«Արտազատական համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Օրգանիզմի կենսագործունեության ընթացքում յուրաքանչյուր [[բջիջ]]ում առաջանում են նյութափոխանակության արգասիքները ( [[միզանյութ]], ֆոսֆորական և ծծմբական թթվի [[աղեր]], [[ջուր]], [[ածխաթթու գազ]] և այլն)։

Արտազատական [[համակարգ]]ի [[օրգան]]ներն են [[երիկամներ]]ը և միզուղիները՝ [[միզածորան]]ները, միզապարկը, միզուկը։ [[Երիկամներ]]ը զույգ են՝ տեղակայված են որովայնի խոռոչում, ողնաշարի աջ և ձախ կողմերում, գոտկատեղի մակարդակում։ Աջ երիկամը կես ողի չափով ցածր է ձախից։ Երիկամն ունի դրսային՝ կոր և միջային՝ գոգ եզրեր։ Միջային մասում գտնվում է երիկամի դրունքը, որով մտնում են զարկերակը, նյարդերը, դուրս են գալիս միզածորանը, երակը, ավշային անոթները։ Երիկամներն արտաքինից ծածկված են շարակցական [[հյուսվածք]]ից կազմված պատյանով, որը նրանց պահում է անշարժ վիճակում։ Երիկամները լոբաձև են, նրանց երկարությունը 10-12 սմ է, իսկ լայնությունը՝ 5-6 սմ, զանգվածը ոչ ավելի, քան 200 գ։ Երիկամների ներս ընկած կողմից դուրս են գալիս միզածորանները, որոնք կոնքի խոռոչում մտնում են հաստ մկանապատերով [[օրգան]]ի՝ մեջ։

Երիկամները չափազանց հարուստ են [[արյունատար անոթներ]]ով։ Երիկամային զարկերակը, մտնելով երիկամ, ճյուղավորվում է մանր անոթների, որոնք էլ աստիճանաբար դառնում են փոքր լուսանցքով զարկերակներ։ Յուրաքանչյուր զարկերակ պատիճի խոռոչում առաջացնում է մազանոթային կծիկ։ Մազանոթային կծիկից կրկին առաջանում է զարկերակ, որը դուրս է գալիս պատիճից։ Յուրաքանչյուր զարկերակ պատիճից դուրս գալուց հետո ճյուղավորվում է, առաջացնելով մազանոթներ, որոնք սերտորեն շրջապատվում են ոլորուն խողովակները։ Այդ մազանոթները միանալով վեր են ածվում փոքր լուսանցքով երակների, որոնք ի վերջո բացվում են երիկամային երակի մեջ։ Այսպիսով՝ երիկամներում զարկերակները կրկնակի մազանոթային ցանց են առաջացնում պատիճներում և ոլորուն խողովակների շուրջ։ Մեզի վերջնական ձևավորումը տեղի է ունենում ոլորուն խողովակներում։

Միզագոյացումն իրականանում է երիկամային մարմնիկի պատիճում կծիկի մազանոթների և պատիճի պատերի միջև, որոնք ֆիլտրի դեր են կատարում:կատարում։ Պատիճի մազանոթներում արյան ճնշումն ավելի բարձր է, քան մարմնի մյուս մազանոթներում, որի պատճառով ֆիլտրման ուժն ավելի մեծ է, և պատիճի խոռոչի մեջ է անցնում արյան պլազման իր բաղադրամասերով, բացի [[սպիտակուց]]ներից:ներից։ Ֆիլտրված հեղուկը կոչվում է առաջնային մեզ:մեզ։ Օրական առաջանում է 150-170 առաջնային մեզ:մեզ։ Այն պատիճից անցնում է միզային խողովակի մեջ:մեջ։ Նրանց բարակ պատերն օժտված են ընտրողական թափանցելիությամբ, որի շնորհիվ առաջանային մեզից ջրի մեծ մասը և օրգանիզմի համար պիտանի նյութերը հետ են ներծծվում արյան մեջ:մեջ։ Որոշ նյութեր (օրինակ գլյուկոզը) ամբողջությամբ հետ են ներծծվում, որոշները՝ մասնակի, իսկ երրորդները (օրինակ միզանյութը) համարյա հետ չեն ներծծվում:ներծծվում։ Մնացած քիչ քանակով [[ջուր]]ը և օրգանիզմի համար ոչ պիտանի նյութերը միասին կազմում են երկրորդային մեզը, որը հոսում է բրգի խողովակի մեջ և պտկիկների անցքով լցվում բաժակների և ապա՝ երիկամի ավազանի մեջ:մեջ։ Երիկամային մարմնիկի խողովակի մեջ կարող են արտազատվել նաև օրգանիզմ մտած դեղանյութեր, ներկեր և այլն:այլն։ Մեկ օրվա ընթացքում առաջանում է 1,5-2 լ երկրորդային մեզ:մեզ։

Մեզը թափանցիկ, դեղնավուն հեղուկ է, որի 96 %-ը ջուր է, իսկ 4 %-ը չոր նյութ:նյութ։ Մեզով հեռանում են ջրի, հանքային աղերի ավելցուկը, միզանյութ, միզաթթու, ֆոսֆատներ և ուրիշ նյութեր:նյութեր։ Երբեմն մեզով կարող են հեռանալ նաև օրգանիզմի համար պիտանի նյութեր (օրինակ գլյուկոզ):։ Ուստի երիկամները մասնակցում են արյան քիմիական կազմի հաստատունության պահպանմանը:պահպանմանը։

