Վիքիպեդիա

«Իզոմերիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
Հաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Նոր էջ «Օրգանական քիմիային բնորոշ է միևնույն մոլեկուլային բանաձև ունեցող,բայց հատկություններով տար...»:
 
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (91), )ն → ) ն oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
[[Օրգանական քիմիա]]յին բնորոշ է միևնույն մոլեկուլային բանաձև ունեցող,բայց հատկություններով տարբերվող միացությունների գոյությունը:Այսգոյությունը։Այս երևույթը իր բացատարությունը գտավ Բուտլերովի օրգանական միացությունների կառուցվածքային տեսության մեջ և պայմանավորված է ածխածնի յուրահատուկ կառուցվածքով և կապեր հաստատելու ունակությամբ:Հաստատվեցունակությամբ։Հաստատվեց միևնույն մոլեկուլային բանաձև ունեցող,բայց ատոմների և կապերի հաջորդականությամբ կամ տարածական դասավորվածությամբ տարբերվող միացությունների գոյության հնարավորությունը:Այդպիսիհնարավորությունը։Այդպիսի միացությունները կոչվեցին իզոմերներ:Համաձայնիզոմերներ։Համաձայն IUPAC-ի կանոնների,տարբերում են երկու տեսակի իզոմերներ՝
*1.կառուցվածքային և 2.տարածական (ստերեոիզոմերներ):։<ref>Petrucci R.H., Harwood R.S. and Herring F.G. "General Chemistry" (8th ed., Prentice-Hall 2002), p.91</ref>
 
== Կառուցվածքային իզոմերիա ==
Մոլեկուլի կառուցվածքը որոշվում է ատոմների միջև եղած կապերի բնույթով և հաջորդականությամբ:Մոլեկուլներըհաջորդականությամբ։Մոլեկուլները,որոնք ունեն նույն մոլեկուլային բանաձևը,բայց տարբեր կառուցվածքային բանաձևեր,կոչվում են կառուցվածքային իզոմերներ:իզոմերներ։<ref>Smith, Janice Gorzynski. ''General, Organic and Biological Chemistry.'' The McGraw-Hill Companies. 1st ed 2010. pg. 450</ref>
 
Կառուցվածքային իզոմերիայի տեսակներից են.
*1.պայմանավորված ածխածնային շղթայի կառուցվածքով:կառուցվածքով։
 
Օրինակ՝ բութան և մեթիլպրոպան,C<sub>4</sub>H<sub>10</sub>
Տող 12.
*CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>-բութան
*CH<sub>3</sub>CH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>-2-մեթիլպրոպան
*2.Տեղակալիչի դիրքի իզոմերիա:Օրինակ՝իզոմերիա։Օրինակ՝ C<sub>4</sub>H<sub>9</sub>J
*CH<sub>3</sub>CJHCH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>-2-յոդբութան
*JCH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>-1-յոդբութան
Տող 18.
*CH<sub>3</sub>OCH<sub>3</sub>-դիմեթիլեթեր
*C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH-էթանոլ
*4.Մետամերիա:ԻզոմերիայիՄետամերիա։Իզոմերիայի այս տեսակը պայմանավորված է ֆունկցիոնալ խմբի պոլիվալենտ ատոմի հետ կապված նույն հոմոլոգիական շարքին պատկանող տարբեր ալիլ ռադիկալներով:ռադիկալներով։
 
Օրինակ՝ C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OC<sub>2</sub>H<sub>5</sub> CH<sub>3</sub>OCH(CH<sub>3</sub>)<sub>2</sub>
*Տաուտոմերիա:ԻզոմերիայիՏաուտոմերիա։Իզոմերիայի այս ձևը իրականանում է շնորհիվ շարժուն ջրածնի և կոչվում է դինամիկ իզոմերիա:Տաուտոմերներըիզոմերիա։Տաուտոմերները անընդհատ կարող են անցնել մեկը մյուսի:Օրինակմյուսի։Օրինակ ացետոքացախաթթվային էսթերը փոխազդում է և որպես կետո միացություն և որպես չհագեցած հիդրօքսիմիացություն:Դահիդրօքսիմիացություն։Դա պայմանավորված է նրանով,որ տվյալ միացությունը հանդես է գալիս երկու իզոմեր ձևերով՝ ացետոքացախաթթվային եթերի կետո- և ենոլային ձևերով՝
 
CH<sub>3</sub>-CO-CH<sub>2</sub>-CO-O-C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>-կետո ձև
Տող 30.
 
