«Գուգարաց թեմ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (39) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 26.
== Պատմություն ==
Գուգարաց թեմն իր առանձնահատուկ ու նշանակալից տեղն ու դերն է ունեցել Հայոց Եկեղեցու պատմության
=== Գուգարքն Արշակունիների օրոք ===
[[Գուգարք]]ն [[Արշակունիներ]]ի օրոք Հայաստանի կողմնապահ 4 բդեշխություններից մեկն էր՝ Ցուրտավ (Գաջենք) նստավայրով, որ նաև եպիսկոպոսական աթոռանիստ
=== Գուգարքը Բագրատունիների օրոք ===
Բագրատունիների կողմից պետականության վերականգնումից հետո Գուգարքի եկեղեցական կյանքը նոր շունչ է ստանում հատկապես [[Սանահին]]ի ([[967]] թ.) և [[Հաղպատ]]ի ([[977]] թ.) թագավորաշեն վանքերի
[[979]] թ. , երբ Սմբատ Բագրատունի թագավորը գալիս է Սանահին, ժամանակի Կաթողիկոսի օրհնությամբ և հատուկ կոնդակով այս վանքը հռչակվում է որպես Տաշիրի եպիսկոպոսի նստավայր. վանքի վանահայր Եսայի վարդապետի` եպիսկոպոս ձեռնադրվելուց հետո թագավորը հաստատում է եպիսկոպոսության ենթակա տարածքը՝ Վրաստանի սահմանից սկսած մինչև Նիգ և [[Շիրակ (գավառ)|Շիրակ]]
=== Գուգարքը Արևելյան Հայաստանի ՝ Ռուսաստանի կազմի մեջ մտնելուց հետո ===
Արևելյան Հայաստանի՝ Ռուսաստանի կազմի մեջ մտնելուց հետո, [[1836]] թ. կանոնադրությամբ (պոլոժենիե), կայսրության տարածքում բնակվող հայության համար հաստատվեց եկեղեցական վեց թեմ՝ Երևանի, Ղարաբաղի, [[Վրաստանի թեմ|Վրաստանի]], Շիրվանի, [[Աստրախանի թեմ|Աստրախանի]], [[Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմ|Բեսարաբիայի և Նոր Նախիջևանի]]
Ըստ այդմ էլ` [[1836]] թ. Հաղպատի եպիսկոպոսական աթոռը վերացվեց, և Հաղպատը շարունակեց գործել որպես վանք և Սոմխեթ կամ Բորչալու վիճակի ու Ղազախի հոգևոր
[[Պատկեր:Gougarats Diocese.jpg|մինի|աջից|Գուգարաց թեմի վարչական շենքը]]
=== Գուգարքը Ռուսական կայսրության կործանումից հետո ===
Ռուսական կայսրության կործանումից և Հայաստանի առաջին Հանրապետության կարճատև գոյությունից հետո ([[1918]]-[[1920]] թթ.)` խորհրդային առաջին տարիներին, Հայոց Եկեղեցին ծանր հարվածներ կրեց. փաստորեն նրանից խլվեցին բոլոր վանքերն ու եկեղեցիները, կալվածքները, հոգևորականությունը հալածվեց, աքսորվեց և գնդակահարվեց: Հաղպատի և Սանահինի նման պատմական փառավոր անցյալ ունեցող վանքերն ամայացան, զրկվեցին հոգևորականներից, իսկ համալիրները համարվեցին սոսկ «ճարտարապետական հուշարձաններ»
[[1920]] թ.-ին Լոռի և Տավուշ մարզերը Շիրակի թեմի կազմ մտան Գևորգ Ե Կաթողիկոսի
=== Գուգարքը Խորհրդային շրջանում ===
Խորհրդային շրջանում (մինչև 1990 թ.) միայն Լոռու տարածքում էին գործում եկեղեցիներ` [[Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Վանաձոր)
1990թ. [[Վազգեն Ա]] Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի սրբատառ կոնդակով հաստատվեց Գուգարաց թեմը՝ իր մեջ ընդգրկելով այսօրվա [[Տավուշի մարզ]]ն ամբողջությամբ և նախկին [[Թումանյան (քաղաք)|Թումանյանի շրջան]]ը (առաջնորդական նստավայրը՝ [[Դիլիջան]] քաղաքը)
