«Քաղցկեղածին գործոններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{անաղբյուր}}'''Քաղցկեղածին գործոններ''', ({{lang-lat|cancer}} - [[քաղցկեղ]] և {{lang-gr|genos}}), օնկոգեն, բլաստոմոգեն գործոններ, ֆիզիկական գործոններ, քիմիական նյութեր և կենսաբանական օրգանիզմներ, որոնք, ազդելով [[կենդանի]] հյուսվածքների վրա, առաջացնում են չարորակ նորագոյացություններ:
== Քիմիական գործոններ ==
Քիմիական գործոնները կարող են առաջացնել [[քաղցկեղ]] և այլ չարորակ ու բարորակ ուռուցքներ՝ [[մաշկ]]ի վրա, շնչուղիներ ու մարսողական ուղիներ ընկնելիս և միզային համակարգով [[օրգանիզմ]]ից հեռանալիս: Քիմիական գործոնները պարունակվում են տարբեր ծխերի մեջ, արդ. թափոններում և ներքին այրման շարժիչների արտանետած [[գազ]]երում (ավտոտրասպորտ, ավիացիա և այլն): Որոշ մասնագիտությունևերի բնագավառում աշխատողներ կարող են հիվանդանալ [[քաղցկեղ]]ով, որի պատճառն այս կամ այն քիմիական նյութի հետ երկարատև շփումն է. ծխնելույզ մաքրողները հիվանդանում են մաշկի, իսկ անիլինային ներկերի արտադրությունում աշխատողները՝ միզապարկի քաղցկեղով: Ճառագայթաակտիվ հանքապար արդյունահանողները և ռենտգենյան սարքերը սպասարկող բժշկական և տեխնիկական անձնակազմը [[իոն]]ացնող ճառագայթների ազդեցությամբ կարող են հիվանդանալ չարորակ ուռուցքներով: Մթնոլորտի օդի աղտոտվածության նվազեցման աշխատանքները, ծխելու դեմ պայքարը, արտադրանքի շարժընթացի հերմետիկացումը և փակ [[տեխնոլոգիա]]ն դադարեցնում են աշխատողների շփումը վնասակար նյութերի հետ, դրանով կանխարգելում [[թոքեր]]ի քաղցկեղը: Ներքին այրման շարժիչների կատարելագործումը, ջեռուցման համակարգերում [[վառելանյութ]]ի այրման ռացիոնալացումը, մետաղաձող, արդ-յանարդյունաբերության մեջ տեխնոլոգիայի կատարելագործումը նպաստում են քիմիական գործոնների թափոնների նվազեցման: Նպատակահարմար քաղաքաշինությունը, փողոցների օդափոխելիությունը և այլն կանխում են [[տրանսպորտ]]ի արտանետած [[գազ]]երի կուտակումը: [[Շրջակա միջավայր]]ի աղտոտման հաստատված են քիմիական գործոնների սահմանային [[մթնոլորտ]]ում, ջրային ավազաննետոտվածության կանխման համար թույլատրելի կոնցենտրացիաներում և