|
[[Պատկեր:Fish v.jpg|400px|մինի|աջից|Ձկների կերակրման ժամանակ արտահայտաված գրգռականություն]]
'''Գրգռականություն''' , կենդանիների, կենդանի նյութի՝ արտաքին և ներքին միջավայրի տարբեր ազդեցություն ներին պատասխանելու ընդհանուր հատ կությունը։հատկությունը։ Շրջապատող միջավայրի ազ դակներինազդակներին կևնդանի նյութը պատասխա նումպատասխանում է ինչպես ոչ առանձնահատուկ փո փոխությունևերովփոփոխությունևերով (նյութափոխանակու թյաննյութափոխանակության տեղաշարժեր, Էլեկտրական պո տենցիալիպոտենցիալի փոփոխություն, ջերմության ան ջատումանջատում), այնպես Էլ առանձնահատուկ ֆունկցիաների իրականացմամբ (նյար դայիննյարդային իմպուլսի հաղորդում, մկանի կծկում, գեղձից հյութազատում)։
== Գրգռականության որոշվում ==
Գրգռականությունը որոշվում է [[սպիտակուց]]ային մարմինների պլաստիկությամբ։ Ֆիզիոլոգիական պրոցեսների կենսաքիմիակաև հիմքերը հետազոտելիս հայտնաբևրվելհայտնաբերվել են նկարագրվել են հատուկ սպիտակուցներ օրինակ, մկանների կծկվող սպիտակուցը՝ [[միոզինը]] իսկ սպիտակուցների կառուցվածքում՝ ֆունկցիոնալ օրինակ, սուլֆհիդրիլային խմբերը։ Սուլֆհիդիլային խմբերը մեկուսացնելիս [[օրգանիզմ]]ի մի շարք [[ռեակցիա]]ներ անհետանում կամ [[այլափոխում|այլափոխվում]] են։
իսկ սպիտակուցների կառուցվածքում՝ ֆունկցիոնալ օրինակ, սուլֆհիդրիլային խմբերը։ Սուլֆհիդիլային խմբերը մեկուսացնելիս [[օրգանիզմ]]ի մի շարք [[ռեակցիա]]ներ անհետանում կամ [[այլափոխում|այլափոխվում]] են։ Նյարդային համակարգից զուրկ կենդանինևրը (օրինակ, նախակենդանիները) գրգռումը ընկալում են ամբողջ [[բջջապլազմա]]յով, իսկ նյարդային համակարգ ունեցողները՝ հատուկ գոյացություննևրի՝ ռեցեպտորների միջոցով։ Գրգռականություն միավորը գրգիռման շեմքն Է՝ արտաքին ազդեցության այն նվազագույն ուժը, որն ահհրաժեշտ և բավարար է [[հյուսվածք]]ի գործունյա վիճակ առաջացնելու համար։ Որոշ հեղինակներ գրգռականություն հասկացությունը նույնացնում են [[դրդողականություն|դրդողականության]] հետ։ Հետազոտողների մեկ այլ խումբ դրդողականությունը դիտում է որպես կենդանի նյութի ավելի բարդ հատկություն, որը հատուկ է միայն որոշ այս պես կոչված դրդվող [[հյուսվածք]]ներին։ Գրգռականության բնականոն մակարդակը կենդանի [[օրգանիզմ]]ում պահպանվում և կարգավորվում է [[նյարդ]]ային համակարգով։ Գրգռականություն բույսևրի, բուսական օրգանիզմներին հսհատուկ են գրգռականությունը ն դրդողականությունը։ Բուսական հյուսվածքներում որոշակի ուժի, տնողության և [[հաճախականություն|հաճախականությաև]] որնէ գրգռմանը ի պատասխան զարգանում է դրդման վիճակ, որը բնորոշվում է գործողության պոտենցիալների և հոսանքի առաջացմամբ, բջիջների ու հյուսվածքների գործունեության ուժեղացմամբ։ Բույսերում ևս հայտնաբերվել են կծկվող [[սպիտակուց]]ներ, որոնք շատ նման են կենդանական [[հյուսվածք]]ի սպիտակուցին։ Սակայն [[բույս]]երը, որպես կանոն չունեն գրգռումը ընկալող և դրդումը հաղորդող հատուկ հյուսվածքներ, ինչպիսիք են [[կենդանի]]ների նյարդային բջիջները։ Արտաքին և ներքիև գրգռիչներիև արձագանքելու հատկությամբ օժտված են բույսերի բոլոր [[բջիջ]]ները, սակայն ավելի զգայուն են երիտասարդ
