|
}}
''' Vardanyan Arsine Խոր Վիրապ, 1111111ԽորԽոր վիրապի վանք''', ճարտարապետական հուշարձան, XVII դարի վանք-ամրոց [[Մեծ ՀայքիՀայք]]ի [[Այրարատ նահանգինահանգ]]ի [[Ոստան գավառումգավառ]]ում, [[Արաքս]] գետի[[գետ]]ի ձախ կողմում, Փոքր Վեդի գյուղի մոտակայքում, պատմական Արտաշատ քաղաքի բլուրներից մեկի վրա111վրա (այժմ՝ [[ՀՀ]] [[Արարատի մարզիմարզ]]ի Լուսառատ գյուղից հարավ-արևմուտք)։ Եղել է Հայոց հանրահայտ ուխտատեղիներից՝ կապված Գրիգոր Ա Լուսավորչի անվան հետ։
111Վիրապը Վիրապը օձերով, թունավոր միջատներով լի մի խոր փոս էր, ուր գցում էին դատապարտյալին։ Ըստ Ագաթանգեղոսի՝[[Ագաթանգեղոս]]ի՝ Տրդատ 3-րդ Մեծը քրիստոնյաների հալածանքի շրջանում [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Գրիգոր ԼուսավորչինԼուսավորչի]]ն նետել է Արտաշատի արքունական բանտի գուբը, որտեղ Լուսավորիչն անցկացրել է մոտ 14 տարի։111տարի։ Լուսավորիչը Խոր վիրապից դուրս գալուց հետո ստանալով արքայի աջակցությունը, քրիստոնեությունը դարձնում է իբրև պետական կրոն։
1111ՄոտՄոտ 642 թ.-ին Ներսես Գ կաթողիկոսը սրբազան վիրապի վրա կանգնեցրել է մի մատուռ, որը, ճարտարապետ Մ. Մնացականյանի կարծիքով, X դարի արաբ պատմիչ Ալ-Մուկադդասիի նկարագրած՝ սպիտակ կրաքարից, ներսում 8 սյուներով, բոլորաձև կենտրոնակազմ կառույց է։111Մատուռըէ։ Մատուռը իր ծավալատարածական կոմպոզիցիայով և կառուցվածքային սկզբունքով որոշ նմանություն է ունեցել Զվարթնոցին։ 111ԱվերվածԱվերված շինության տեղում 1662-ին կառուցվել է թաղածածկ մատուռ, որը կանգուն է մինչև օրս։ Մատուռի Ավագ խորանից աջ գտնվող մտոցը ուղղաձիգ աստիճանների (ներկայիս՝ մետաղյա) միջոցով տանում է ներքնահարկ, ուր 4, 4 մ տրամագծով, 6 մ խորությամբ, գմբեթանման գոգավոր ծածկով վիրապն է։111է։ Կոմպլեքսից կիսավեր պահպանվել են նաև բուրգավոր պարիսպը, որի պատերի երկայնքով տեղադրված են սեղանատուն, խուցեր և այլ օժանդակ վանքային կառույցներ։ Պարսպից ներս, կենտրոնում, Ս. Աստվածածին գլխավոր եկեղեցին է, որին արևմուտքից կից է զանգակատունը։
111 [[13-րդ դարիցդար]]ից սկսած Խոր Վիրապը բացի կարևոր սրբատեղի լինելուց, դարձել է կրթության և գիտության համահայկական կենտրոն. [[1255]] թ. [[Վարդան ԱրևելցինԱրևելցի]]ն վանքում հիմնում է բարձրագույն դպրոց, որի նշանավոր սաներից են դառնում [[Վարդան ԱրևելցԱրևելցի]]ն, [[Եսայի ՆչեցինՆչեցի]]ն, [[Հովհաննես ԵրզնկացինԵրզնկացի]]ն, [[Գևորգ ՍկևռացինՍկևռացի]]ն, [[Ներսես ՄշեցինՄշեցի]]ն, որը հետագայում Խոր Վիրապի դպրությունը բարձրացրեց նոր մակարդակի:1111մակարդակի։
1111 [[16-րդ դարումդար]]ում Հայաստանի[[Հայաստան]]ի քաղաքական և տնտեսական ծանր դրության պատճառով վանքի շինությունները վնասվում են։ [[1666]]-1669թթ[[1669]] թթ. Դավիթ վրդ. Վիրապեցին կառուցում է վանքի պարիսպները և ներսում գտնվող շինություններ:1111շինությունները։
1111[[1669]] 1669թթ.-ին սկսվել են վիրապից հողահանության աշխատանքները և դրա վրա 14-րդ դարում կառուցված մատուռի փոխարեն Սուրբ Գրիգոր եկեղեցու կառուցումը։111կառուցումը։ Վիրապն ունի մոտ 4.5 մ տրամագիծ և 6.5 մ խորություն։ Այն արտաքուստ գոտևորված է կրաքարե սալերով, ունի արձանագրություններ, բարձրաքանդակներ։
1111 [[1703]] թ.-ին ավարտին է հասցվել կենտրոնական Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հիմնովին վերակառուցումը։ [[19-րդ դարիդար]]ի վերջին այդ եկեղեցու արևմտյան ճակատին կից կառուցվել է սյունազարդ զանգակատունը։1111զանգակատունը։
1111 [[1970]]-[[1980]]-ական թթ [[Վազգեն Ա]] Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ջանքերով նորոգվել են վանքի պարիսպները և այլ շինություններ։111111111111շինություններ։
<center>
|
