|
29. Վերին ուղիղ մկան 30. [[Ցանցաթաղանթ]] </small>
}}
'''Աչք''', ({{lang-la|oculus}}) լուսային գրգիռներն ընկալող տեսողության օրգան, [[տեսողական վերլուծիչ]]ի ծայրամասային բաժինը:բաժինը։ Տեսողական վերլուծիչը ընդգրկում է նաև [[տեսողական նյարդ]]ն ու [[գլխուղեղ|գլխուղեղում]]ում տեղադրված [[տեսողական կենտրոններ]]ը:ը։ Աչքը կազմված է [[օժանդակ ապարատ]]ներից և ակնագնդից։ Օժանդակ ապարատի մեջ են մտնում [[ակնագնդի մկաններ]]ը, [[հոնքեր|հոնքերը]]ը, [[կոպեր|կոպերը]]ը, [[արտևանունքներ|արտևանունքները]]ը, [[շաղկապենի|շաղկապենին]]ն, [[արցունքագեղձ]]երը։ Աչք կամ ակնագունդը տեղադրված է ոսկրային ձագարում՝ [[ակնակապիճ|ակնակապիճում]]:ում։ Հետևից և կողքից աչք արտաքին ազդակներից պաշտպանվում է ոսկրային պատերով, առջևից՝ կոպերով:կոպերով։
Կոպերը, հոնքերը և արտևանունքները աչքը պաշտպանում են արտաքին վնասակար ներգործությունից։ Հոնքերը տարբեր կողմեր են հեռացնում ճակատից հոսող հեղուկը, կոպերը և արտևանունքներն աչքերը պաշտպանում են փոշուց, արցունքագեղձերն արտազատում են [[արցունք]], որը խոնավացնում է ակնագնդի մակերեսը, հեռացնում օտար մարմինները, տաքացնում աչքը։ Շաղկապենին լորձաթաղանթի նման շարակցական թափանցիկ պատյան է, որը ծածկում է կոպերի հետին մակերեսները։ Ակնագունդը շարժող մկանների կծկումների շնորհիվ մարդը կարողանում է փոխել հայացքի ուղղությունը։
=== Թաղանթներ ===
[[File:Human eye with blood vessels.jpg|thumb|Մարքու աչք։ Սպիտակուցային թաղանթի վրա պարզ երևում են արյունատար անոթները և ծիածանաթաղանթի շուրջը մուգ շրջանը։]]
Ակնագունդն ունի մի քանի թաղանթ, արտաքինը՝ [[սպիտակուցային թաղանթ]]ը (սպիտապատյան, կարծրաթաղանթ), սպիտակ անթափանց [[հյուսվածք]] է, որն աչքի առաջային մասում վերածվում է թափանցիկ [[եղջերաթաղանթ|եղջերաթաղանթի]]:ի։
=== Սպիտակուցայն թաղանթ ===
Եղջերաթաղանթը ժամացույցի ապակու նման դրված է սպիտապատյանի առջևում:առջևում։ Սպիտապատյանի տակ գտնվում է մեծ քանակությամբ անոթներից բաղկացած [[անոթաթաղանթ|անոթաթաղանթը]]:ը։ Ակնագնդի առաջային բաժնում անոթաթաղանթը վերածվում է [[թարթիչային մարմին|թարթիչային մարմնի]] և [[ծիածանաթաղանթ|ծիածանաթաղանթի]]:ի։ Թարթիչային մարմնում գտնվում է, այսպես կոչված, թարթիչային մկանը, որը կապված է ոսպնյակի (երկուռուցիկ թափանցիկ առաձգական մարմին) հետ և կարգավորում է վերջինիս կորությունը:կորությունը։
=== Ծիածանաթաղանթ ===
