնվող [[Կասկա]] պատությունների հետ, որոնք ժամանակ առ ժամանակ հարձակվել են Խաթթիի վրա: Խաթթերի [[Թուդհալիա Երրորդ]] թագավորը ինքն է հարձակվում Հայքի ու Կասկայի վրա՝ նվաճելով շրջաններ, սակայն հայերը և կասկերը [[Կեմախի ճակատամարտ]]ում հետ են մղում խեթերին: Թուդհալիայի մահից հետո դաշնակիցները հարձակվում են Խաթթիի վրա, գրավում Խաթուսա մայրաքաղաքը և այրում այն: Մ.թ.ա. 1380-1346թթ.Խաթթիում իշխում էր [[Սուպիլուլիումա]] թագավորը, որը կործանում է [[Միտանի]] պետությունը, հաշտություն կնքում Հայքի հետ, իսկ որպես դաշինքի ամրապնդում Հայքի թագավոր [[Խուկաննա]]ն ամուսնում Սուպիլուլիումայի դստեր հետ: Սակայն Խաթթիի հայորդ թագավոր [[Մարսիլի Երկրորդ]]ը խախտում է դաշինքը և հարձակվում Հայքի վրա, որի թագավորն էր [[Աննիա]]ն (նրա անունով է կոչվել Հայքի Անի քաղաքը): Փոխադարձ հաջողությունները շարունակվում են երկար ժամանակ, մինչև գլխավոր վտանգը դառնում է [[Ասորեստան]]ը:
== Աղբյուրներ ==
* Ռ.Իշխանյան <<Պատկերազարդ պատմություն հայոց>>[http://freebooks.do.am/load/patkerazard_patmowt39yown_hayoc_r39afayel_ishxanyan/23-1-0-1357]
* Խեթական պետություն[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1222]
|