«Նյուտոնի դասական ձգողության տեսություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

 

== Նյուտոնյան ձգողականության հատկությունները ==

: ''Տե՛ս նաև [[Ձգողականություն]]''

 

 

== Նյուտոնի տիեզերական ձգողականության օրենքի ճշգրտությունը ==

Նյուտոնի ձգողականության օրենքի ճշտության աստիճանի փորձարարական գնահատականը Էյնշտեյնի [[հարաբերականության ընդհանուր տեսություն|հարաբերականության ընդհանուր տեսության]] հաստատումներից մեկն է<ref>Д. Д. Иваненко, Г. А. Сарданашвили, Гравитация, М., Едиториал УРСС, 2004, ISBN 5-354-00538-8</ref>։ Պտտվող մարմնի և անշարժ ընդունիչի քվադրուպոլ փոխազդեցության չափման փորձերը ցույց տվեցին, որ <math>\delta</math> աճը նյուտոնյան պոտենցիալի կախվածության <math>r^{-(1+\delta)}</math> համար մի քանի մետր հեռավորության վրա գտնվում է <math>(2,1 \pm 6,2)*10^{-3}</math> սահմաններում<ref>10th International conference on General Relativity and Gravitation: Contribut. pap. — Padova, 1983. — Vol. 2, 566 p.</ref>։ Այլ փորձեր նույնպես հաստատում են տիեզերական ձգողության օրենքում մոդիֆիկացիաների բացակայությունը<ref>Тезисы докладов Всесоюзной конференции «Современные теоретические и экспериментальные проблемы теории относительности и гравитации». — М.: МГПИ, 1984. — 308 с.</ref>

 

 

== Պատմական ակնարկ ==

[[Պատկեր:NewtonsLawOfUniversalGravitation.svg|thumb|Նյուտոնի ձգողականության օրենքը]]

Ձգողականության համընդհանուր ուժի գաղափարի մասին բազմիցս խոսվել է մինչև Նյուտոնը։ Այդ մասին մտածել են [[Էպիկուրոս]]ը, [[Պիեռ Գասենդի]]ն, [[Յոհան Կեպլեր|Կեպլերը]], [[Ջովաննի Ալֆոնսո Բորելի|Բորելին]], [[Ռենե Դեկարտ|Դեկարտը]], [[Ժիլ Ռոբերվալ|Ռոբերվալը]], [[Քրիստիան Հյույգենս|Հյույգենսը]] և այլք<ref>Клайн М., Математика. Утрата определённости, М., Мир, 1984 http://djvu.504.com1.ru:8019/WWW/673fd31efac2253c4781be62fb9ba2fc.djvu

</ref>։ Կեպլերը ենթադրում էր, որ ձգողականությունը հակադարձ համեմատական է մինչև Արևը եղած հեռավորությանը և տարածվում է միայն արեգակնածիրի (էկլիպտիկայի) հարթության մեջ, Դեկարտն այն համարում էր [[Եթեր (ֆիզիկա)|եթերային մրրիկների]] արդյունք<ref>Спасский Б. И. История физики, том 1, ст. 140-141</ref>։ Հեռավորությունից կախվածության ճշգրիտ կռահումներ նույնպես եղել են. Նյուտոնը [[Էդմունդ Հալլեյ|Հալլեյին]] ուղղված նամակում հիշատակում է [[Իսմայել Բուլիվադ|Բուլիվադի]], [[Քրիստոֆեր Ռեն|Ռենի]] և [[Ռոբերտ Հուկ|Հուկի]]<ref>Դատողությունների ընթացքը հեշտ է վերականգնել: Ինչպես ցույց է տվել Հյույգենսը, շրջանային շարժման ժամանակ <math>F\sim</math> կենտրոնաձիգ ուժը համեմատական է <math>v^2\over R</math>, որտեղ <math>v</math>-նմարմնի արագությունն է, <math>R</math>-ը՝ ուղեծրի շառավիղըը։ Բայց <math>v\sim \frac R T</math>, որտեղ <math>T</math>-ն պտտման պարբերությունն է, այսինքն՝ <math>v^2\sim \frac {R^2} {T^2}</math>: Կեպլերի 3-րդ օրենքի համաձայն, <math>T^2\sim R^3</math>, ուստի <math>v^2\sim \frac {1} {R}</math>, որտեղից վերջնականապես ունենք <math>F \sim \frac {1} {R^2}</math>:</ref> մասին։ Սակայն մինչև Նյուտոնը ոչ ոք ի վիճակի չեղավ պարզ և մաթեմատիկորեն ապացուցելի ձևով միմյանց կապել ձգողականության օրենքը (հեռավորության քառակուսուն հակադարձ համեմատական ուժը) և մոլորակների շարժումը (Կեպլերի օրենքները)։

 

* մոլորակների դիտվող շարժումները վկայում են կենտրոնական ուժի առկայության մասին.

* հակառակը՝ ձգողականության կենտրոնական ուժը հանգեցնում է էլիպսային (կամ հիպերբոլական) ուղեծրերի։

* ձգողականության օրենքը,

* շարժման օրենքը ([[Նյուտոնի օրենքներ#Երկրորդ օրենք|Նյուտոնի երկրորդ օրենքը]])

* համակարգ՝ մաթեմատիկական հետազոտությունների համար ([[մաթեմատիկական անալիզ]])։

 

 

 

== Հետագա զարգացումը ==

=== Հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը ===

{{main|Հարաբերականության ընդհանուր տեսություն}}

# Գրավիտացիոն պոտենցիալը հետազոտվող համակարգում շատ մեծ չէ՝ <math>\frac{\varphi}{c^2} \ll 1</math>։

# Շարժման արագություններն այդ համակարգում աննշան են՝ [[Լույսի արագություն|լույսի արագության]] հետ համեմատած՝ <math>\frac{v}{c} \ll 1</math>։

<math>\Delta \Phi = - 4 \pi G \rho</math>։

 

=== Քվանտային գրավիտացիա ===

Հարաբերականության ընդհանուր տեսությունը ևս գրավիտացիայի տեսության համար վերջնական չէ, քանի որ բավարար չափով չի նկարագրում գրավիտացիոն երևույթները [[քվանտային մեխանիկա|քվանտային]] մասշտաբներում ([[Պլանկի երկարություն|Պլանկի երկարության]] կարգի հեռավորությունների վրա, շուրջ 1, 6{{e|−35}} [[մետր|մ]])։ Ձգողականության քվանտային տեսության կառուցումը ժամանակակից ֆիզիկայի կարևորագույն խնդիրներից է։

 

== Տե՛ս նաև ==

* [[Կուլոնի օրենք]]

 

== Ծանոթագրություններ ==

{{ծանցանկ}}

 

{{Երկնային մեխանիկա}}

 

[[Կատեգորիա:Դասական մեխանիկա]]