Ծիածանաթաղանթը տեղակայված է եղջերաթաղանթի հետևում:հետևում։ Ծիածանաթաղանթի կենտրոնում կա կլոր անցք՝ [[բիբ|բիբը]]ը, և դրանից կախված՝ աչք, են ընկնում լույսի մեծ կամ փոքր քանակությամբ ճառագայթներ:ճառագայթներ։ Ծիածանաթաղանթի հյուսվածքը պարունակում է հատուկ ներկող նյութ՝ [[մելանին]] գունակը, որի քանակությունից է կախված աչքի գույնը (մոխրագույն, երկնագույնից մինչև դարչնագույն, համարյա սև):։ Մելանինի բացակայության ժամանակ լույսի ճառագայթներն աչք են թափանցում ոչ միայն բբի, այլև ծիածանաթաղանթի միջոցով:միջոցով։ Այդ դեպքում աչք ունենում է կարմրավուն երանգ:երանգ։ Ծիածանաթաղանթում գունակի անբավարարությունը հաճախ զուգակցվում է աչքի մյուս մասերի, մաշկի, մազերի անբավարար գունակավորմամբ:գունակավորմամբ։ Այդպիսի մարդկանց անվանում են լսնամաշկավորներ ([[ալբինոսներ]]), որոնց տեսողությունը սովորաբար բավականաչափ թույլ է:է։
==== Բիբ ====
=== Ակնաբյուրեղ ===
Բբի անմիջապես հետևում գտնվում է [[ակնաբյուրեղ|ակնաբյուրեղը]]ը, որն ունի երկուռուցիկ ոսպնյակի ձև, շրջապատված է նուրբ պատյանով, որից բարակ թելեր են գնում դեպի թարթչային մարմին։ Ակնաբյուրեղը հեշտությամբ փոխում է կորությունը, որը նպաստում է տարբեր հեռավորության վրա գտնվող առարկաները տեսնելուն։ Այն ակնագնդի ամենաուժեղ լուսաբեկիչ միջավայրն է։ Ակնագնդի ներսի մասը լցված է թափանցիկ, դոնդողանման զանգվածով՝ ապակենման մարմնով։
=== Խցիկներ ===
Եղջերաթաղանթի և ծիածանաթաղանթի, ինչպես նաև ծիածանաթաղանթի ու ոսպնյակի միջև կան ոչ մեծ տարածություններ, որոնք համապատասխանաբար անվանվում են աչքի առաջային և հետին խցիկներ:խցիկներ։ Դրանք պարունակում են թափանցիկ հեղուկ, որն անընդհատ շրջանառության մեջ է և սնում է անոթազուրկ եղջերաթաղանթն ու ոսպնյակը:ոսպնյակը։ Դրա նորացման գործընթացն աչքի հյուսվածքների ճիշտ սնուցման անհրաժեշտ պայման է:է։ Շրջանառող հեղուկի քանակությունը կայուն է և ապահովում է [[ներակնային ճնշում|ներակնային ճնշման]] հարաբերական կայունությունը:կայունությունը։
=== Սպիտակուցային մարմին ===
Ոսպնյակի հետևում ակնախոռոչը լքցված է թափանցիկ դոնդողանման զանգվածով՝ [[ապակենման մարմին|ապակենման մարմն]]ով:ով։
=== Ցանցաթաղանթ ===
[[File:Fundus photograph of normal left eye.jpg|thumb|Մարդու նորմալ աչքի ցանցաթաղանթը։ Հատակին պարզ երևում են աչքի արյունատար անոթները։]]
Աչքի ներսային մակերևույթը ծածկված է բարակ, խիստ բարդ կառուցվածք ունեցող թաղանթով՝ [[ցանցաթաղանթ|ցանցաթաղանթով]]:ով։ Այն պարունակում է լուսազգաց բջիջներ, որոնք, ըստ ձևի, անվանվում են [[ցուպիկներ]] և [[շշիկներ]]:։ Այդ բջիջներից դուրս եկող նյարդաթելերը հավաքվում են և կազմում տեսողական նյարդը, որն ուղղվում է դեպի գլխուղեղ:գլխուղեղ։
