'''Դիֆուզիա''' ({{lang-lat|diffusio}}—տարածում, ընդարձակում), շփվող նյութերի փոխադարձ ներթափանցման երևույթը՝ մասնիկների ջերմային շարժման հետևաևքով։ Հատուկ է [[գազ]]այիև, [[հեղուկ]]ևերին և [[պինդ մարմին]]ներին։ Դիֆուզիան
ընթանում է [[կոնցենտրացիա]]յի նվազման ուղղությամբ։ Մասնիկների տեղափոխությունը կոնցենտրացիաների տարբերության ազդեցությամբ կոչվում է դիֆուզիոն հոսք, որ չափվում է Գ-ի ուղղությանը ուղղահայաց մակերեսով անցնող դիֆուզվող մասնիկների քանակով։ Գազերում տեղի ունեցող բախումների հետևաևքով դիֆուզվող մասևիկևերիցմասնիկներից յուրաքանչյուրն անընդհատ փոխում է շարժման ուղղությունը և արագությունը ու թողնում զիգզակաձևզիգզագաձև հետագիծ։ Անկանոն շարժման պատճառով մասնիկի տեղափոխությունն ավելի փոքր է, քան [[բեկյալ]]ով անցած ճանապարհը։ Մասնիկների դիֆուզիոն ներթափանցման արագությունը փոքր է ազատ շարժման արագությունից (օրինակ, հոտի դիֆուզիոն տարածման արագությունը շատ ավելի փոքր է [[մոլեկուլ]]ների շարժման արագությունից)։ Մասնիկի տեղափոխու–թյունը ժամանակից կախված փոփոխ–վում է պատահականորեն, իսկ քառա֊ կուսային միջինը՝ L<sup>2</sup>, մեծ թվով բախումների դեպքում աճում է ժամանակամիջոցին համեմատական․ L2~Dt (D-ն կոչ–վում է Դ-ի գործակից)։ Այս առնչությունը, որ ստացել է [[Ա․ էյնշաեյնըէյնշաեյն]]ը, ճիշտ է Գ-ի յուրաքանչյուր պրոցեսի համար։ Տևողություններու, մոլեկուլների ջերմային շարժման բնույթին համապատասխան, Դիֆուզիան ընթանում է մոլեկուլների ցատկով՝ հավասարակշռության մի վիճակից մյուսը։ Յուրաքանչյուր ցատկին անհրաժեշտ [[էներգիա]]ն պետք է բավարար լինի հարևան մոլեկուլների ձգողությունը հաղթահարելու և էներգետիկ տեսակետից նոր, հարմար դիրք գրավելու համար։ Ցատկի հեռավորությունը միջին հաշվով չի գերազանցում [[միջմոլեկուլային հեռավորություն]]ը։ ՏեղուկիՀեղուկի մասնիկների դիֆուզիոն շարժման համար կիրառելի է Ա․ Էյնշաեյնի մյուս՝ D<sub>~</sub>ukT առնչությունը k-ն Բոլցմանի հաստատունն է T-ն՝ բացարձակ ջերմաստիճանը, ս-ն՝ դիֆուզվող մասնիկների շարժունությունը, այսինքն՝ մասնիկի շարժման արագության (с) ն շարժիչ ուժի (F) համեմատականության գործակիցը (c=uF)։ Պինդ մարմիններում Դիֆուզիայի ընթացքը պայմանավորող հիմնական մեխանիզմները երեքն են [[բյուրեղային ցանց]]ում հարեվան ատոմների տեղերի Փոխանակումփոխանակում, հանգույցում գտնվող ատոմի տեղափոխությունը միջհանգուցային տարածություն, հանգույցներում գտնվող ատոմների տեղափոխություևը չզբաղված հանգույցներ (թափուր տեղեր)։ Պինդ մարմիններում Դիֆուզիայի փորձառական ուսումնասիրության ժամանակ նյութերը դրվում են հուսալի կոնտակտի մեջ և երկար ժամանակ պահվում այս կամ այն ջերմաստիճանում։ Այնուհետև Դիֆուզիայի ուղղությանն ուղղահայաց հաջորդաբար կտրում են բարակ շերտեր և ուսումևասիրում դիֆուզվող նյութի խտությունը։ Պինդ մարմիններում Դիֆուզիայի գործակցի համար խիստ բնութագրական է կըտրուկկտրուկ (Էքսպոնենտային) կախումը ջերմաստիճանից։ Այսպես, ջերմաստիճանը 20°-ից մինչև 300°C բարձրացելիսբարձրացնելիս պղնձի մեջ ցինկի Դիֆուզիայի գործակիցը աճում է 1014 անգամ։ Բայց քանի որ [[պինդ մարմիններ]]ում մեծ Էներգիայով մասնիկների թիվը քիչ է (եթե, իհարկե, ջերմաստիճանը շատ ցածր է հալման ջերմաստիճանից), ապա Դիֆուզիան, ավելի դանդաղ է ընթանում, քան գազերում կամ հեղուկներում։ Կենսաբանական համակարգեր ու մհամակարգերում Դիֆուզիան կարևոր դեր է կատարում բույսերի և կենդանիների հյուսվածքներիհյուսվածքներում, բջիջների կենսագործունեության պրոցեսներում (օրինակ, թթվածնի Դիֆուզիան թոքերից արյան մեջ և արյունից դեպի հյուսվածքները, մարսողական նյութերի ներծծումը աղիքներից և այլն)։ Բջջաթաղանթի միջով իոնների դիֆուզման տարբեր արագությունը ֆիզիկական գործոններից մեկն Է, որն ազդում է օրգանիզմի [[բջիջ]]ներում տարրերի ընտրողական կուտակման վրա։
