«Քրոմոսոմ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
png -> svg (GlobalReplace v0.3) |
չ կետադրական և վիքիֆիկացման ուղղումներ, փոխարինվեց: : → ։ (4) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 5.
==Հայտնագործումը==
'''Քրոմոսոմ''' անվանումը առաջարկել է Վ. Վալդեյերը՝ [[1888]] թ.
==Կառուցվածքը==
Տող 30.
[[Պատկեր:Chromosome.png|մինի|200px|աջից|Քրոմոսոմի կառուցվածքը միտոզի ուշ [[պրոֆազ]]—[[մետաֆազում]]. 1—քրոմատիդ; 2—ցենտրոմեր; 3—կարճ թև; 4—երկար թև.]]
Սեղմվածքը քրոմոսոմը բաժանում է երկու հավասար կամ անհավասար թևերի։ Ցենտրոմերը բջջի բաժանման ժամանակ կատարում է իլիկի թելիկների ամրացման ֆունկցիա։ [[Կորիզակ]]ային քրոմոսոմներն ունեն նաև երկրորդային սեղմվածք, որտեղ ձևավորված է [[կորիզակ]]
Տվյալ տեսակի առանձնյակների սոմատիկ բջիջներում գտնվող քրոմոսոմների դիպլոիդ թիվը, ձևը, կառուցվածքը և չափը բնորոշող առանձնահատկությունների ամբողջությունը '''կարիոտիպն''' է՝ [[հունարեն]] կարիոն-կորիզ, տիպոս-ձև, օրինակ։
Տող 45.
Ընտրված բջիջների բաժանում արհեստականորեն կանգնեցնում են մետաֆազի փուլում՝ ավելացնելով կոլխիցին, որն քրոմոսոմները իրարից բաժանող միկրոխողովակների սինթեզը ընկճող հատուկ ալկալոիդ է։
Ստացված բջիջները ֆիքսվում են, քրոմոսոմները ներկվում են հատուկ ներկանյութով և նկարահանվում են մանրադիտակի տակ։
[[ԴՆԹ]]-ի պարույրի նուկլեոսոմային հատվածի հաստությունը 13 նմ է, մինչդեռ երկու պարույրների միջև երկարությունը՝ 50 նմ։ Եթե հաշվի առնենք, որ մեկ գենում կա մոտ հազար զույգ [[նուկլեոտիդ]]ներ, ապա այն պարունակում է [[ԴՆԹ]]-ի 5-6 նուկլեոսոմային հատված։ [[ԴՆԹ]]-ի արդեն պարուրված շղթան բջջի բաժանման պրոֆազի փուլում նորից է պարուրվում (երկրորդային պարուրում), որից ձևավորվում է քրոմատիդը։ Վերջինս ունի 25 նմ հաստություն։ Ի դեպ քրոմոսոմի կազմի մեջ մտնող քրոմատիդները կրկին պարուրվում են (խտանում)։ Մարդու մեկ սոմատիկ բջջում [[ԴՆԹ]]-ի բոլոր մոլեկուլների երկարությունը 1.5 մ-ից ավելի է։
Տող 282.
==Քրոմոսոմային մուտացիաներ==
[[Պատկեր:
Այս մուտացիաների հիմքում ընկած է քրոմոսոմների կառուցվածքի փոփոխությունը։ Այսպես, երբեմն քրոմոսոմի մասը պակասում է, իսկ երբեմն էլ այն շրջվում է 180 աստիճան անկյան տակ։ Բացի այդ, որոշ դեպքերում քրոմոսոմի մի մասը պոկվում և միանում է մեկ այլ՝ ոչ հոմոլոգ քրոմոսոմին, որից առաջանում է [[գեն]]երի նոր համակցություն։
Քրոմոսոմային մուտացիաները կամ աբերացիաները, հաճախ բերում են տարբեր ծանրության մտավոր և ֆիզիկական թերզարգացության, իսկ երբեմն էլ օրգանիզմը դարձնում են բոլորովին անկենսունակ։ Օրինակ՝ [[սպիտակարյունություն]], [[Դաունի սինդրոմ]]
==Տես Նաև==
|