Ցանցաթաղանթը աչքի լուսազգաց պատյանն է, ունի բազմաշերտ բարդ կառուցվածք։ Ցանցաթաղանթում գտնվում են լուսազգաց և գունազգաց ընկալիչներ, տեսողական գունակներ սինթեզող բջիջներ և նեյրոններ։ Լուսաընկալիչները կառուցվածքով և ֆունկցիաներով իրարից տարբերվող ցուպիկները և սրվակներն են։ Ցուպիկները (մոտ 130 մլն) գրգռվում են նույնիսկ թույլ լույսով և գույնն ընկալելու հատկություն չունեն, իսկ սրվակները (մոտ 7 մլն) գրգռվում են պայծառ լույսով և ընկալում գույնը։ Ցուպիկները հավասարաչափ են տեղաբաշխված ցանցաթաղանթում։ Ցանցաթաղանթի մեջտեղում բբի դիմաց, գտնվում է սրվակների մի կույտ՝ դեղին բիծը։ Ուստի մենք առավել հստակ տեսնում ենք այն առարկաները, որոնք գտնվում են բբի դիմաց։ Ցանցաթաղանթի նյարդային բջիջների երկար ելուստները կազմում են տեսողական նյարդը։ Ցանցաթաղանթից նրա դուրս գալու տեղում չկան լուսաընկալիչ բջիջներ, ուստի այդ հատվածը կոչվում է [[կույր բիծ]]։
=== Կոպեր ===
[[Կոպեր|Կոպերը]]ը զույգ, շարժուն, վարագուրանման մաշկային ծալքեր են, որոնց հաստության մեջ գտնվում է շարակցահյուսվածքային պինդ թիթեղը, ինչպես նաև [[ակնաճեղքը փակող բոլորաձև մկան]]ը:ը։ Կոպերի ազատ եզրերին աճում են թարթիչները (վերին կոպին՝ 100-150, ստորինին՝ 50-70) և բացվում են [[ճարպագեղձեր|ճարպագեղձերի]]ի ծորանները:ծորանները։ [[Թարթիչներ|Թարթիչներն]]ն աչք պաշտպանում են օտար մարմիններ (փոշի) ընկնելուց:ընկնելուց։ Կոպերի ներսային մակերևույթը և ակնագնդի առաջային մասը (բացառությամբ եղջերաթաղանթի) ծածկված է լորձաթաղանթով՝ [[շաղկապենի|շաղկապենիով]]:ով։
[[Image:Tear system.svg|250px|thumb|Աչքի արցունքագեղձերի և արցունքային համակարգի կառուցվածքը։]]
=== Արցունքագեղձեր ===
Ակնակապիճի վերին դրսային եզրին տեղադրված է [[արցունքագեղձ|արցունքագեղձը]]ը, որն արտադրում է աչքը ողողող արցունքային հեղուկ:հեղուկ։ Ակնագնդի մակերևույթին վերջինիս հավասարաչափ տարածմանը նպաստում է կոպերի թարթումը:թարթումը։ [[Արցունք|Արցունքը]]ը, ակնագնդերը խոնավացնելով, հոսում է դրա առաջային մակերևույթով դեպի ակնաճեղքի ներսային անկյունը, ուր վերին և ստորին կոպերին կան արցունքային խողովակների անցքեր (արցունքային կետեր):։ Արցունքային խողովակները թափվում են արցունքապարկի մեջ:մեջ։
=== Ակնագունդի մկաններ ===
Ակնագնդերի շարժումները և դրանց համաձայնեցվածությունն իրականացվում են աչքի 6 մկանների օգնությամբ:օգնությամբ։
== Տեսողություն ==
Արտաքին աշխարհի մասին տեղեկատվության մոտավորապես 90 %-ն ընկալվում է [[տեսողություն|տեսողությամբ]]։ Տեսողության շնորհիվ մարդը տարբերում է շրջապատի առարկաները, երևույթները, ընկալում սեփական մարմինը։ Տեսողությունն առաջնակարգ դեր ունի արտաքին աշխարհի իմացության մեջ։ Հազարավոր տարիների ընթացքում կուտակված փորձը սերունդներին է փոխանցված գրքերի, գրավոր խոսքի միջոցով։ Տեսողության մարդը սովորում է գրել և կարդալ։ Տեսողությունը հսկայական դեր ունի աշխատանքային գործունեության ընթացքում։ Մարդու աչքը կարող է տարբերակել 10 միլիոն [[գույն]]։
