«Կոշ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{այլգործածություն2|գյուղի||Կոշ}}
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր
| կարգավիճակ = Գյուղ
| հայերեն անվանում = Կոշ
| բնօրինակ անվանում =
| ենթարկում =
| երկիր = Հայաստան
| պատկեր =
| պատկերի նկարագրում =
| զինանշան =
| զինանշանի լայնություն =
| զինանշանի նկարագրում =
| դրոշ =
| դրոշի լայնություն =
| դրոշի նկարագրում =
|lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 18 |lat_sec = 09
|lon_dir = E |lon_deg = 44|lon_min = 09 |lon_sec = 25
|CoordAddon =
|CoordScale =
| երկրի քարտեզի չափ = 250
| երկրամասի քարտեզի չափ =
| շրջանի քարտեզի չափ =
| երկրամասի տեսակ = Հայաստանի վարչական բաժանում{{!}}Մարզ
| երկրամաս = Արագածոտնի մարզ
| երկրամասը աղյուսակում = Արագածոտնի մարզ
| շրջանի տեսակ =
| շրջան =
| շրջանը աղյուսակում =
| համայնքի տեսակ =
| համայնք =
| համայնքը աղյուսակում =
| երկրի քարտեզ =
| երկրամասի քարտեզ =
| շրջանի քարտեզ =
| ներքին բաժանում =
| ղեկավարի պաշտոն =
| ղեկավար =
| հիմնադրման թվական =
| տվյալ կարգավիճակում =
| առաջին հիշատակում =
| այլ անվանումներ = Գոշ, Կավաշ, Կվաշ, Կվաշավան, Կուաշ
| տարածք =
| բարձրության տեսակ =
| կենտրոնի բարձրություն = 1250
| կլիմա =
| պաշտոնական լեզու = Հայերեն
| բնակչություն = 3125<ref name=hay_gyux>{{cite web|url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան}}</ref>
| մարդահամարի թվական = 2004
| խտություն =
| ագլոմերացիա =
| ազգային կազմ = [[Հայեր]]
| կրոնական կազմ = [[Հայ Առաքելական եկեղեցի]]
| էթնոհորոնիմ =
| ժամային գոտի =
| DST =
| հեռախոսային կոդ =
| փոստային ինդեքս = 378432
| փոստային ինդեքսներ = 02061026
| ավտոմոբիլային կոդ =
| իդենտիֆիկատորի տեսակ =
| թվային իդենտիֆիկատոր =
| հոլովված անվանում =
| Վիքիպահեստում =
| կայք =
}}
'''Կոշը''' գյուղ է [[ՀՀ]] [[Արագածոտնի մարզ]]ի Աշտարակ տարածաշրջանի Կոշ համայնքում։ <ref>{{cite book|title=Հայաստանի Հանրապետության Վարչատարածքային բաժանումը(01.01.2003)|author=Ս.Հ. Հարությունյան|publisher=«Տիգրան Մեծ» հրատարակչություն|location=Երևան|date=2003|isbn=9994100009}}</ref>
Կոշը գտնվում է մարզկենտրոնից` 18 կմ հյուսիս-արևմուտք, բարձրությունը ծովի մակերևույթից` 1250 մ:
==Բնակչություն==
Կոշի ազգաբնակչության փոփոխությունը.<ref name=hay_gyux>{{cite web|url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան}}</ref>
{| class="wikitable"
! Տարի
| [[1831]]
| [[1897]]
| [[1926]]
| [[1939]]
| [[1959]]
| [[1970]]
| [[1978]]
| [[2001]]
| [[2004]]
|-
! Բնակիչ
| 90
| 163
| 891
| 1218
| 1873
| 1911
| 1988
| 2756
| 3125
|-
|}
== Տնտեսություն ==
Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, մեղվաբուծությամբ, բանջարաբուծությամբ և պտղաբուծությամբ:
==Պատմություն==
[[Պատկեր:Կոշ ամրոց «Աղջկա բերդ»9.1.JPG|մինի|ձախից|«Աղջկա բերդ»]]