Երիկամային ավազանը խոռոչ է, որից սկիզբ է առնում միզածորանը:միզածորանը։ Երիկամներից մեզը երկու միզածորաններով լցվում է միզապարկի մեջ:մեջ։

Միզապարկը մկանային կառուցվածքով պարկանման [[օրգան]] է, տեղավորված է կոնքի խոռոչում:խոռոչում։ Ներսից մակերեսը ծածկված է լորձաթաղանթով:լորձաթաղանթով։ Միզապարկից սկիզբ է առնում միզուկը, որի վրա կան մկանային երկու հաստացումներ՝ սեղմաններ:սեղմաններ։

Երիկամների աշխատանքը կարգավորվում է վեգետատիվ նյարդային համակարգի միջոցով:միջոցով։ Այդ համակարգի սիմպաթիկ բաժնի ազդեցությամբ ուժեղանում է ջրի հետ ներծծումը, որի հետևանքով մեզը պակասում է:է։ Դա տեղի է ունենում երբ օրգանիզմում առկա է ջրի պակաս:պակաս։ Վեգետատիվ նյարդային համակարգի պարասիմպաթիկ բաժինը թողնում է հակառակ ազդեցություն:ազդեցություն։ Միզագոյացման հումորալ կարգավորումը իրականացնում են մակուղեղը և մակերիկամի կեղևային շերտը:շերտը։

Երիկամներում միզագոյացումը տեղի է ունենում անընդհատ, իսկ միզարձակումը ընդհատ պրոցես է, կատարվում է պարբերաբար:պարբերաբար։ Միզապարկի մեջ 200-300 մլ մեզ լցվելու դեպքում ձգվում են նրա մկանային պատերը:պատերը։ Լորձաթաղանթում տեղավորված ընկալիչների գրգռումից [[ռեֆլեքս]]որեն կծկվում են նրա պատերի [[մկաններ]]ը և թուլանում սեղմանների մկանները, որը հանգեցնում են միզարձակման:միզարձակման։ Միզարձակման ռեֆլեքսային կենտրոնը տեղավորված է [[ողնուղեղ]]ի սրբանային հատվածում, որի գործունեությունը գտնվում է կենտրոնական [[նյարդային համակարգ]]ի բարձրագույն բաժնի՝ [[գլխուղեղ]]ի [[մեծ կիսագնդեր]]ի կեղևի միզազատման կենտրոնի հսկողության ներքո:ներքո։ Այդ կենտրոնի գործունեության շնորհիվ մարդն ընդունակ է գիտակցորեն պահել կամ իրականացնել միզարձակումը:միզարձակումը։ Միզարձակման ողնուղեղային կենտրոնի որոշ ախտահարումների դեպքում միզարձակումը խանգարվում է:է։

Երիկամներն օրգանիզմի կենսական կարևոր [[օրգան]]ներից են:Միզագոյացումիցեն։Միզագոյացումից բացի մասնակցում են օրգանիզմի ներքին միջավայրի հաստատունության պահպանմանը,սինթեզում են կենսաբանորեն ակտիվ նյութեր,որոնք խթանում են արյունաստեղծմանը,բարձրացնում արյան ճնշումը և օրգանիզմի դիմադրողականությունը:Երիկամների դիմադրողականությունը։Երիկամների ֆունկցիաների խախտման կամ դադարի դեպքում նյութափոխանակության միջանկյալ և վերջնական արգասիքները կուտակվում են արյան

մեջ,թունավորում օրգանիզմը,որը հաճախ հանգեցնում է մահվան:Երիկամներըմահվան։Երիկամները չափազանց զգայուն են վարակիչ հիվանդությունների հարուցիչների,[[սնդիկ]]ի,[[կապար]]ի,[[բենզոլ]]ի,[[կենդանիներ]]ի թույների նկատմամբ:Դրանքնկատմամբ։Դրանք հեռանում են երիկամներով և թունավորում նրա [[բջիջ]]ներին,խախտում նրանց ֆունկցիան:Երիկամներիֆունկցիան։Երիկամների ֆունկցիաների

խանգարում կարող են առաջացնել նաև չչափավորված և առանց բժշկի նշանակման ընդունած դեղանյութերը:Հանքայինդեղանյութերը։Հանքային փոխանակության խանգարումներից,դեղանյութերի կուտակումներից երիկամներում և միզային ուղիներում կարող են առաջանալ <<քարեր>>,որոնք միզագոյացման և միզարձակման խանգարումների պատճառ են դառնում:Առավել դառնում։Առավել վնասակար ազդեցություն է թողնում ալկոհոլը:Այնալկոհոլը։Այն քայքայում է երիկամի էպիթելային բջիջները և հանգեցնում նրա ֆունկցիաների խանգարման:խանգարման։

Երիկամների էպիթելի վրա վնասակար ազդեցություն ունեն նաև կծու կերակուրները,որոնք առաջացնում են երիկամների հիվանդություններ:Երիկամներիհիվանդություններ։Երիկամների և միզային համակարգի մյուս օրգանների հիվանդությունները կանխելու նպատակով անհրաժեշտ է պահպանել ընդհանուր և անձնական հիգիենայի կանոնները:կանոնները։