Մարդու աչք [[օպտիկա|օպտիկակական]]կական, յուրատեսակ խցիկ է, որը կարելի է բաժանել լուսազգաց էկրանի (ցանցաթաղանթ) և լուսաբեկող միջավայրի (հատկապես եղջերաթաղանթը և ոսպնյակը):։ Պարզ տեսնելու համար աչք ընկնող ճառագայթների կիզակետը պետք է համընկնի ցանցաթաղանթի հետ:հետ։ Սակայն դա միակ պայմանը չէ:չէ։ Առարկայի մանրամասնությունները տարբերելու համար անհրաժեշտ է, որ դրա պատկերն ընկնի ցանցաթաղանթի՝ բբի ուղիղ դիմացը գտնվող շրջանում:շրջանում։ Դեղին բծի կենտրոնական հատվածն ամենալավ տեսողության տեղն է:է։ Դիտվող առարկան դեղին բծի կենտրոնին միացնող գիծը կոչվում է [[տեսողական գիծ]] կամ տեսողական առանցք, իսկ դիտվող առարկայի վրա 2 աչքի տեսողական գծերը միաժամանակ ուղղելու հատկությունը՝ համամիտություն:համամիտություն։ Որքան մոտ է տեսողական օբյեկտը, այնքան մեծ է տեսողական գծերի համամիտության աստիճանը:աստիճանը։
=== Ակոմոդացիա ===
[[File:Focus in an eye.svg|280px|մինի|Աչքի ակոմոդացիոն համակարգը։ Ոսպնյակի կորության փոփոխությունը և պատկերի առաջացումը ցանցաթաղանթի վրա։]]
[[Ոսպնյակ|Ոսպնյակը]]ը հատուկ կապանով միացած է թարթիչային մկանին, որը լայն օղակով տեղադրված է ծիածանաթաղանթի հետևում:հետևում։ Այդ մկանի օգնությամբ ոսպնյակը փոխում է իր ձևը, դառնում ավելի կամ պակաս ուռուցիկ և համապատասխանաբար՝ուժեղ կամ թույլ բեկում աչքի մեջ ընկնող ճառագայթները:ճառագայթները։ Ոսպնյակի այդ հատկությունն անվանում են աչքի հարմարում ([[ակոմոդացիա]]):։ Այն հնարավորություն է տալիս պարզորոշ տեսնել տարբեր հեռավորության վրա գտնվող առարկաները՝ ապահովելով դիտվող առարկայից եկող ճառագայթների կիզակետի համատեղումը ցանցաթաղանթի հետ:հետ։ Աչքի հարմարման հանգստի ժամանակ (այսինքն, երբ ոսպնյակն առավելագույն չափով տափակած է) աչքի բեկող հատկությունն անվանում են բեկունակություն ([[ռեֆրակցիա]]):։
Տարբերում են համաչափ, հեռատեսային և կարճատեսային բեկունակություն:բեկունակություն։ Համաչափ բեկունակության դեպքում առարկաներից եկող զուգահեռ ճառագայթների կիզակետը համընկնում է ցանցաթաղանթի լուսազգաց շերտի հետ, որով ապահովվում է առարկայի ճշգրիտ պատկերը տեսնելը:տեսնելը։
[[Հեռատեսություն|Հեռատես աչքը]] օժտված է համեմատաբար թույլ բեկունակությամբ:բեկունակությամբ։ Դրա ժամանակ հեռու գտնվող առարկաներից եկող ճառագայթները կիզակետվում են ցանցաթաղանթի հետևում:հետևում։
Կարճատես աչքում հեռու գտնվող առարկաներից եկող ճառագայթները կիզակետվում են ցանցաթաղանթի առջևում:առջևում։ [[Կարճատեսություն|Կարճատես աչք]]ը լավ է տեսնում միայն մոտ գտնվող առարկաները:առարկաները։ Հեռատեսության կամ կարճատեսության աստիճանի մասին դատում են աչքին դրված տեսապակիների օպտիկական ուժով, այդ տեսապակիները բեկունակության հանգստի պայմաններում այնպես են փոխում աչքն ընկնող զուգահեռ ճառագայթների ուղղությունը, որ դրանք կիզակետվում են ցանցաթաղանթի վրա:վրա։