Կոշի տարածքում և շրջակայքում հայտնի պատմահնագիտական հուշարձաններից վաղագույնները վաղ երկաթի դարաշրջանի բնակավայրի ավերակներն են և բազալտե խոշոր քարերով շարված աշտարակաձև կառույցը։ Հյուսիս-արևելքից ձորալանջին կանգուն է Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին ([[7-րդ դար|VII]] դ.) կառուցված դեղնակարմրավուն և դարչնագույն սրբատաշ [[տուֆ]]ից։ Փոքր, խաչաձև գմբեթավոր հորինվածք է արևելքից՝ կիսաշրջան, մյուս երեք կողմերից՝ ուղղանկյուն թևերով։ Ավագ խորանի երկու կողմերին ավանդատներ են, որոնցից հարավայինն ունի գլանաձև, իսկ հյուսիսայինը՝ խաչվող թաղերով ծածկ։ Գմբեթատակ քառակուսուց անցումը գմբեթի թմբուկին (չի պահպանվել) իրականացված է տրոմպների միջոցով։ Եկեղեցին ունի հարուստ դեկորատիվ հարդարանք։ Ինտերիերը որմնանկարազարդ է։ Համեմատաբար լավ է պահպանվել Քրիստոսի փառաբանության պատկերը բեմի գմբեթարդում։
[[Պատկեր:Եկեղեցի Ս. Ստեփանոս 30.JPG|մինի|Սուրբ Ստեփանոս]]
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցուց արևելք գտնվում են սրբատաշ կարմիր տուֆից կառուցված մատուռի հիմնապատերը, դեպի արևմուտք՝ [[13-րդ դար|XIII]] դարի [[խաչքար]]երով հարուստ գերեզմանոց՝ դարչնագույն սրբատաշ տուֆից շինված փոքր մատուռով, իսկ հյուսիս-արևմուտքում՝ միջնադարյան ինժեներական կառույց՝ կոպիտ մշակված բազալտից, կրաշաղախով շինված և ներսից սվաղված ջրամբար։ Այն թաղածածկ է՝ կալունակների վրա նստող երեք թաղակիր կամարներով։ Ներքին չափերն են 4,8 մ X 13,5 մ, բարձրությունը՝ 2,8 մ, պատերի լայնությունը՝ 1,45 մ։ Կոշում գտնվում են միանավ, թաղածածկ Գրիգոր Լուսավորիչ (XIII-XIV դդ.), Սուրբ Գևորգ ([[19-րդ դար|XIX]] դ.) եկեղեցիները, ձիթհան (XVIII դ.)։
[[Պատկեր:Կոշ ձիթհան.JPG|մինի|ձախից|Կոշ ձիթհան]]
Հյուսիսային կաղմում, բլրի գագաթին կանգուն է Կոշի ամրոցը (XIII դ.)։
[[Պատկեր:Կոշ եկեղեցի Ս. Գևորգ10.1-1.JPG|մինի|Սուրբ Գևորգ]]
Ուղղանկյուն է, անկյուններում կլոր աշտարակներով, կառուցված մաքուր տաշած տուֆի խոշոր քարերից, իսկ պատերի ստորին մասը՝ կոպտատաշ բազալտից։ Մուտքերը հյուսիսից (այժմ՝ ավերված) և հարավից են՝ ներսից կից թաղակապ սրահ-անցումով։ Կոշից հարավ, խճուղու եզերին է գտնվում 6,8 մ բարձրությամբ, կարմիր տուֆից կերտված խաչքար-հուշարձան (1195)։ Ըստ արձանագրության՝ նվիրված է Արագածոտն գավառը սելջուկներից ազատագրելուն։ Հայկական մատենագրության մեջ կան IV դարի անցքերին վերաբերվող՝ Կոշի (հիշատակված է Կվաշ ձևով) հետ կապված տեղեկություններ։
[[Մովսես Խորենացի]]ն հաղորդում է, որ Հայոց [[Տիրան]] թագավորը (339-345) կուրացվելուց հետո բնակություն է հաստատում Կոշում, իսկ նրա որդի Տրդատի՝ [[Բյուզանդիա]]յում սպանվելուց հետո Կոշը իր մյուս կալվածների հետ նվիրում է վերջինս որդի Գնելին։ [[Արշակ Բ]]-ի պահանջով Գնելը թողնում է Կոշը, հեռանում Աղիովիտ և Առբերանի գավառները. այդ պատճառով [[Տիրան]]ը նզովում է Արշակին, վերջինիս սենեկապետների ձեռքով խեղդամահ արվում և թաղվում է Կոշում։ Ըստ Վարդան աշխարհագրի՝ Կոշում են թաղվել Հայոց Հուսիկ և Դանիել կաթողիկոսները։
<ref>{{cite book|title=Վերահայտնաբերել Հայաստանը ուղեցույց (անգլերեն՝ Rediscovering Armenia Guide)|author=Բրեյդի Քիեսլինգ, Ռաֆֆի Քոճյան|edition=2-րդ|publisher=Մատիտ|location=Հայաստան|date=2005|page=46|isbn=9994101218}}</ref>
|