Նյարդային համակարգից զուրկ կենդանինևրը (օրինակ, նախակենդանիները) գրգռումը ընկալում են ամբողջ [[բջջապլազմա]]յով, իսկ նյարդային համակարգ ունեցողները՝ հատուկ գոյացություննևրի՝ ռեցեպտորների միջոցով։
== Գրգռականություն միավոր ==
Գրգռականություն միավորը գրգիռման շեմքն Է՝ արտաքին ազդեցության այն նվազագույն ուժը, որն ահհրաժեշտ և բավարար է [[հյուսվածք]]ի գործունյա վիճակ առաջացնելու համար։ Որոշ հեղինակներ գրգռականություն հասկացությունը նույնացնում են [[դրդողականություն|դրդողականության]] հետ։ Հետազոտողների մեկ այլ խումբ դրդողականությունը դիտում է որպես կենդանի նյութի ավելի բարդ հատկություն, որը հատուկ է միայն որոշ այս պես կոչված դրդվող [[հյուսվածք]]ներին։ Գրգռականության բնականոն մակարդակը կենդանի [[օրգանիզմ]]ում պահպանվում և կարգավորվում է [[նյարդ]]ային համակարգով։ Գրգռականություն բույսևրի, բուսական օրգանիզմներին հատուկ են գրգռականությունը ն դրդողականությունը։
Բուսական հյուսվածքներում որոշակի ուժի, տնողության և [[հաճախականություն|հաճախականությաև]] որնէ գրգռմանը ի պատասխան զարգանում է դրդման վիճակ, որը բնորոշվում է գործողության պոտենցիալների և հոսանքի առաջացմամբ, բջիջների ու հյուսվածքների գործունեության ուժեղացմամբ։ Բույսերում ևս հայտնաբերվել են կծկվող [[սպիտակուց]]ներ, որոնք շատ նման են կենդանական [[հյուսվածք]]ի սպիտակուցին։ Սակայն [[բույս]]երը, որպես կանոն չունեն գրգռումը ընկալող և դրդումը հաղորդող հատուկ հյուսվածքներ, ինչպիսիք են [[կենդանի]]ների նյարդային բջիջները։ Արտաքին և ներքիև գրգռիչներիև արձագանքելու հատկությամբ օժտված են բույսերի բոլոր [[բջիջ]]ները, սակայն ավելի զգայուն են երիտասարդ
*[[բջիջ]]ները
*[[հյուսվածք]]ները
*[[օրգան]]ները
Հատկապես՝ ընձյուղների գագաթները և [[արմատ]]ների ծայրերը։ Դրդումները հաղորդելու արագությունը կազմում է վայրկյանում մի քանի միկրոնից մինչև մի քանի սանտիմետր։ Այդ հաղորդումը կատարվում է, ըստ երնույթին [[կենսահոսանք]]ներով ու ֆիզիոլոգիական բարձր ակտիվություն ունեցող նյութերով՝ տոքսիններով։ Գրգռականությունը ընկած է [[բույս]]երի կենսագործունեության հիմքում, սակայն ավելի լավ դրսեվորվումդրսևորվում է զանազան շարժումներում՝ աճման (արոպիզմներ, սողացող և փաթաթ վող բույսերի, արևածաղկի զամբյուղի շարժումը), տուրգորայիև (պատկառուկի, լոբու, թթվառվույտի տերևների շարժումը) և լոկոմոտոր՝ ազատ լողացող ստորին բույսերի, զոոսպորների, գամետների, քրոմոսոմների շարժումը։
{{ՀՍՀ}}
|