=== Պատկերի ձևավորում ===
=== Օպտիկական ուժ ===
Տեսապակու օպտիկ, ուժը որոշվում է [[դիօպտր|դիօպտրներով]]:ներով։ Տարբերում են թույլ (մինչև 3 դիօպտր), միջին (4-6 դիօպտր) և բարձր (6 դիօպտր) աստիճանի հեռատեսություն և կարճատեսություն:կարճատեսություն։ 2 աչքի բեկունակությունը ոչ միշտ է միատեսակ լինում (օրինակ՝ 1 աչքի հեռատեսություն, մյուսի՝կարճատեսություն կամ 2 Uում դրանց տարբեր աստիճանների զուգակցում):։ Այդպիսի վիճակն անվանում են զույգ աչքերի անհավասար բեկունակություն:բեկունակություն։
=== Տեսողության խանգարումներ ===
Բնածին հեռատեսության դեպքում ակնագունդը կարճացած է, որի պատճառով մոտ գտնվող առարկաների հստակ պատկերներն առաջանում են ցանցաթաղանթի հետևում։ Ձեռքբերովի հեռատեսությունը զարգանում է ակնաբյուրեղի ուռուցիկության փոքրացման հետևանքով։ Երկուռուցիկ ոսպնյակներով ակնոցները մեծացնում են ճառագայթների բեկումը և օգնում են մոտ գտնվող առարկաների պատկերը ցանցաթաղանթի վրա առաջանալուն։
Տեսողության վրա վնասակար ներգործություն ունեն [[Վիտամին A|A վիտամին]]ի պակասը, ոգելից խմիչքները, [[թմրանյութեր|թմրանյութերը]]ը, ծխելը, հատկապես պատանեկան հասակում։ Ծխախոտի [[նիկոտին|նիկոտինը]]ը և մյուս թույներն առաջացնում են տեսողական նյարդի վնասվածք։
== Աչքի հիվանդություններ ==
[[Պատկեր:Blepharitis.JPG|մինի|Կոպաբորբ, բլևարիտ]]
Կարող է լինել աչքի կամ դրա մասերի թերզարգացում, որը ժառանգական բնույթի է կամ առաջանում է [[պտուղ|պտղի]] վրա տարբեր վնասակար գործոնների, առավել հաճախ [[հղիություն|հղիության]] ժամանակ մոր կրած հիվանդության ազդեցությունից:ազդեցությունից։ Աչքի արտաքին մասերը մատչելի են [[մանրէներ|մանրէների]]ի, ինչպես նաև ֆիզիկական ու քիմիական գործոնների ազդեցությանը, որից կարող են ախտահարվել կոպեզրերը ([[կոպաբորբ]]), լորձաթաղանթը ([[շաղկապենաբորբ]]), եղջերաթաղանթը ([[եղջերենաբորբ]]):։ Հարկավոր է հաշվի առնել, որ [[բակտերիաներ|բակտերիաներից]]ից և [[վիրուսներ|վիրուսներից]]ից առաջացած շաղկապենաբորբը հաճախ վարակիչ է:է։ Երբեմն բորբոքումը տարածվում է դեմքի՝ աչքին հարակից հատվածների վրա:վրա։ Հազվադեպ ախտահարվում են ակնագնդի պատյանները ([[անոթաթաղանթաբորբ]], [[ծիածանաթաղանթի բորբոքում|ծիածանաթաղանթի]] և [[թարթիչային մարմնի բորբոքում]], ցանցաթաղանթաբորբ):։ Տարիքային փոփոխությունները և ընդհանուր հիվանդությունները երբեմն առաջացնում են ոսպնյակի մթագնում:մթագնում։ Աչքում հեղուկի շրջանառության բնականոն գործընթացի խանգարման դեպքում կարոդ է բարձրանալ ներակնային ճնշումը և [[գլաուկոմա|գլաուկոմայի]]յի պատճառ դառնալ:դառնալ։ Հաճախ աչքի ախտահարումը պայմանավորված է ներքին օրգանների հիվանդություններով և դրսևորվում է որպես