== Ստերեոիզոմերիա,կոնֆիգուրացիա,կոնֆորմացիա ==
Ստերեիզոմերներ են կոչվում այն միացությունները,որոնք ունեն նույն մոլեկուլային կառուցվածքը (կապերի և ատոմների հաջորդականությունը) և տարբերվում են միայն միմյանց հետ կապ չունեցող ատոմների տարածական դասավորվածությամբ:դասավորվածությամբ։<ref>[http://goldbook.iupac.org/C01092.html IUPAC definition of cis and trans]</ref>
 
Ստերեոիզոմերները իրենց հերթին կարող են լինել կոնֆիգուրացիոն և կոնֆորմացիոն տիպի:տիպի։<<Կոնֆիգուրացիա>> տերմինը նշանակում է,որ հայտնի կառուցվածք ունեցող մոլեկուլում գոյություն ունի ատոմների և կապերի որոշակի հաջորդականություն,որը պայմանավորված չէ մոլեկուլի հատվածների պտույտով պարզ C-C կապերի շուրջը:Կոնֆիգուրացիանշուրջը։Կոնֆիգուրացիան տվյալ մոլեկուլում ատոմների որոշակի տարածական դասավորությունն է,օրինակ՝ sp<sup>3</sup></tt>-քառանիստ կոնֆիգուրացիա,sp <sup>2</sup></tt>-հարթ կոնֆիգուրացիա:կոնֆիգուրացիա։
 
Տարբեր կոնֆիգուրացիա ունեցող իզոմերները կոչվում են կոնֆիգուրացիոն իզոմերներ,օրինակ՝ D- և L- գլիցերինային ալդեհիդները,ցիս- և տրանս-բութենները:բութենները։
 
[[Պատկեր:L-D isomerism.svg|thumb|L-D Իզոմերիա]]
Տող 40.
[[Պատկեր:Cis-2-Buten.svg|thumb|Ցիս-2-բութեն]]
 
<<Կոնֆորմացիա>> տերմինը նշանակում է հայտնի կոնֆիգուրացիա ունեցող մոլեկուլի կազմի մեջ մտնող ատոմների կամ ատոմների խմբերի տարածական զանազան դիրքորոշում,որը պայմանավորված է պտույտով մեկ կամ մի քանի պարզ կապերի շուրջը,օրինակ,բութանի շեղված (գոշ) և արգելակված (անտի) կոնֆորմացիաները:կոնֆորմացիաները։
 
[[Պատկեր:Newman Projektion 2.png|thumb|Բութանի արգելակված և ծածկված կոնֆորմացիաները]]
 
Խիրալություն։
Խիրալություն:
 
Հայտնի են բազմազան օրինակներ,երբ երկու առարկա միմյանց համար հանդիսանում են հայելապատկեր,օրինակ,աջ և ձախ ձեռքը,աջ և ձախ բյուրեղը և այլն:այլն։<<Խիրալություն>> տերմինը օգտագործում են այն դեպքում,երբ երկու առարկա գտնվում են նման հարաբերության մեջ:Մոլեկուլներիմեջ։Մոլեկուլների այդպիսի զույգերը կոչվում են էնանթիոմերներ:Մոլեկուլներըէնանթիոմերներ։Մոլեկուլները երկրաչափական մարմիններ են,որոնց համար կարելի է կիրառել սիմետրիայի հատկությունները:Սիմետրիայիհատկությունները։Սիմետրիայի հիմնական տարրերն են սիմետրիայի առանցքը,սիմետրիայի հարթությունը և սիմետրիայի կենտրոնը:կենտրոնը։▼
 
