|
| Վիքիպահեստ = Harry Houdini
}}
'''Հարրի Հուդինի''' (անգլ. Harry Houdini, իսկական անունը և ազգանունը — Էրիկ Վայս (հունգ. Weisz Erik), 24 մարտի 1874, [[Բուդապեշտ]], [[Ավստրո-Հունգարիա]]-31 հոկտեմբերի 1926, [[Դետրոյթ]], [[ԱՄՆ]])-, հանրահայտ<ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=427421 Вести. Ru: DreamWorks-ը նկարահանում է Հուդինիի և Արթուր Կոնան Դոյլի մասին ֆիլմ ]</ref> ամերիկացի իլյուզիոնիստ, մոգ, հիպնոսի վարպետ, հայտնի որպես խաբեբա բժիշների բացահայտող և բարդ փախուստների ու ազատումների հեղինակ:
== Կենսագրություն ==
Ինչպես վկայում են փաստաթղթերը, ապագա աճպարարը ծնվել է [[Բուդապեշտ|Բուդապեշտում]]ում րաբբիի ընտանիքում, չնայած որ ինքը՝ Հուդինին, համարում էր , որ ծնվել է ամերիկյան նահանգներից մեկում՝ [[Վիսկոնսին|Վիսկոնսինում]]ում: Նրա ծնողները արտագաղթել էին [[ԱՄՆ]] 1878 թվականի հուլիսի 3-ին , երբ Էրիկը 4 տարեկան էր: Սկզբում ընտանիքը հաստատվել էր Էփլթոն քաղաքում ([[Վիսկոնսին|Վիսկոնսին նահանգ]]), որտեղ նրա հայրը՝ Մեյեր Սեմյուել Վայսը (1829—1892), ստացել էր Zion Reform Jewish Congregation հեղափոխական սինագոգի րաբբիի պաշտոնը: 1887 թվականին Հուդնին՝ հոր հետ միասին , տեղափոխվել է [[Նյու-Յորք]], որտեղ շուտով նրանց են միացել արտիստի մայրը՝ Սեսիլիա Շտայները (1841—1913) և նրա 6 եղբայրներն ու քույրերը:
Հարրին դեռ 10 տարեկանից հանրայնորեն թղթախաղի աճպարարություններն է ցույց տվել: 1892 թվականին վերցնում է Հուդինի մականունը՝ ի պատիվ ֆրանսիացի աճպապարար Ժան Էժեն-Ռոբրե Հուդենի: Հետագայում ազգանվանը ավելացավ նաև Հարրի անունը՝ Հարրի Քելլարի պատվին, չնայած որ բարեկամների փաստարկների համաձայն՝ դեռ մանկուց ընկերները նրան Էրի (Ehrie) կամ Հարրի (Harry) էին անվանում: Սկզբնապես շրջագայում էր [[ԱՄՆ|ԱՄՆ-ում]] եղբոր հետ միասին: Վաղ շրջանի գործունեության մեջ գերակշռում էին ձեռնաշղթաներից և ջրամբարներից ինքնազատումները: Գովազդային նպատակներով նա կատարում էր տպավորիչ հնարքներ, որոնք կարող էին հաստատել ականատեսների ամբոխները: Այդպես, նա մի անգամ կախվել էր երկնաքերի ամենավերին եզրից, բայց հաջողությամբ ազատվեց: Մեկ ուրիշ անգամ հազարավոր ամրդկանց աչքի առաջ անցել էր պատի միջով: 1903 թվականին ձեռնաշղթաներով և 30-կիլոգրամանոց գնդով դրան միացրած՝ նետվել էր [[Թեմզա]] գետի վրա գտնվող կամրջից, սակայն մի քանի րոպե անց ազատվել և թափահարելով ձեռնաշղթաները՝ դուրս եկել ջրից:
1900 թվականի Եվրոպայի շրջագայության ժամանակ Հուդինին ապշեցրեց [[Լոնդոն|Լոնդոնը]]ը «Կենդանի փղի անհետացումը» համարով, որը կրկին ցուցադրվեց նյու-յորքյան ձիարշավարաններից մեկում 1918 թվականին: 1908 թվականին հյուրախաղերով մեկնել է [[Ռուսաստան]]՝ ցուցադրելով Պետրոպավլովյան ամրոցի Բուտիրյան բանտի մահապարտյալների խուցից ինքնազատման համարը: Ահա այսպես են նկարագրում այդ հնարքը «Հին ժամանակների կախարդներից մինչև մեր օրերի իլյուզիոնիստները»<ref>[http://books.google.ru/books?id=T9r_AgAAQBAJ&pg=PA126#v=onepage&q&f=false «Հին ժամանակների կախարդներից մինչև մեր օրերի իլյուզիոնիստները» , էջ 126]</ref> գրքի հեղինակները.
