«Մեծ ուղեղի կեղև»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (39) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 1.
[[Պատկեր:Cerebral lobes.png|մինի]]
'''Մեծ [[կիսագնդերի կեղևը]]'''՝ 3 մմ հաստությամբ գորշ նյութի շերտ
հաստությունը 5 մմ
ֆունկցիոնալ նշանակությամբ, կոչվում են
'''''Բրգաձև նեյրոնները''''' մեծ ուղեղի կեղևը ձևավորող բջիջների հիմնական մասն
Կեղև գորշ նյութում տարբերում են 6
''1.մոլեկուլյար (lamina molekularis)''
▲'''''Բրգաձև նեյրոնները''''' մեծ ուղեղի կեղևը ձևավորող բջիջների հիմնական մասն են: Դրանց մարմինը եռանկյունաձև է, որի գագաթներն ուղղված են դեպի կեղևի մակերես: Գագաթից և մարմնի կողմնային մասերից դուրս են գալիս դենդրիտները, որոնք ավարտվում են գորշ նյութի տարբեր շերտերում: Բրգաձև բջիջների հիմքից սկսվում են նեյրիտները, որոնց առաջացրած կարճ ճյուղերը մնում են կեղևում, իսկ երկար ճյուղերը մտնում են սպիտակ նյութի մեջ: Բրգաձև բջիջները կեղևի տարբեր շերտերում ունեն տարբեր չափեր և նշանակություն: Փոքր բջիջները ներդիր նեյրոններ են, որոնց նեյրիտները կապ են ստեղծում նույն կիսագնդի տարբեր մասերի միջև (ասոցիատիվ նեյրոններ), կամ միացնում են երկու կիսագնդերը, որպես ձուլանային (կոմիսուրալ) թելեր: Բրգաձև խոշոր բջիջները և դրանց ճյուղերն առաջացնում են բրգաձև ուղիներ, որոնք ողնուղեղի համապատասխան կենտրոնները կապում են ուղեղի ցողունի կենտրոնների հետ:
''2.արտաքին հատիկավոր (lamina granularis externa)''
▲Կեղև գորշ նյութում տարբերում են 6 շերտ: Հաշվելով կիսագնդերի արտաքին մակերեսից դեպի ներս՝ այդ շերտերը հետևյալն են.
''3.բրգաձև նեյրոնների (lamina piramidalis)''
▲''1.մոլեկուլյար (lamina molekularis)''--այս շերտում կան քիչ քանակությամբ իլիկաձև բջիջներ: Դրանց ելուստներն անցնում են գլխուղեղի կիսագնդերի մակերեսին
▲զուգահեռ և կազմում են տանգեցիալ հյուսակի նյարդաթելերի մոլեկուլայինշերտը:
''4.ներքին հատիկավոր (lamina granularis interna)''
▲''2.արտաքին հատիկավոր (lamina granularis externa)''--այս շերտում տարաձև փոքր բրգային նեյրոնների ևաստղաձև բջիջների կուտակում է: Այս բջիջների դենդրիտները բարձրանում են մոլեկուլային շերտ, իսկ աքսոններն ուղղվում են սպիտակ նյութ կամ գոյացնելով աղեղներ`ուղղվում են դեպի մոլեկուլային շերտի տանգեցիալհյուսակ:
''5.հանգուցային (lamina ganglionaris)''
▲''3.բրգաձև նեյրոնների (lamina piramidalis)''--այս շերտն ամենահաստն է, շատ լավ զարգացած է առաջային գալարում: Բրգաձև բջիջների չափսերը տարբեր են (10-40մկմ): Բրգաձև բջջի գագաթից դուրս է գալիս գլխավոր դենդրիտը, որը տեղակայվում է մոլեկուլային շերտում: [[Կողմնային]] մակերեսներից դուրս եկող դենդրիտներն ունեն աննշան երկարություն և այդ շերտի միջանկյալ բջբջների հետ առաջացնում են սինապսներ: Պետք է իմանալ,որ աքսոնը միշտ դուրս է գալիս բրգաձևբջջի հիմքից:
▲''4.ներքին հատիկավոր (lamina granularis interna)''--կեղևի որոշ մասերում լավ է զարգացած (օրինակ` կեղևի տեսողական գոտում), սակայն կեղևի որոշ հատվածներում բացակայում է (առաջային կենտրոնական գալարում): Այս շերտը կազմվում է աստղաձև փոքր բջիջներից և մեծ քանակությամբ հորիզոնական թելերից:
▲''5.հանգուցային (lamina ganglionaris)''-- այս շերտը կազմված է բրգաձև խոշոր բջիջներից, ի դեպ, առաջային կենտրոնական գալարում կան հսկա բուրգեր, որոնք առաջինանգամ նկարագրել է ուկրաինացի անատոմ Վ.Յ. Բեցը 1874-ին (Բեցի բջիջներ): Այս բջիջներին բնորոշ է բազոֆիլային քրոմաֆիլ նյութի խոշոր կույտերի առկայությունը: Այս շերտի բջիջների նեյրիտները գոյացնում են կեղևա-ողնուղեղային (կորտիկոողնուղեղային) և կեղևա-կորիզային ուղիների հիմնական մասը և սինապսներով ավարտվում են շարժիչ կորիզների բջիջներում:
''6.բազմաձև բջիջների (lamina multiformis)''-- շերտը կազմված է տարբեր տեսակի բջիջներից՝ հիմնականում իլիկաձև նեյրոններից: Այս շերտի արտաքին մասը պարունակում է խոշոր բջիջներ: Ներքին շերտի նեյրոններն ավելի մանր են և տեղակայված են միմյանցից հեռու: Այս բջիջների նեյրիտները կազմում են գլխուղեղի սպիտակ նյութի էֆերենտ ուղիները: Դենդրիտները հասնում են կեղևի մոլեկուլային շերտին: Գլխուղեղի կեղևի տարբեր մասերում շերտերը տարբեր են: Այսպես, կեղևի շարժիչ կենտրոններում, օրինակ, առաջային կենտրոնական գալարում ուժեղ զարգացած են 3-րդ, 5-րդ և 6-րդ շերտերը, իսկ վատ են արտահայտված 2-րդ և 4-րդ շերտերը: Սա կեղևի ոչ հատիկային տեսակն է: Կեղևային զգացող կենտրոններում, որոնցում ավարտվում են հոտառական, լսողական և տեսողական օրգաններից եկող աֆերենտ նյարդաթելերը, թույլ են զարգացած խոշոր ու միջին բուրգեր պարունակող շերտերը, մինչդեռ հատիկավոր շերտերը (2-րդ, 4-րդ) հասնում են առավելագույնս զարգացման: Այս տեսակը կոչվում է հատիկային:▼
▲''6.բազմաձև բջիջների (lamina multiformis)''
== Աղբյուրներ ==
| |||