վերջիններիս ախտանշան:ախտանշան։ Աչքի փոփոխություններ կարող Են նկատվել նաև [[Կենտրոնական նյարդային համակարգ|կենտրոնական]] և [[ծայրամասային նյարդային համակարգ|ծայրամասային նյարդային]], [[սիրտանոթային համակարգ]]երի հիվանդությունների, [[թունավորումներ|թունավորումների]]ի, նյութափոխանակության խանգարումների, [[ներզատիչ գեղձեր]]ի ախտահարումների, աչքի հարակից մասերի (դեմքի և գլխի մաշկածածկույթների և ոսկրերի, [[քթի հավելյալ ծոցեր]]ի) հիվանդագին գործընթացների դեպքերում:դեպքերում։
== Աչքի վնասվածքներ ==
=== Պատճառ ===
Աչքի վնասվածքներից հնարավոր են ծանր հետևանքներ՝ տեսողության կտրուկ նվազում և նույնիսկ [[կուրություն]]:։ Աչքի թեթև վնասվածքները ժամանակին բուժելիս անհետևանք անցնում են, հակառակ դեպքում կարող են բարդանալ:բարդանալ։
Հաճախ աչք կարող են ընկնել փոշի, ավազ, [[ածուխ|ածուխի]]ի, մետաղի մասնիկներ, [[հրաթեփ|հրաթեփի]]ի և հղկաքարի փոշի:փոշի։ Դրանք ընկնում են կոպի տակ կամ թափանցում եղջերաթաղանթի, ծիածանաթաղանթի մեջ, երբեմն՝նույնիսկ աչքի խորքը և վնասում հյուսվածքները:հյուսվածքները։ Հաճախ փոշին պարունակում է հիվանդածին մանրէներ, որոնք կարող են առաջացնել բորբոքումներ:բորբոքումներ։
==== Սալջարդ ====
[[Պատկեր:Black eye as result of contusion.jpg|մինի|280px|Աչքի սալջարդ]]
Լուրջ հետևանքներով լի է աչքի՝ բութ առարկաներով առաջացած [[սալջարդ|սալջարդը]]:ը։ Այդպիսի դեպքերում աչքի արտաքին թաղանթը հաճախ մնում է ամբողջական, բայց ավելի նուրբ ներքին գոյացությունները կարող են խիստ տուժել:տուժել։ Ուժեղ հարվածից վնասվում է նաև աչքի արտաքին թաղանթը:թաղանթը։
==== Այրվածքներ ====
Բոցը, գոլորշին, հալած մետաղի, տաք յուղի կամ ջրի ցայտերը կարող են առաջացնել աչքի և կոպերի ծանր [[այրվածք|այրվածքներ]]:ներ։ Շատ լուրջ հետևանքներ ունեն [[թթուների|թթուներից]]ց, [[հիմքեր|հիմքերից]]ից, [[անիլինային ներկեր]]ից, [[անուշադրի սպիրտ]]ից, կրից և այլ նյութերից առաջացած քիմիական այրվածքները:այրվածքները։ Աչքի այրվածքներ կարող են առաջանալ [[ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ|անդրամանուշակագույն ճառագայթներից]] ([[էլեկտրազոդում|էլեկտրազոդման]], կինոնկարահանման ժամանակ), ինչպես նաև պարզ արևոտ օրերին՝ լայնատարած ձյունածածկույթների դեպքում:դեպքում։ Այդ ճառագայթների ազդեցությունից 6-8 ժ անց առաջանում են շաղկապենու կարմրություն, արցունքահոսություն, լուսավախություն, ցավ, երբեմն՝ եղջերաթաղանթի մակերեսային բորբոքում:բորբոքում։ Նշված երևույթները սովորաբար մի քանի օրում ինքնուրույն վերանում են:են։ Հատկապես վտանգավոր են մետաղի, քարի, փայտի, ապակու մեծ ուժով թռչող բեկորներից առաջացած վնասվածքները:վնասվածքները։
=== Առաջին օգնություն ===