Մոլեկուլները,որոնք ունեն սիմետրիայի տարրեր (առանցք,հարթություն կամ կենտրոն) օժտված են արտացոլման սիմետրիայով և կոչվում են ախիրալ:Այդպիսիախիրալ։Այդպիսի մոլեկուլները չեն կարող կազմել էնանթիոմեր զույգեր և օպտիկական ակտիվություն չեն ցուցաբերում:Օրինակցուցաբերում։Օրինակ,մեզոգինեթթուն:Սիմետրիայիմեզոգինեթթուն։Սիմետրիայի տարրեր չունեցող մոլեկուլները կոչվում են խիրալ:Այսխիրալ։Այս միացությունները չեն համընկնում իրենց հայելապատկերի հետ և կարող են գոյություն ունենալ էնանթիոմեր զույգերի ձևով.▼
▲Հայտնի են բազմազան օրինակներ,երբ երկու առարկա միմյանց համար հանդիսանում են հայելապատկեր,օրինակ,աջ և ձախ ձեռքը,աջ և ձախ բյուրեղը և այլն:<<Խիրալություն>> տերմինը օգտագործում են այն դեպքում,երբ երկու առարկա գտնվում են նման հարաբերության մեջ:Մոլեկուլների այդպիսի զույգերը կոչվում են էնանթիոմերներ:Մոլեկուլները երկրաչափական մարմիններ են,որոնց համար կարելի է կիրառել սիմետրիայի հատկությունները:Սիմետրիայի հիմնական տարրերն են սիմետրիայի առանցքը,սիմետրիայի հարթությունը և սիմետրիայի կենտրոնը:
 
▲Մոլեկուլները,որոնք ունեն սիմետրիայի տարրեր (առանցք,հարթություն կամ կենտրոն) օժտված են արտացոլման սիմետրիայով և կոչվում են ախիրալ:Այդպիսի մոլեկուլները չեն կարող կազմել էնանթիոմեր զույգեր և օպտիկական ակտիվություն չեն ցուցաբերում:Օրինակ,մեզոգինեթթուն:Սիմետրիայի տարրեր չունեցող մոլեկուլները կոչվում են խիրալ:Այս միացությունները չեն համընկնում իրենց հայելապատկերի հետ և կարող են գոյություն ունենալ էնանթիոմեր զույգերի ձևով.
 
<gallery>
Տող 57 ⟶ 56՝
</gallery>
 
Սիմետրիայի բացակայությունը պայմանավորված է տվյալ միացություններում ասիմետրիկ ածխածինների,կամ խիրալ կենտրոնների,առկայությամբ:Այդպեսառկայությամբ։Այդպես են անվանում ածխածնի այն ատոմները,որոնց չորս կապերը առաջացած են տարբեր ռադիկալների հետ:Ասիմետրիկհետ։Ասիմետրիկ ածխածին պարունակող միացությունները հարթության վրա պատկերելու համար օգտագործում են Ֆիշերի պրոյեկցիոն բանաձևերը:Այսբանաձևերը։Այս բանաձևերում ածխածնային շղթան հարթության վրա տեղադրվում է ուղղահայած դիրքով այնպես,որ ավագ խումբը գտնվի վերևում:Ուղղահայածվերևում։Ուղղահայած և հորիզոնական գծերի հատման կետերը համապատասխանում են ասիմետրիկ ածխածիններին,այդ ածխածինները չեն գրվում:Օրինակգրվում։Օրինակ.▼
 
 
▲Սիմետրիայի բացակայությունը պայմանավորված է տվյալ միացություններում ասիմետրիկ ածխածինների,կամ խիրալ կենտրոնների,առկայությամբ:Այդպես են անվանում ածխածնի այն ատոմները,որոնց չորս կապերը առաջացած են տարբեր ռադիկալների հետ:Ասիմետրիկ ածխածին պարունակող միացությունները հարթության վրա պատկերելու համար օգտագործում են Ֆիշերի պրոյեկցիոն բանաձևերը:Այս բանաձևերում ածխածնային շղթան հարթության վրա տեղադրվում է ուղղահայած դիրքով այնպես,որ ավագ խումբը գտնվի վերևում:Ուղղահայած և հորիզոնական գծերի հատման կետերը համապատասխանում են ասիմետրիկ ածխածիններին,այդ ածխածինները չեն գրվում:Օրինակ.
 
