«Դինոզավրեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ըստ [[կոնքոսկրեր]]ի անատոմիական կառուցվածքի՝ գիտնականները դինոզավրերին բաժանել են 2 խմբի՝ «մողեսակոնքներ» ([[զաուրիխիա]]), քանի որ կոնքազդրային հոդերի կառուցվածքը նման է ժամանակակից շատ սողունների (օրինակ՝ [[կոկորդիլոսներ]]ի) կառուցվածքին, «թռչնակոնքներ» ([[օրնիթիխիա]])՝ կոնքագոտու կառուցվածքը հիշեցնում է թռչուններինը:թռչուններինը։ Նրանք ունեցել են նաև այլ տարբերություններ. մողեսակոնք դինոզավրերի ատամներն աճել են բերանի առաջային մասում:մասում։ Նրանք կարողացել են [[միս]]ը բռնել, կծել և պատառոտել, սակայն չեն կարողացել ծամել:ծամել։ Դինոզավրերի բոլոր գիշատիչ տեսակները պատկանել են այդ խմբին:խմբին։ Թռչնակոնքների առաջային ատամները բացակայել են, եղել են հետին ատամներ, որոնցով կարողացել են աղալ կոպիտ բուսական կերը, սակայն խոտաբույսերով չեն սնվել, որովհետև վերջիններս մեր մոլորակի վրա ի հայտ են եկել դինոզավրերի ոչնչանալուց հետո:հետո։ Այս խմբի շատ ներկայացուցիչներ ունեցել են լավ զարգացած զրահ՝ զինված ոսկրային ելուստներով ու փշերով:փշերով։

Այդ հարցում գիտնականները դեռևս վերջնական եզրակացության չեն եկել:եկել։ Սառնարյուն կենդանիների (օրինակ՝ [[մողեսներ]]ի) կենսագործունեությունը կախված է [[արև]]ի ջերմությունից, իսկ տաքարյունները (օրինակ՝ [[թռչուններ]]ն ու [[կաթնասուններ]]ը) կարող են մշտապես ակտիվ լինել:լինել։ Քանի որ այդ ժամանակաշրջանում կլիման Երկրի վրա եղել է ավելի տաք, սառնարյուն դինոզավրերը կարող էին ակտիվ լինել օրվա մեծ մասը:մասը։ Խոշոր սողունները կարող էին ջերմությունը պահպանել ամբողջ գիշերվա ընթացքում, քանի որ նրանց զանգվածեղ մարմինը սառչում էր շատ դանդաղ:դանդաղ։ Հավանաբար, հենց այդ պատճառով դինոզավրերի մեծամասնությունն ունեցել է հսկա չափեր:չափեր։ Նրանց ավելի փոքր ներկայացուցիչների մարմնի որոշակի ջերմաստիճանը կարող էր պահպանվել ակտիվ կենսագործունեության հաշվին, կամ էլ իրականում նրանք կարող էին լինել տաքարյուն:տաքարյուն։ Մինչ այժմ հայտնի չէ, թե ինչու են դինոզավրերն անհետացել [[Երկիր մոլորակ|Երկրի]] երեսից:երեսից։ 160 մլն տարվա ընթացքում որոշ տեսակներ ոչնչացան, միայն [[կավճի ժամանակաշրջան]]ի վերջում ի հայտ եկան նորերը:նորերը։ Իրականում ոչ ոք չգիտի, թե որքան է տևել դինոզավրերի ոչնչացման ընթացքը. դա կարող էր տեղի ունենալ միլիոնավոր տարիների ընթացքում կամ բոլորովին կարճատև ժամանակահատվածում:ժամանակահատվածում։ Այդ շրջանում ոչնչացել են նաև կենդանիների ուրիշ խմբեր:խմբեր։ Որոշ [[գիտնականներ]] ենթադրում են, որ դինոզավրերի անհետացումը համընկել է կլիմայի համընդհանուր փոփոխությունների հետ. հնարավոր է՝ նախկինում գերիշխող սողունները չեն հարմարվել գոյության նոր պայմաններին:պայմաններին։ Ուրիշները համարում են, որ Երկիրը բախվել է հսկա [[աստղակերպ]]ի, որի պատճառով փոշու մեծ ամպ է բարձրացել և ամիսներ ու տարիներ շարունակ խանգարել է արևի [[ճառագայթներ]]ի թափանցմանը:թափանցմանը։ Արդյունքում Երկրի վրա ջերմաստիճանը կտրուկ իջել է, և ամենուրեք ոչնչացել են գրեթե բոլոր կենդանիներն ու բույսերը:բույսերը։ Պահպանվել են միայն այն տեսակները, որոնք կարողացել են հարմարվել նոր պայմաններին և տարածվել են մեր մոլորակի վրա:վրա։ Դինոզավրերի մասին տեղեկությունները հիմնված են նրանց բրածո մնացուկների պեղումների վրա:վրա։ Հսկա [[մողեսներ]]ի նոր տեսակ հայտնաբերելով՝ գիտնականները հետազոտում են նրանց ոսկրերի կառուցվածքը և այդ վերլուծության հիման վրա վերականգնում են անհետացած սողունների արտաքին տեսքը, տեղաշարժման միջոցները, նախկինում հայտնի տեսակների հետ ազգակցությունը:ազգակցությունը։ Հաստատված է, որ դինոզավրերի որոշ տեսակներ հոտեր են կազմել:կազմել։ [[Տերևներ]]ի, միջատների ու փափկամարմինների խեցիների [[բրածո]] մնացորդների ուսումնասիրությամբ գիտնականները կարողանում են պարզել այդ ժամանակաշրջանում կլիմայի և բույսերի տեսակային կազմի առանձնահատկությունները:առանձնահատկությունները։ [[Ատամներ]]ի բրածո մնացուկների հետազոտությամբ հաջողվում է հաստատել դինոզավրերի գիշատիչ կամ բուսակեր լինելը:լինելը։ Գտնվել են այդ սողունների մի քանի ձվեր, որոնք հիմք են տալիս ենթադրելու, որ դինոզավրերի որոշ տեսակներ, ինչպես նաև նրանց ժամանակակից ազգակիցների մեծամասնությունը խնամք չեն տարել սերունդների նկատմամբ:նկատմամբ։ Ստացված բոլոր տեղեկությունները հնարավորություն են տալիս դինոզավրերի մասին շատ բան իմանալ, սակայն առայժմ հայտնի չեն նրանց գունավորումը, ձայներ արձակելու ունակությունը, կյանքի տևողությունը. այսօր էլ գիտնականները փորձում են գտնել այդ հարցերի պատասխանները:պատասխանները։

* [[Տիրանոզավր]]ն ապրել է [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում 50 մլն տարի առաջ:առաջ։ Ունեցել է մեծ ու ծանր գլուխ և 15 սմ-անոց սուր [[ատամներ]]:։ Նա զոհին չի հետապնդել, այլ նրա վրա հարձակվել է դարանից:դարանից։

* [[Տրիասի ժամանակաշրջան]]ի վերջում, մոտ 220 մլն տարի առաջ, հանկարծակի վրա հասած [[ջրհեղեղ]]ը անակնկալի է բերել կոէլոզավրերի հոտին:հոտին։ [[1947]] թվականին գիտնականները հայտնաբերել են նրանց քարացած մնացուկները:մնացուկները։