{{քաղվածք|Փակված բանտախցում, հագած բանտարկյալի հագուստ՝ նա 2 րոպե անց դուրս եկավ, բացեց հարևան բանտախցերի դռները և պարզապես փոխեց բանտարկյալների տեղերը: Հետո մտավ հանդերձարան և 15 րոպե անց, ինչ բանտարկվել էր, հայտնվեց պահակակետում՝ կրկին հագած իր առօրյա հագուստը:|}}
Տարիքի հետ հնարքները ավելի ու ավելի բարդ էին տրվում Հուդինիին: Նույնիսկ հաջող ելույթներից հետո նա մի անգամ չէ, որ հայտնվել է հիվանդանոցում: 1910 թվականից նա սկսել է նկարահանվել ֆիլմերում: Նույն թվականին նա բեմադրեց [[Հրանոթ|հրանոթիցհրանոթ]]ից վայրկյանների ընթացքում ազատման համարը: Հետաքրքրվելով օդանավերով՝ նա ձեռք բերեց բիպլան և առաջին անգամ պատմության մեջ թռավ [[Ավստրալիա|Ավստրալիայի]]յի վրայով: Նա նաև ծանոթացավ նախկին նախագահ [[Թեոդոր Ռուզվելտ|Թեոդոր Ռուզվելտի]]ի հետ: Շշուկներ հայտնվեցին, որ Հուդինին կապված է ամերիկյան հատուկ ստորաբաժանումների և Սքոթլենդ-Յարդի հետ:
Հուդինին ձեռնադրվեց որպես [[Մասոնություն|մասոն]] 1923 թվականի հուլիսի 17-ին նյու-յորքյան «St. Cecile» № 568-ում: Շատ արագ (31 հուլիսի 1923 թվականի) ձեռնադրվեց որպես ենթավարպետ, իսկ օգոստոսի 21-ին դարձավ վարպետ-մասոն:
Իր գործունեության վերջին տասնամյակում Հուդինին թողարկել է մի շարք գրքեր, որոնք բացահայտում են նրա գործունեության գաղտնիքները: Նա լրջորեն անհանգստացած էր նրանով, որ շատ իլյուզիոնիստներ իրենց գործունեությունը քողարկում էին [[Սպիրիտիզմ|սպիրիտիզմիսպիրիտիզմ]]ի վարագույրի ներքո: Քաղաքացիական կոնստեբլի ուղակցությամբ՝ Հուդինին սկսեց գաղտնի այցելել նման նիստեր՝ խաբեբաներին բացահայտելու համար: Վերջինը դարձավ նրա հարաբերությունների խզումը իր վաղեմի ընկեր [[Արթուր Կոնան Դոյլ|Արթուր Կոնան Դոյլի]]ի հետ, որը նույնպես սպիրիտիզմի կրքոտ հետևորդներից մեկն էր:
Հուդինիի մահվան պայմանները գաղտնի են: [[Մոնրեալ|Մոնրեալում]]ում հյուրախաղերի ժամանակ նա հանգստանում էր իր հանդերձարանում, երբ նրա մոտ մտա քոլեջի 3 ուսանողներ. նրանցից մեկը [[Բռնցքամարտ|բռնցքամարտիբռնցքամարտ]]ի չեմպիոն էր: Նա հարցրեց Հուդինին՝ իսկապես նա կարող է փորի մի քանի ուժեղ հարվածի դիմակայել՝ ոչինչ չզգալով: Հուդինին, խորացած իր մտքերի մեջ, թեքվեց, և ուսանողը հանկարծակիորեն նրան 2 կամ 3 հարված հասցրեց: Հուդինին հազիվ նրան կանգնեցրեց. «Սպասե՛ք, ես պիտի պատրաստվեմ», որից հետո լարեց մկանները և ասաց. «Հիմա կարող եք հարվածել»: Ուսանողը մի քանի անգամ հարվածեց և իր վրա զգաց Հուդինիի երկաթե մկանների ուժը: Երբ ուսանողները հեռացան, Հուդինին միայն տրորեց այդ մասը, որ վնասվել էր առաջին անսպասելի հարվածներից:
== Աճպարարի մահը ==
[[Պատկեր:Weiss with mother and wife.jpg|150px|մինի|աջից|Հուդինին մոր՝ Սեսիլիա Շտայների և կնոջ՝ Բեսսի հետ]]
Մի քանի օր Հուդինին, ինչպես միշտ, ուշադրություն չէր դարձնում ցավին, բայց այդ հարվածները հիմք դարձան [[Կույրկույր աղիք|կույր աղիքի]]ի պատռվելուն, որի հետևանքով զարգացավ պերիտոնիտ հիվանդությունը: 1926 թվականին հակաբիոտիկներ չկային և ապրել հնարավոր էր միայն հրաշքի շնորհիվ, սակայն Հուդինին կրկին բոլորին զարմացրեց. ահա Հուդինին՝ մահվանը հաղթողը, որ չի ենթարկվում ոչ մի երկրային օրենքի: Սակայն 9 օր անց՝ 1926 թվականի հուլիսի 31-ին՝ [[Հելոուին]]ի տոնակատարության նախօրեին, Հարրի Հուդինին մահացավ [[Դետրոյթ]]ում: Նա թողել է կնոջը գաղտնի կոդ՝ առանց որի հնարավոր չէր կապվել իրական ոգիների հետ: Նա դա արել էր նրա համար, որ խաբեբաները չկարողանային կապվել Հուդինիի ոգու հետ:<ref>[http://freemasonry.bcy.ca/biography/houdini_h/houdini_h.html Հարրի Հուդինի]</ref>։
== Արվեստում ==
Հուդինին Է.Լ. Դոկտորոուի «Ռեգթայմ»-ի գլխավոր հերոսներից մեկն է: 1999 թվականին նրա կենսագրության հիման վրա բեմադրվել է [[մյուզիքլ]], իսկ 2007-ին [[ԱՄՆ]]-ում էկրաններին բարձրացավ «Մահացու համար» ֆիլմը, որում Հուդինիի դերը կատարեց [[Գայ Փիրս|Գայ Փիրսը]]ը, իսկ սիրուհու դերը՝ [[Քեթրին Զետա-Ջոնս|Քեթրին Զետա-Ջոնսը]]ը: 2014 թվականին նկարահանվել է «Հուդինի» մինի-սերիալը՝ կազմված 3 սերիայից, որում Հուդինիի դերը խաղում է [[Էդրիան Բրոուդի|Էդրիեն Բրոուդին]]:
== Ծանոթագրություններ ==
|