[[Պատկեր:DL Nomenclature of Sugars.png|400px|Գլիցերինային ալդեհիդները]]
 
Ասիմետրիկ ածխածին պարունակող միացությունները հիմնականում օպտիկապես ակտիվ են:Օպտիկապեսեն։Օպտիկապես ակտիվ են կոչվում այն միացությունները,որոնք պտտում են բևեռացված լույսի հարթությանը:Անհրաժեշտհարթությանը։Անհրաժեշտ է նշել,որ ոչ բոլոր ասիմետրիկ կենտրոն ունեցող միացություններն են խիրալ և օժտված օպտիկական ակտիվությամբ:Այնակտիվությամբ։Այն դեպքում,երբ ասիմետրիկ ածխածին պարունակող միացություններում գոյություն ունի սիմետրիայի հարթություն,մոլեկուլը ախիրալ է (մեզոգինեթթու,ցիստին և այլն):։▼
 
▲Ասիմետրիկ ածխածին պարունակող միացությունները հիմնականում օպտիկապես ակտիվ են:Օպտիկապես ակտիվ են կոչվում այն միացությունները,որոնք պտտում են բևեռացված լույսի հարթությանը:Անհրաժեշտ է նշել,որ ոչ բոլոր ասիմետրիկ կենտրոն ունեցող միացություններն են խիրալ և օժտված օպտիկական ակտիվությամբ:Այն դեպքում,երբ ասիմետրիկ ածխածին պարունակող միացություններում գոյություն ունի սիմետրիայի հարթություն,մոլեկուլը ախիրալ է (մեզոգինեթթու,ցիստին և այլն):
 
=== Բացարձակ և հարաբերական կոնֆիգուրացիա ===
Բոլոր խիրալ կենտրոն ունեցող միացությունները ընդունված է բաժանել երկու ստերեոքիմիական շարքերի՝ D և L:ՕրգանականL։Օրգանական միացությունների բացարձակ կոնֆիգուրացիան դա տեղակալիչների իրական տարածական դասավորվածությունն է խիրալ կենտրոնի շուրջը,որը որոշվում է ճշգրիտ,մասնավորապես ռենտգենոկառուցվածքային անալիզի եղանակով:Սակայնեղանակով։Սակայն,որոշելով մի շարք հանգուցային միացությունների,որոնք հայտնի են այժմ որպես էտանոլային միացությունների,բացարձակ կոնֆիգուրացիաները,ապա համեմատելով անհայտ կոնֆիգուրացիա ունեցող միացության հետ,կարելի է որոշել վերջինիս հարաբերական կոնֆիգուրացիան:Մինչկոնֆիգուրացիան։Մինչ ճշգրիտ եղանակների ի հայտ գալը,որպես կոնֆիգուրացիոն էտալոն էին ընդունվել D(+) և L(-)-գլիցերինային ալդեհիդները:Dալդեհիդները։D-ստերեոքիմիական շարքին են պատկանում խիրալ կենտրոնի այնպիսի կոնֆիգուրացիա ունեցող միացությունները,որոնցում ֆունկցիոնալ խմբերը (OH,NH<sub>2</sub>,հալոգենները) Ֆիշերի պրոյեկցիաներում գտնվում են ուղղահայաց գծից աջ,իսկ L-շարքին-ձախ:ձախ։
 
Օրինակ՝
Տող 74 ⟶ 70՝
[[Պատկեր:DL-Milchsäure.svg|thumb|DL-կաթնաթթու]]
 
Այժմ բավականին հաճախ D,L համակարգի փոխարեն կիրառվում է R,S-նոր ստերեոքիմիական անվանակարգը,որը հիմնված է խիրալ կենտրոնի մոտ գտնվող տեղակալիչների ավագության նվազման ուղղության վրա (տեղակալիչների ավագությունը որոշվում է խիրալ կենտրոնի հետ կապված տարրի ատոմական համարով):։
 
