«Վիրք»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
ուղղումներ |
||
Տող 55.
'''Վիրք''' ({{lang-ka|იბერია}}, {{lang-la|Iberia}}, {{lang-grc|Ἰβηρία}}), պատմական երկիր [[Անդրկովկաս]]ի կենտրոնական մասում։ Հարավից և հարավ-արևմուտքից սահմանակցում էր [[Մեծ Հայք]]ին, արևմուտքից՝ [[Կողքիս]]ին, հյուսիսից [[Ալանիա]]յին, արևելքից [[Աղվանք]]ին։ Մայրաքաղաքներ են եղել [[Մցխեթ]]ը, [[Արմազ]]ը և [[Թբիլիսի]]ն։ Հունա-հռոմեական հեղինակների մոտ կոչվել է նաև '''Իբերիա'''։
== Անվանում ==
Մինչև մ.թ.ա. III-IIդդ. [[Իսպանիա]]ն ևս կոչվել է Իբերիա և անունների նմանություններից հույն և լատինական հեղինակները ենթադրել են, որ Կովկասի իբերները, այսինքն՝ վրացիները, առաջացել են Պիրենեյան թերակղզու իբերներից։ XIX դարից սկսած առանց գիտական որևէ լուրջ կռվանի, որոշ հետազոտողներ ջանում են հիմնավորել այդ ենթադրությունը՝ առնչություններ որոնելով բասկերենի և վրացերենի միջև։ [[Կուր]] գետի հովտում՝ ցեղային միության հիմքի վրա, մ.թ.ա.IV-III դդ. սահմանագծում առաջացավ վաղ ստրկատիական պետություն, որի հիմնադիրը, ըստ վրացական ավանդական պատմության, Քարթլիի տանուտեր [[Փառնավազ]]ն էր։ Բնակչության հիմնական զբաղմունքը երկրագործությունն ու անասնապահությունն էր։ Մայրաքաղաք [[Մցխեթա]]յում, ինչպես նաև մյուս քաղաքներում զարգացած էին արհեստներն ու առևտուրը։ ▼
Մինչև մ.թ.ա. 3-2-րդ դարերում [[Իսպանիա]]ն ևս կոչվել է ''Իբերիա ''և անունների նմանություններից հույն և լատինական հեղինակները ենթադրել են, որ Կովկասի իբերները, այսինքն՝ վրացիները, առաջացել են [[Պիրենեյան թերակղզի|Պիրենեյան թերակղզու]] իբերներից։ 19-րդ դարից սկսած առանց գիտական որևէ լուրջ կռվանի, որոշ հետազոտողներ ջանում են հիմնավորել այդ ենթադրությունը՝ առնչություններ որոնելով բասկերենի և վրացերենի միջև։
== Պատմություն ==
▲
[[Արտաշես Ա]]-ն Վիրքից ազատագրում է զավթված և [[Երվանդունիներ]]ի օրոք [[Երվանդյան Հայաստան]]ի կազմի մեջ մտնող [[Գուգարք]] նահանգը և միացնում Մեծ Հայքին։ [[Տիգրան Մեծ]]ի ժամանակ Վիրքը եղել է [[Մեծ Հայք]]ի գերիշխանության տակ։ [[Մ.թ.ա. 66]] թ. Արտաշատի պայմանագրով դուրս է եկել հայկական գերիշխանությունից։ [[387]] թ. [[Մեծ Հայք]]ի բաժանումից հետո [[Գուգարք]] նահանգը կցվել է Վիրքին և ստեղծվել [[Վրաց մարզպանություն]]ը։ 337-ին [[քրիստոնեություն]]ը հայտարարվեց պետական կրոն։
Ծիսակատարության լեզուն հունարենն ու ասորերենն էին, օգտագործվող այբուբենը՝ հունականն ու ասորականը։ [[Վահանանց պատերազմ]]ի ժամանակ [[հայ-վրացական զորք]]երը [[Ճարմանայի դաշտ]]ում ծանր պարտություն կրեց պարսկական զորքից։ [[862]]-[[1022]]
Վիրքը իր հզորության գագաթնակետին է հասել [[Դավիթ Շինարար]] թագավորի օրոք։ Վրաց [[Թամար]] թագուհին հայ-վրաց. զորքրով [[Զաքարե և Իվանե եղբայրներ]]ի օգնությամբ ազատագրել են [[Հայաստան]]ի բազմաթիվ շրջաններ։ [[1199]]թ. վերջնական ազատագրվում է [[Բագրատունյաց Հայաստան]]ի սիրտ [[Անի]]ն։ Ազատագրած տարածքները տրվեցին հիմնականում [[Զաքարյաններ]]ին։ [[Վրաց Բագրատունյաց թագավորություն]]ը ավարտվեց [[1801]]
== Տես նաև ==
| |||