=== Գուգարքը հետխորհրդային շրջանում ===
Թեմն իր վարչատարածքային սահմաններով ձևավորվեց [[1996]] թ. [[մայիսի 30]]-ին, [[
Երջանկահիշատակ Վազգեն Ա-ի տնօրինությամբ սկիզբ առած և Գարեգին Ա Կաթողիկոսի շարունակած վարչատարածքային բարեփոխումների գործը 20-րդ դարավերջին Հայ Եկեղեցու բարեկարգմանը միտված եզակի երևույթներից
[[2010]] թ. [[դեկտեմբերի 10]]-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. [[Գարեգին Բ Ոսկեհատցի|Գարեգին Բ]] Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի հայրապետական կոնդակով Տավուշի մարզի եկեղեցական համայնքներն առանձնացվեցին Գուգարաց թեմի կազմից և Տավուշի թեմի առաջնորդական տեղապահ նշանակվեց Թորգոմ վարդապետ Տոնիկյանը <ref>{{cite book|author=|title=Մալաթիայից Հայաստան. Առաջնորդություն Գուգարաց թեմ, 2014}}</ref>
== Գուգարաց թեմի առաջնորդարան ==
[[1999]] թվականին [[Սեպուհ Չուլջյան|Սեպուհ սրբազանի]] մեծադիր ջանքերով, չորս տարվա համառ պայքարի արդյունքում ձեռք է բերվում հայտնի Թաիրովների` [[1895]] թվականին կառուցված, սակայն ավերման եզրին գտնվող ամառանոցը, որը հիմնովին վերակառուցվում և կահավորվում է` [[2000]] թվականի դեկտեմբերից ծառայելով որպես Գուգարաց թեմի
ՅՈՅԺ ՑԱՆԿԱՑԱՅ ԳԵՂԱՏԵՍԻԼ ԿԱՌՈՅՑՆ ԶԱՅՍ,<br />
ԹԷՊԷՏԵՒ ԷՐ ԽԱՐԽՈՒԼ ՍԱՍՏԻԿ ՎՆԱՍՈՒԱԾ,<br />
Տող 68.
Ի ՎԱՅԵԼՈՒՄՆ ԱՐԺԱՆԱՒՈՐ ՅԱՋՈՐԴԱՑ<br />
ՍԵՊՈՒՀ ԵՊՍ. ՉՈՒԼՋԵԱՆ<br />
ՅԱՄԻ ՏԵԱՌՆ 2000Թ.
Այդ նույն ժամանակահատվածում առաջնորդարանի ընդարձակ բակը կանաչապատվում և ձևավորվում է ծաղկանոցով, արծաթափայլ և հազվագյուտ տեսակի այլ
[[2000]] թվականին վերակառուցվում է առաջնորդարանին կից շինությունը, ավելացվում է զանգակատուն և օծվում` որպես Սբ. Սարգսի անունը կրող
Թեմում իրականացվող եկեղեցաշինական, վերանորոգչական, երեխաների համար ամառային հոգևոր ճամբարների ստեղծման, քարոզչական, հրատարակչական, բարեգործական բազում ծրագրերի իրականացման համար առաջնորդարանում գործում են տարբեր կառույցներ և բաժիններ` քարտուղարություն, հաշվապահություն, գրադարան` 1000 անուն գրքով, քարոզչական և սոցիալական ծրագրերի բաժին, հանդիպումների և հանդիսությունների կազմակերպման
== Եկեղեցիներ, մատուռներ ==
Հայ առաքելական եկեղեցու Գուգարաց թեմի Լոռու մարզում կան 64 կանգուն սրբատեղիներ` 5 վանական համալիր, 37 եկեղեցի, 24
1996-2013 թթ. Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանի առաջնորդության տարիներին Լոռու մարզում կառուցվել են նոր 10 եկեղեցիներ, վերանորոգվել և վերակառուցվել են 27
1996 թվականից մինչև 2010 թվականը թեմի տիրախնամ առաջնորդ Տեր Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանի օրոք Տավուշի մարզում, երբ այն առանձնացավ Գուգարաց թեմից և ձևավորվեց իբրև առանձին թեմ, կառուցվեցին, վերակառուցվեցին և վերանորոգվեցին 21 սրբատեղիներ` 1 վանական համալիր, 12 եկեղեցի, (4 նորակառույց և 8 վերանորոգված և վերակառուցված) 8
== Տես նաև ==
|