Մեկ ասիմետրիկ ածխածին պարունակող միացությունը կարող է հանդես գալ երկու ստերեոիզոմերների ձևով:Ստերեոիզոմերներիձևով։Ստերեոիզոմերների թիվը որոշվում է 2<sup>n</sup></tt> բանաձևով,որտեղ n-ը ասիմետրիկ ածխածինների թիվն է:է։
 
Կոնֆիգուրացիոն ստերեոիզոմերները բաժանվում են էնանթիոմերների և դիաստերեոմերների:դիաստերեոմերների։
 
Մոլեկուլները,որոնք ունեն նույն կառուցվածքային բանաձևերը,իսկ բոլոր խիրալ կենտրոնների կոնֆիգուրացիաները հակառակն են (միմյանց հայելապատկերն են),կոչվում են էնանթիոմերներ:էնանթիոմերներ։
 
Էնանթիոմերներ են D(+) և L(-) գլիցերինային ալդեհիդները,D և L կաթնաթթուները,D և L գլյուկոզները և այլն:Էնանթիոմերներըայլն։Էնանթիոմերները ունեն նույն քիմիական և ֆիզիկական հատկությունները,բացառությամբ բևեռացված լույսի հարթության պտտման ուղղությունից (պտտման անկյունը նույնն է):Աջ։Աջ պտտող էնանթիոմերները ստանում են (+),իսկ ձախ պտտողները՝ (-)նշանը:Էնանթիոմերների նշանը։Էնանթիոմերների էկվիմոլային խառնուրդը կոչվում է ռացեմատ:Ռացեմատներըռացեմատ։Ռացեմատները օպտիկապես ակտիվ չեն,քանի որ երկու էնանթիոմերների էֆեկտները կոմպեսում (մարում) են միմյանց:Պտտմանմիմյանց։Պտտման ուղղությունը (նշանը) և աստիճանը (մեծությունը) որոշվում է փորձնական ճանապարհով:ճանապարհով։
 
Դիաստերեոմերներ:Բոլոր ստերեոիզոմերները,որոնք էնանթիոմեր չեն,կոչվում են դիաստերեոմերներ,որոնք նույն կառուցվածքային բանաձևը,բայց տարբերվում են միմյանցից▼
խիրալ կենտրոնների կոնֆիգուրացիայով:Դիաստերեոմերիայի մասնավոր դեպք է էպիմերիան,երբ իզոմերները տարբերվում են միայն մեկ խիրալ կենտրոնի կոնֆիգուրացիայով:Դիաստերեոմերները տարբերվում են իրենց ֆիզիկաքիմիական հատկություններով:▼
 
▲Դիաստերեոմերներ:ԲոլորԴիաստերեոմերներ։Բոլոր ստերեոիզոմերները,որոնք էնանթիոմեր չեն,կոչվում են դիաստերեոմերներ,որոնք նույն կառուցվածքային բանաձևը,բայց տարբերվում են միմյանցից
▲խիրալ կենտրոնների կոնֆիգուրացիայով:Դիաստերեոմերիայիկոնֆիգուրացիայով։Դիաստերեոմերիայի մասնավոր դեպք է էպիմերիան,երբ իզոմերները տարբերվում են միայն մեկ խիրալ կենտրոնի կոնֆիգուրացիայով:Դիաստերեոմերներըկոնֆիգուրացիայով։Դիաստերեոմերները տարբերվում են իրենց ֆիզիկաքիմիական հատկություններով:հատկություններով։
 