Աչք օտար մարմիններ ընկնելիս հարկավոր է մաքուր վիրակապ դնել և տուժածին անմիջապես տեղափոխել բուժհիմնարկ:բուժհիմնարկ։ Երբեք չի կարելի ինքնուրույն հանել աչքի մեջ ընկած օտար մարմինը, այն կարող է ծանր վնասվածքի պատճառ դառնալ:դառնալ։ Քիմիական այրվածքների ժամանակ հարկավոր է նախ աչքերը փակ լվանալ դեմքը, ապա աչքերը՝ առատ ջրով (5-10 ր, առանց ձեռքով դիպչելու):։ Անիլինային ներկերով այրվածքների ժամանակ աչքերըհարկավոր է լվանալ մուգ թեյով, որը պարունակում է ներկանյութի ազդեցությունը թուլացնող տանին նյութը:նյութը։ Լվացվելուց հետո, վնասված աչքին առանց վիրակապ դնելու, տուժածին անմիջապես հարկավոր է տեղափոխել բուժհիմնարկ:բուժհիմնարկ։
=== Կանխարգելում ===
Վնասվածքներն առավել հաճախ առաջանում են արտադրությունում:արտադրությունում։ Դրանց կանխարգելման հիմնական միջոցառումը տեխնիկական անվտանգության կանոնները խստորեն պահպանելն է, արտադրամասում արդյունավետ օդափոխությունը, որը նվազեցնում է փոշոտվածությունը և աչք օտար մարմիններ ընկնելու հավանականությունը, գործիքների հետ ճիշտ վարվելը, աշխատատեղում կարգ ու կանոնի և մաքրության պահպանումը, հաստոցները հատուկ պաշտպան, սարքերով ապահովելը:ապահովելը։ Դարբնոցային, փականագործական, քարտաշային աշխատանքների, քիմիական սարքերի սպասարկման, ձուլվածքների հատման, հաստոցային միջամտությունների, [[մետաղների գլոցում|մետաղների գլոցման]], զոդման, մեքենաների վերանորոգման և այլ դեպքերում հարկավոր է օգտագործել [[անհատական պաշտպանության միջոցներ]]:։ Անհատական պաշտպանության միջոց են [[ակնոց|ակնոցը]]ը (օրինակ՝ ակնոց-լուսազտիչ), դիմակները, սաղավարտը, [[լուսազտիչներով վահանակներ]]ը՝ զոդողների համար:համար։
Արևային այրվածքների կանխարգելման համար օգտագործում են հատուկ պաշտպանական ակնոց:ակնոց։
Աչքի թաղանթների պատռվածքների դեպքում չի կարելի լվանալ աչքերը և փորձել հեռացնել օտար մարմինը։ Այդ դեպքում աչքի վրա դնել մաքուր վիրակապ և տուժածին տեղափոխել հիվանդանոց։ Աչքերի մեջ [[քիմիա]]կան նյութեր ([[թթու]],[[հիմք]]) ընկնելիս 15-20 րոպեի ընթացքում աչքերը լվանալ հոսող ջրով,ապա դիմել բժշկի։
==== Երեխաների աչքի վնասվածքների կանխարգելում ====
Դժբախտաբար, այդպիսի վնասվածքները լինում են հաճախ և կազմում են աչքի բոլոր վնասվածքների 1/3-1/4 մասը:մասը։
Երեխաների աչքի վնասվածքները հիմնականում առաջանում են վտանգավոր խաղերի ժամանակ (սուր, կտրող առարկաներով, հրապատիճներով, հրանոթային բռնկիչներով) և առավել վտանգավոր են:են։
Կրծքի երեխաները երկար եղունգներով կարող են վնասել իրենց աչքի եղջերաթաղանթը:եղջերաթաղանթը։ 2 տարեկանից սկսած՝հարկավոր է երեխաներին սովորեցնել սուր առարկաների (դանակ, պատառաքաղ, մատիտ, որոշ խաղալիքներ) հետ վարվելու կանոնները:կանոնները։
{{ՀԲՀ}}
{{ՎՊԵ|Eyes}}
| 