Վիքիպեդիա

«Ազոտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-` +՝)
No edit summary
Տող 105.
'''Ազոտ''' ({{lang-lat|Nitrogenium}} - սելիտրա ծնող), քիմիական նշանը՝ '''N''', ատոմային թիվը՝ [[7]], [[ատոմ]]ային [[զանգված]]ը՝ 14.0067։ Ազատ վիճակում անհամ և անհոտ [[գազ]] է, ջրում վատ է լուծվում։ [[Մոլեկուլ]]ը կազմված է [[2]] ազոտի [[ատոմ]]ներից (N<sub>2</sub>), որոնց կապը շատ ամուր է։ Բնության մեջ ազոտը կազմված է <sup>14</sup>N (խառնուրդում բաղադրությունը՝ 99.63%) և <sup>15</sup>N կայուն նուկլիդներից։ Արտաքին [[էլեկտրոն]]ային [[մակերես]]ի կարգը 2s²2p³։ Ազոտի նեյտրալ ատոմի [[շառավիղ]]ը 0.074 նմ է, իոններինը. N<sup>3-</sup> - 0.132, N<sup>3+</sup> - 0.030 և N<sup>5+</sup> - 0.027 նմ։ Պարզ նյութ ազոտը (CAS-համարը 7727-37-9) բավականին իներտ [[գազ]] է: [[Քիմիական բանաձև]]ը N<sub>2</sub>: Որը կազմում է երկիր [[մոլորակ]]ի մեկ քառորդը:
== Հայտնագործումը ==
[[1772]] թվականին [[Հենրի Կավենդիշ]]ը իրականացրել է հետևյալ փորձը. նա բազմիցս [[օդ]] է բաց թողել արյվողայրվող քարածխի վրա, որի արդյունքում առաջացավ նստվածք, որը Կավենդիշը անվանեց խեղդող օդ: Ազոտը հայտնագործվել է [[1772]] թվականին[[Մեծ Բրիտանիա|շոտլանդացի]] գիտնական Դ. Ռեզերֆորդի կողմից՝ ածխի, ծծմբի, գազային [[ֆոսֆոր]]ի այրման արգասիքները ծծմբական լուծույթի միջով անցկացնելիս (այս դեպքում այն չի կլանվում՝ ի տարբերություն CO<sub>2</sub>-ի)։ Շուտով րանսիացի քիմիկոս [[Անտուան Լորան Լավուազիե|Ա.Լ. Լավուազիեն]] եկավ եզրակացության, որ այդ «խեղդող» գազը մտնում է [[մթնոլորտ]]ի բաղադրության մեջ և անվանեց այն «azote» ([[Հունարեն|հուն.]] azoos - անկենդան)։ [[1784]] թվականին անգլիացի քիմիկոս [[Հենրի Կավենդիշ|Հ. Կավենդիշը]] բացահայտեց ազոտի առկայությունը սելիտրայում (այստեղից գալիս է ազոտի լատինական անվանումը, որն առաջարկվել է ֆրանսիացի քիմիկոս Ժ. Շանտալի կողմից [[1790]] թվականին իր «Քիմիական տարրեր» <ref>{{cite book|author=Chaptal, J.A.|title=Élémens de chimie|year=1790|volume=1|pages=126|url=http://archive.org/stream/elmensdechimie01chap#page/126/mode/2up}}</ref> գրքում:
== Անվան ծագումը ==
Մոտ [[200]] տարի առաջ գիտնականները հայտնաբերեցին, որ մթնոլորտում պարունակվում է այնպիսի մի գազ, որը պիտանի չէ շնչառության համար և չի նպաստում այրմանը։ Պարզվեց նաև, որ [[մթնոլորտ]]ը հիմնականում (4/5 մասով) կազմված է այդ գազից։ Նոր հայտնաբերված գազն անվանեցին «ազոտ»։ Սովորական լաբորատորպայմաններում ազոտը «չէր ցանկանում» միանալ ուրիշ տարրերի հետ։ Սակայն շուտով հայտնի դարձավ, որ բնության մեջ ազոտը հաճախ հանդիպում է ուրիշ տարրերի հետ միացություններ կազմած, գոյացնելով, օրինակ, ''բորակ''։ Սա մարդուն հայտնի էր վաղուց և
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ազոտ» էջից