=== Կոնֆորմացիոն իզոմերներ:Բաց շղթայով միացությունների կոնֆորմացիաները ===
Ինչպես վերը նշեցինք,ատոմների տարբեր տարածական դասավորվածության հետևանքով,որը առաջանում է պարզ կապերի շուրջ կատարվող պտույտի ժամանակ,առաջանում են կոնֆորմացիոն իզոմերներ (կոնֆորմերներ):Կոնֆորմացիոն։Կոնֆորմացիոն իզոմերները ընդունված է պատկերել Նյումենի բանաձևերով,որոնց վրա նշվում են տեղակալիչների դիրքերը C-C կապերի շուրջ պտույտ կատարելու դեպքում:Էթանիդեպքում։Էթանի օրինակի վրա քննարկենք հնարավոր կոնֆորմերների թիվը,ընդունելով մինիմալ պտույտը
հավասար 60°:Կոնֆորմացիաները։Կոնֆորմացիաները,որոնցում տեղակալիչները գտնվում են միմյանց դիմաց (պտտման աստիճանը 0°,կամ 360°),առավել մոտ դիրքում,օժտված են բարձր
էներգիայով և կոչվում են <<ծածկված>>:Կոնֆորմացիաները։Կոնֆորմացիաները,որոնցում տեղակալիչները գտնվում են առավել մեծ հեռավորության վրա (պտտման անկյունը 180°),գտնվում են ցածր էներգետիկ մակարդակի վրա և կոչվում են <<արգելակված>>:։
 
[[Պատկեր:Lilpscomb-ethane-barrier.png|thumb|Էթանի կոնֆորմացիաները]]
[[Պատկեր:Newman projection ethane.png|thumb|Էթանի ծածկված և արգելակվաշ կոնֆորմացիաները]]
 
Էթանի ծածկված կոնֆոմացիայի պոտենցիալ էներգիան 12կՋ/մոլ-ով բարձր է,քան արգելակվածինը:Դաարգելակվածինը։Դա պայմանավորված է հարևան դիրքերում գտնվող կապերի էլեկտրոնների միջև առաջացող վանող ուժերով,որի հետևանքով զարգանում է այսպես կոչված տորսիոն լարվածություն:Էթանիլարվածություն։Էթանի տարբեր կոնֆորմերների էներգետիկ մակարդակների տարբերությունը մեծ չէ և սովորական պայմաններում մեկ կոնֆերմերը հեշտությամբ անցնում է մյուսի:Բութանիմյուսի։Բութանի մոտ տորսիոն լարվածությանը գումարվում է ևս մեկը,որը առաջանում է մեթիլ խմբերի փոխադարձ վանման հետևանքով և կոչվում է Վան-դեր-Վալսի լարվածություն:Այսլարվածություն։Այս դեպքում համակարգի լարվածությունը ավելի մեծ է:Հետևաբարէ։Հետևաբար մոլեկուլները ձգտում են ընդունել այնպիսի կոնֆորմացիա,որի դեպքում առավել կայուն են:են։
 
[[Պատկեր:Butane sc.png|thumb|Բութանի շեղված (գոշ կոնֆորմացիա)]]
 
Էներգետիկ առումով միջին դիրք գրավող կոնֆորմացիաները կոչվում են շեղված,կամ գոշ-կոնֆորմացիաներ: կոնֆորմացիաներ։
 
=== Ցիկլիկ միացությունների կոնֆորմացիաներ ===
Ցիկլոալկաններում,տորսիոն և Վան-դեր-Վալսի լարվածությանը գումարվում է Բայերի անկյունային լարվածությունը:Վերջինսլարվածությունը։Վերջինս պայմանավորված է ցիկլում վալենտային անկյունների շեղումով՝ նորմալ տետրաէդրի անկյունից:Օրինականկյունից։Օրինակ,առավել պարզ ներկայացուցչի,ցիկլոպրոպանի վալենտային անկյունները կազմում են 60°,որի հետևանքով առաջանում է մեծ լարվածություն:լարվածություն։
 
[[Պատկեր:C3str.png|thumb|Ցիկլոպրոպան]]
[[Պատկեր:Cyclobutane skeletal.png|thumb|Ցիկլոբութան]]
 
Ցիկլոպրոպանում պտույտ C-C կապերի շուրջ չի կատարվում,և ջրածնի բոլոր ատոմները գտնվում են ծածկված դիրքում:Հետևաբարդիրքում։Հետևաբար,ցիկլոպրոպանը չունի կոնֆորմերներ:կոնֆորմերներ։
Ելնելով վերը նշվածից,հասկանալի է,որ եռանդամ ցիկլը անկայուն է:Հաջորդէ։Հաջորդ ներկայացուցիչը ցիկլոբութանն է,որի վալենտային անկյունները հավասար են 90°:Ջրածնի։Ջրածնի ատոմները գտնվում են ծածկված դիրքում:Բարձրդիրքում։Բարձր տորսիոն և անկյունային լարվածության հետևանքով քառանդամ ցիկլը նույնպես անկայուն է:է։
 
Ցիկլոպենտանի համար հայտնի է երկու կոնֆորմեր,հարթ ձևի մոտ բացակայում է անկյունային լարվածությունը,քանի որ վալենտային անկյունները հավասար են 108°,որը
մոտ է նորմալ արժեքին:Սակայնարժեքին։Սակայն հարթ ձևի մոտ ուժեղ է դրսևորվում տորսին լարվածությունը (ծածկման լարվածությունը),որը ծրարի կոնֆորմացիայի դեպքում ավելի ցածր է:է։
 
[[Պատկեր:Cyclopentane.svg|thumb|Ցիկլոպենտան]]
Տող 121 ⟶ 116՝
Պատկեր:Cyclohexane-chair-2D-stereo-skeletal.png|Ցիկլոհեքսանի բազկաթոռ
</gallery>
Ցիկլոհեքսանում անկյունները հավասար են 120°:Սրա։Սրա համար հայտնի են մի շարք կոնֆորմերներ,որոնցից ավելի ցածր լարվածություն ունեն մի քանի որ հարթ,այսպես կոչված,նավակ,բազկաթոռ և զեթաձև կոնֆորմերները:կոնֆորմերները։
 
[[Պատկեր:Cicloesano howtodraw.jpg|thumb|Ցիկլոհեքսանի բազկաթոռ]]
[[Պատկեր:C6 Newman.svg|thumb|Բազկաթոռ ըստ Նյումենի]]
Նյումենի պրոյեկցիոն բանաձևերը հնարավորություն են տալիս հստակ պատկերացնել ատոմների փոխադարձ դիրքը:Առանցքինդիրքը։Առանցքին զուգահեռ կապերը կոչվում են աքսիալ,իսկ 109,28° անկյան տակ գտնվողներինը՝ էկվատորիալ:էկվատորիալ։
 
[[Պատկեր:Cyclohexan-Sessel-schwarz.svg|thumb|Նավակ]]
Տող 131 ⟶ 126՝
[[Պատկեր:Cyclohexane Newman.jpg|thumb|Նավակ ըստ Նյումենի]]
 
Ցիկլոհեքսանի բազկաթոռի կոնֆորմացիայում ջրածնի ատոմների դիրքը նույնն է,ինչ էթանի արգելակված կոնֆորմացիայում,իսկ ածխածինները՝ բութանի շեղված կոնֆորմացիայում:Նավակկոնֆորմացիայում։Նավակ կոնֆորմացիայի դեպքում C-2,C-3,C-5,C-6 ածխածինների մոտ գտնվող ջրածինների ծածկված դիրքի շնորհիվ,ցիկլի լարվածությունը մեծ է:Հետևաբարէ։Հետևաբար,բազկաթոռ կոնֆորմերը էներգետիկ տեսակետից ավելի շահավետ է:է։▼
 
▲Ցիկլոհեքսանի բազկաթոռի կոնֆորմացիայում ջրածնի ատոմների դիրքը նույնն է,ինչ էթանի արգելակված կոնֆորմացիայում,իսկ ածխածինները՝ բութանի շեղված կոնֆորմացիայում:Նավակ կոնֆորմացիայի դեպքում C-2,C-3,C-5,C-6 ածխածինների մոտ գտնվող ջրածինների ծածկված դիրքի շնորհիվ,ցիկլի լարվածությունը մեծ է:Հետևաբար,բազկաթոռ կոնֆորմերը էներգետիկ տեսակետից ավելի շահավետ է:
 
== Գրականություն ==
Տող 141 ⟶ 135՝
# Сланина 3., Теоретические аспекты явления изомерии в химии, пер. с чеш., М., 1984;
# Потапов В М., Стереохимия М., 1988.
# Большой энциклопедический словарь. Химия. Изд.:։ Большая Российская энциклопедия, 2003, ISBN 5-85270-253-6
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Իզոմերիա» էջից